Yerel seçimler öncesi gelişim önerileri: Belediye Yönetişim Karnesi

Argüden Yönetişim Akademisi derinlikli çapraz analizlere dayanarak belediyelerin yönetişim kültürünü değerlendiren çalışmalar yapıyor. İyi yönetişim kültürü kavramını yerleştirmek, vatandaşların beklentilerinin karşılanmasına yardımcı olacak iyileştirmelere yol göstermek amacıyla yapılan bu raporlar, “Belediye Yönetişim Karnesi” adı altında yayınlanıyor.

Argüden Yönetişim Akademisi Mütevelli Heyeti Başkanı Dr. Yılmaz Argüden, “Sürekli öğrenme kültürünü benimseyerek vatandaşlar ile paylaşılan bilginin kalitesini, kapsayıcı ve anlamlı katılımcılığın kalitesini ve hizmet süreçlerinin kalitesini geliştiren kamu kurumları, toplumsal güveni de artırıyorlar” yorumunu yapıyor.

Küresel düzeyde iyi uygulama örneği

2017 yılında geliştirilen ve ilk kez 2018 yılında İstanbul ilçe belediyeleri özelinde uygulanan bu yönetişim ölçme inovasyonu, Birleşmiş Milletler (BM) ve Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Teşkilatı (OECD) tarafından küresel düzeyde iyi uygulama örneği olarak gösterildi. Türkiye’de ise merkezi ve yerel yönetimler ile sivil toplum kuruluşları tarafından çalışmada ortaya konan anlayış ve önerilerin bir kısmı uygulanmaya başlandı.

Belediye Yönetişim Karnesi 2023, İstanbul’un 37 ilçe belediyesinde iyi yönetişim kültürü ile uygulamalarını yeniden ölçmek ve araştırma sonuçlarını 2018 ile kıyaslama yaparak paylaşmak; gerçekleşen değişimin ortaya konmasına, mevcut durumun gelişim alanlarını tespit ederek önümüzdeki süreçte yapılacak iyileştirmelere ışık tutulmasına olanak sağladı.

2023 araştırma sonuçlarına göre İstanbul İlçe Belediyeleri yönetişim açısından son beş yılda yaklaşık yüzde 10’luk bir iyileşme gösterdi ve karne puanı ortalaması 5.0’dan 5.6’ya yükseldi.

Özgün bir model

Belediye Yönetişim Karnesi özgün bir model olarak geliştirilen bir metodolojiyle oluşturuldu. Çalışmalarda ulusal ve uluslararası modeller ve mevzuat göz önüne alınarak ilerlendi. Örneğin; Birleşmiş Milletler (BM) Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları; Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Yaşam Kalitesi Endeksi; Avrupa, Kalite Yönetim Vakfı (EFQM) Mükemmellik Modeli; Uluslararası Finansal Raporlama Vakfı – Entegre Raporlama (IFRS ); Ulusal, Bölgesel ve Sektörel Kalkınma Planları; Vatandaş Merkezli Kamu Yönetimi İlkeleri (BM, Avrupa Konseyi, OECD)
 Avrupa Konseyi İyi Yönetişim İlkeleri ve Avrupa Yönetişim Mükemmelliği Markası (ELoGE)

Güven oluşturacak iyi yönetişim kültürü

Belediye Yönetişim Karnesi, öncelikle iyi yönetişim kültürünün uygulanma seviyesini ölçüyor. Performans, o bölgedeki vatandaşların ihtiyaçları, belediyenin kaynakları, mevcut yatırımların düzeyi gibi kontrol edilemeyen unsurlara bağlı. Öte yandan, güven oluşturacak iyi yönetişim yaklaşımlarını ölçmek ve değerlendirmek mümkün.

Belediye Yönetişim Karnesi çalışma sürecinde belediyelere cevaplandırmaları için soru sorulmuyor. Doğrudan kamuya açık olan bilgiler üzerinden vatandaş bakış açısıyla iyi yönetişim kültürünün değerlendiriliyor. Bu yaklaşım şeffaflık ve hesap verebilirlik açısından vatandaşa sunulan bilgi kalitesini geliştirmeyi de teşvik ediyor.

7 alanda gelişim önerileri

Belediye Yönetişim Karnesi, belediyelerin iyi yönetişim uygulamalarını ve vatandaşların güvenini geliştirmeleri için 7 temel alanda gelişim önerileri sunuyor:

1- Veri temelli yönetişim anlayışının benimsenmesi:
Karar alma, kaynak kullanımı, uygulama ve iletişim süreçlerinde kararların veri temelli olarak alınması.

2- Bilgi paylaşım kalitesinin artırılması:
Kararlara temel oluşturan bilgilerin doğru, tam ve eksiksiz olarak farklı paydaşlara anlaşılır ve erişilebilir şekilde aktif olarak sunulması.

3- Kapsayıcı paydaş katılımının sağlanması:
Kararlar alınırken veya hizmetler tasarlanırken bu hizmetlerden etkilenen veya faydalanan farklı tüm paydaşların katılımcı demokrasinin gerektirdiği istişare süreçlerine dahil edilmesi, alınan kararların ve gerçekleştirilen uygulamaların farklı kesimleri farklı etkileyebileceğinin göz ardı edilmemesinin sağlanması.

4- Anlamlı ve etkili paydaş katılımının güçlendirilmesi:
Süreç öncesinde hedefler, kaynaklar ve sınırlar hakkında paydaşlara ön bilgilendirme yapılması. Süreç sonunda ise ortaya çıkan önerilerin hangilerinin uygulanıp, hangilerinin uygulanmayacağı konularındaki kararları ve nedenlerin paydaşlarla paylaşılması.

5- Entegre yönetişim anlayışının benimsenmesi:
Kararlar alınırken farklı paydaş gruplarının ekonomik, çevresel ve sosyal açılardan kısa-orta-uzun vadede nasıl etkilenebileceklerine ilişkin veri ve bilgilerden faydalanılması ve adil bir denge gözetilmesi ve kamuya açık bilgilerde farklı kesimlere önemli etkileri farklı olan konularda bu etkilerin de açıklanmasının sağlanması.

6- Sürekli öğrenme ve gelişimin sağlanması:
Alınan kararların sonuçları hakkında izleme, kıyaslama, değerlendirme, öğrenme ve sürekli gelişim için kurumsal süreçler oluşturulması ve bu değerlendirmelerin paydaşlarla da şeffaf bir şekilde paylaşılması.

7- İyi uygulama örneklerinden öğrenme sağlanması:
Ulusal ve küresel ölçekte iyi yönetişim uygulamalarının takip edilip ilgili belediyenin ihtiyaçlarına göre uyarlanması ve uygulanması.

Belediye Yönetişim Karnesi yerel yönetimler için çok değerli bir kaynak niteliğinde. Seçim öncesinde adaylara, seçimden sonra da yöneticilere geliştirilmesi gereken noktalar ve öncelikler hakkında yol gösteriyor.