‘Yerel halk’ ikna olmamış!

Ödemeler dengesi ekonominin en kritik sorunu olmaya devam ediyor. Başta Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek olmak üzere ekonomi yönetimi, dışarıdan kaynak bulmak için yoğun mesai harcıyor. Bakan Şimşek ve Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan’ın IMF-Dünya Bankası ilkbahar toplantıları çerçevesinde yaptıkları temasların ve verdikleri mesajların odak noktası da dışarıdan kaynak girişini sağlamaktı.

Verdiği mesajlara küresel finans kurumlarını ve sıcak para fonlarını ikna etmeye çabalayan Bakan Şimşek, bir konuşmasında “yerel halkı” ikna etmenin gereğini de vurguladı.

Son açıklanan ödemeler dengesi verileri, yabancıların ikna olmuş gözüktüğünü ama “yerel halkın” ikna edilemediğine işaret ediyor. Yabancı sıcak para yüklü miktarlarla gelmeye başlarken yerli sıcak para yurt dışına veya sistem dışına kaçıyor.

Yılın ilk iki ayına ait ödemeler dengesi verilerine yansıyan manzara şöyle:

- 2023 Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi izlenen hormonlu büyüme politikalarına bağlı olarak tırmanmış olduğu düzeye göre cari açıkta hatırı sayılır bir düşüş var. Ancak Ocak’ta 2.52 milyar dolar, Şubat’ta 3.27 milyar dolar olan cari açık hala güven verici noktada değil.

- Ayrıca cari açıktaki düşüşe en büyük katkı uluslararası enerji fiyatlarının düşük seyrine ile altın ithalatına getirilen kısıtlamadan geliyor. Örneğin Şubat ayı cari açığında geçen yıla göre 5,77 milyar dolarlık bir düzelme var. Ama bunun 1.44 milyar doları enerjideki dış açığın azalmasından, 2,8 milyar doları altındaki dış açığın azalmasından geliyor. Cari açıktaki toplam düzelmenin 4.24 milyar doları yani yüzde 73’ü bu iki kalemden kaynaklanıyor. Bu da dış ticaretin ana gövdesinde pek bir düzelme yok demek.

- Ödemeler dengesi cephesinde yılın ilk 2 ayında yabancılar Türkiye’ye toplam 11.52 milyar dolar getirmiş. Buna karşın yerleşikler yatırım ve kredi işlemleriyle yurtdışına 11,31 milyar dolar çıkarmışlar. Yabancılardan gelen yüklü miktarın neredeyse tamamı yerleşikler tarafından dışarı çıkartılmış.

- Buna bir de yurt dışına veya kayıt dışına çıkan 6,89 milyar dolarlık kaynağı belirsiz dövizi de eklemek gerekiyor. Kaynağı belirsiz döviz hareketleri esas olarak yerli sıcak paranın hareketlerinden oluşuyor.

- Sonuç olarak 5.79 milyar dolarlık cari açığa karşın 11,52 milyar dolar ile bunun iki katı yabancı kaynak girişi olmasına rağmen, yerleşiklerin yurt dışına veya sistem dışına kaçış eğilimi yüzünden 12,44 milyar dolarlık döviz rezervi kaybı ortaya çıkmış.

- Yabancı doğrudan yatırımlarda cılız seyir sürüyor olmasına karşın sıcak para girişinde kayda değer bir canlanma var. Sıcak para bileşiminde de ağırlığın mevduattan tahvil-bonoya kayması önemli bir değişiklik.

- Özellikle yabancıların şubat yaptıkları 6,36 milyar dolarlık tahvil yatırımının Haziran 2014’ten bu yana yani son 10 yılın, daha net ifade ile son 116 ayın en yüksek rakamı olduğuna dikkat çekmek gerek.

- Yabancıların tüm yatırım kalemlerinde giriş varken, yerleşiklerin tüm yatırım ve kredi kalemlerinde çıkış olması ekonominin gidişi açısından dikkat çekici bir çelişki.