Yeni torba kanun teklifinde kamu harcamalarını artıran düzenlemelere de yer verilmiş!...

Türkiye yeni vergi kanununa kilitlenmişken torbadan başka bir şey çıktı. 

AK Parti Meclis grubuna 5 Temmuz 2024 tarihinde bir kanun teklifi sunuldu. Teklifin adı “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”. Adı genel ama özü daha farklı: Genel gerekçeden anlaşıldığı kadarıyla kamu harcamalarında etkinlik, verimlilik artışı ve verimsiz harcamalarda tasarruf ile ilgili.

Anlaşılan o ki kanun teklifi, Hazine ve Maliye Bakanı tarafından hemen her platformda savunulan kamuda tasarruf konusuna ilişkin düzenlemeleri içeriyor. 

Kanun teklifi, yürütme ve yürürlük maddeleriyle birlikte toplam 32 maddeden oluşuyor. Söz konusu kanun teklifi ile de toplam 18 kanunda düzenlemelere gidildiği anlaşılıyor. Düzenlemelerin temeli Hükümetin kamuda tasarruf konusuna yönelmesine dayanıyor gibi görünüyor. Ama her zaman olduğu gibi, söz konusu başlıkla uzaktan yakından ilgisi olmayan birçok düzenlemenin torba kanunda yer aldığı anlaşılıyor. 

Peki o zaman kanun teklifindeki düzenlemeleri nasıl gruplandırabiliriz?...

i) Düzenlemelerin bir kısmı gerçekten de verimsiz harcamaların tasfiyesine yönelik olmuş. Yani bazı kamu harcamalarının kökünden önüne geçilmeye çalışılmış.

ii) Ancak bir kısım düzenlemeler de var ki onlarda tam tersine adeta ateşe körükle gidilerek konu kamuda tasarruf yerine ilave harcamalara yönelmeye dönüşmüş.

iii) Çok sayıda düzenleme Anayasa Mahkemesi kararlarıyla ortaya çıkan boşluk veya sıkıntıların giderilmesine yönelik olmuş.

iv) Öte yandan torba kanun ile çok sayıda teknik ve hatta idari nitelikteki sıkıntılar aşılmaya veya boşluklar doldurulmaya çalışılmış.

Açıkçası her zaman olduğu gibi torba kanunun içine çok şey konulmuş ve dolayısıyla teklifin genel gerekçesine uygun bir durum ortaya çıkmamış.

Dilerseniz, başlıkla doğrudan ilişkili olması bakımından yukarıda ortaya koyduğumuz ilk iki konuyu biraz açalım.

1- İsrafı ortadan kaldıran düzenleme örnekleri…

A. Kanun teklifinin 2. maddesiyle merkezi ve yerel tüm kamu kurum ve kuruluşlarına ait taşıtların ve iş makineleri ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na devredilen taşıtların ve iş makinelerinin Özelleştirme İdaresi Başkanlığı üzerinden tasfiyesi yoluna gidiliyor. Bu taşıtların ve iş makinelerinin idareleri adına satılması ve gelirlerinin yine ilgili idarelere aktarılması öngörülüyor. Eski ve masraflı hale gelen taşıtların böylece kamuya yük olmaktan çıkarılması çok önemli. 

B. Kanun teklifinin 13. maddesiyle 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na bir madde ekleniyor. Buna göre kamu kurum ve kuruluşlarının harcama ve uygulamalarının tasarruf tedbirlerine uygun olmaması halinde ilgili mevzuatı uyarınca disiplin hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanıyor. Ayrıca sonuçlarının Cumhurbaşkanlığı’na bildirileceği ifade ediliyor. Açıkçası tüm kamu kuruluşlarının tasarruf tedbirlerine uyması amaçlanıyor ve korku aracı olarak da en üst merci gösteriliyor. Böylece ortaya çıkabilecek disiplinsiz durumların önüne geçmek amaçlanıyor.

C. Teklifin 15. maddesiyle bakanlıklar ve merkezi idare kuruluşlarının il özel idareleri üzerinden yapacakları yatırımlara ilişkin daha önce il özel idarelerine aktarılan kaynakların iadesi ve bütçeleştirilmesi öngörülüyor. Böylece bütçede birlik ilkesi dikkate alınıyor.

D. Kanun teklifinin 30. maddesiyle de kamuoyunun çok rahatsızlık duyduğu üst düzey kamu görevlilerine çeşitli adlarla yapılan birden fazla ödemenin önüne geçiliyor. Sıkça basına isim bazında ve rakam olarak yansıyan bu yakınmalar ortadan kaldırılıyor. Ödemenin sadece biri için sınırlama getiriliyor ve ödemenin usul ve esasları de yeniden belirleniyor. Hatta bu kapsamda yapılacak ödemelere en yüksek devlet memurunun altı aylık net ortalaması esas alınarak üst sınır da getiriliyor. Yerinde bir düzenleme olduğu anlaşılıyor. 

2- İsrafı devam ettiren yüksek maliyetli düzenleme örneği…

Kamuda tasarruf adına yapılması hedeflenen tüm düzenlemeleri alıp götürecek ve onlarca yıl etkisi ya da yükü devam edecek bir düzenlemeye imza atılıyor. Torba kanun teklifi ekinde yeni kadrolar ihdas ediliyor.

31 adet devlet üniversitesi için toplam 4 bin 570 kadro getiriliyor. Bu kadroların bin 140 tanesi profesör, bin 610 tanesi doçent, bin 820 tanesi ise doktor öğretim üyesi ve araştırma görevlisi için öngörülüyor. Sadece Sağlık Bilimleri Üniversitesi için 700 profesör, 750 doçent olmak üzere toplamda 2 bin kadro hedefleniyor.

Orta öğretim kurumlarına bile bu sayıda kadro verilemiyor iken ve akademik kalite bu kadar yerlerde sürünüyorken buna yenilerinin eklenmesi çok düşündürücü. Bu kadroların bugünkü değeriyle bir yıllık maliyeti en az 4-5 milyar lira. Geleceğe yönelik onlarca yılın maliyetini siz düşünün!...

Dolayısıyla bu düzenlemeden sonra Hükümetin tasarruf tedbirlerine inanmak kolay değil. Zaten hükümetin sorunu da inandırıcı ve güvenilir olmaması değil mi?...