Yeni Dünya Kılavuzu
Başlıktaki ifadem gerçekten uzak. Yeni dünya ne, belli bile değil. Kılavuzunu oluşturmak ise imkansız. Birkaç örnekle zihin jimnastiğime sizi de davet etmek istiyorum. Yerel gündemle çok ama çok ilgisi olan örnekler. Her ne kadar dünyadan kopuk yaşamak isteyen ya da kendi dünyasını kurmakta ısrar eden bir yönetim altında olsak da… bunun pek mümkün olamayacağını kopamayacağımızı, koptuğumuz kadarını da yerine koyamayacağımızı deneyimleyip, gördük.
Ben Suriyeli değilim
Güncel bir sokak röportajı videosunda şehir içinde rastgele seçilmiş bir kadın dul ve 65 yaşında olduğunu söylüyor. 5 bin 500 TL aylıkla geçinemediğini ifade ederken, öfkesine yenik düşüp defalarca, “bu memleket benim, Suriyelilerin değil, onlara değil bana bakacaksın” diyor. Muhabir de coşturdukça coşturuyor. Sıradan bir vatandaş manzarası. Çok daha çarpıcı ifadelerin olduğu pek çok özel ana, hepimiz neredeyse her gün şahitlik ediyoruz…
METAVERSE’DE HUKUK OFİSİ
Toronto merkezli bir hukuk firması Metaverse’te hukuk bürosu açtı. Özel metaverse tasarımıyla hazırlanmış ofiste; dinlenme odaları, sunum sahneleri, kiralık ofisler, bir sanat galerisi ve bir çatı barı, hatta müşterilerin Metaverse mülk portföyünü inceleyebilecekleri Quantum Leap adlı bir alan bulunuyor. Aslında "Metaverse hukuku" diye bir şey yok, avukatların lisans alabileceği bir alan da yok. Üstelik hukuk, en gelişmiş toplumlarda dahi teknoloji kadar hızlı ilerlemiyor. Avukatlar, uygulama lisansına sahip oldukları yargı alanlarıyla sınırlı. Ama nasıl oluyorsa Web3'te çalışan lisanslı avukatların kayıtlı olabileceği uluslararası Metaverse Barosu kurabiliyorlar.
Gelir dağılımı dağılmadığını gösteriyor
BETAM Gelir dağılımı araştırması yayınlandı. 2005-2013 döneminde toplam reel eşdeğer gelir yaklaşık olarak yüzde 35, 2013-2019 döneminde ise yüzde 32 artmış. Her iki dönemde de büyümeden en düşük pay alan gelir grubu yoksullar, yıllar içinde bu pay değişmemiş. Nüfusun neredeyse beşte biri, toplam gelir artışının sadece yüzde 6’sını alabiliyor. Buna karşılık, toplumun yüzde 6-7’sini oluşturan zenginler, toplam gelir artışının ilk dönemde yüzde 12’sini, ikinci dönemde ise yüzde 31’ini alıyor. En büyük fark, orta kesimin aldığı payda ortaya çıkmakta. 2013 sonrası kaybeden orta kesim; bu kesimin gelir artışından aldığı pay yüzde 81,8’den 62,5’e düşüyor.
Laboratuvarda dana tavuk ve başka?...
ABD ilk kez kültür etinin satışını onaylamakla kalmadı, aynı zamanda 150'den fazla şirketten oluşan sektör, ürünleri restoranlara ve marketlere getirmek için milyarlarca dolar yatırım yapıyor.
Teorik olarak, bu adım iklim için ve yoksul olduğu için et yiyemeyen kesim için büyük bir fırsat. Ne kadar şanslıyız!.... diyecekken gerçekler ortaya çıkıyor, iklim sorunlarımızı şimdilik çözemeyecek. En azından yakın gelecekte değil. Laboratuvar etinin karbon emisyonu yüksek, laboratuvar ürünleri ayrıca çok pahalı. Siz ben biraz zor yiyeceğiz. Yine ucuz besinlere devam.
Bu arada bir kg sığır eti kabaca 100 kilogram karbondioksite eşdeğer. Hücreler büyürken onları barındıran reaktörleri çalıştırmak için de enerji gerekiyor. Üstelik muhtemelen fosil yakıt... Laboratuvar eti güzel bir bilimkurgu.
Veri çılgınlığında yangına körükle gitmek
Giyilebilir fitness takip cihazları günlük aktivitelerimiz, uyku düzenimiz, konumumuz, kalp atış hızımız ve çok daha fazlası hakkında veri toplayıp takip ederek hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Başta sigorta firmaları, tüm sağlık kurumları ve teknoloji devlerinin istediği bir göz, yapay zekâ sunmuş iki!
Sağlığını izlemek için 6 yıldır Fitbit cihazı kullanan birinin “çok özel bilgilerim” dediği yazısını okudum, dudağım uçukladı. Kişisel fitness aktivite verilerinden oluşan arşiv yaratmış. Bunun için türlü aplikasyon ve uygulama arasından en iyi olduğunu düşündüklerini sıralıyor. Ne ölçüyor? Uyku verilerinin en ince ayrıntılarını örneğin, hafif, derin ve REM uykusunda olma dağılımı… Kalp atış hızı verileri…. Grafikler, tablolar… Bir gün boyunca kalp atış hızı – haftalık aylık gündüz gece… Günlük adımlar; gün boyunca periyot blokları (her 5 ila 10 dakikada bir) sırasında adımların ince taneli bir sayımı… Adımları günlük sayılar halinde toplamak… Yer ve zaman darlığından detaylandıramayacağım kadar çok versiyon… GPS Haritalama; enlem, boylam ve zaman gibi bazı belirgin veriler işlendiğinde yapılan aktivite türü ve katkısı sağlanıyor. Hatta teknoloji hangi gün hangi yolu izlemesi gerektiğine karar veriyor.
Bir günde 14 milyon dolar kazanmak ne demek?
Dünyanın en zengin 500 kişisi 2023 yılının ilk yarısında servetlerine 852 milyar dolar eklemiş.
Bloomberg tarafından derlenen verilere göre, Bloomberg Milyarderler Endeksi'nin her bir üyesi geçtiğimiz altı ay boyunca günde ortalama 14 milyon dolar kazanmış. Nasıl mı olmuş; kazançlar, yatırımcıların merkez bankası faiz artışlarının, Ukrayna'da devam eden savaşın ve bölgesel bankalardaki krizin etkilerini savuşturan borsa rallisine denk gelmiş... Yapay zekâ konusundaki yatırımcı çılgınlığı da ekmeğe yağ sürmüş. Elon Musk, 2023 ilk 6 ay net gelirine 96,6 milyar dolar eklemiş, Mark Zuckerberg 58,9 milyar dolar kazanmış!
Fakirler için dünya ekonomisi verileri
Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) tahminlerine göre yakın vadede küresel büyüme yüzde 2,8 ile mütevazı düzeyde kalacak. 2024 yılında ise marjinal bir iyileşme gösterecek. Dünya Bankası, uzun vadede küresel ekonomik beklentilerde düşüş öngörüyor. Hayat pahalılığındaki artışlar devam edecek, temel küresel enflasyon beklentisi 2023’de yaklaşık yüzde 7. Merkez bankaları hedefleri düşük yüzde 2. Düşük gelirli bireyler üzerinde orantısız baskı devam edecek. Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) tahminleri ise küresel düzeyde işsizlik ve kayıt dışı çalışmanın üretkenlik artışını yavaşlattığını söylüyor.
Kadın hep fakir
Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu yayınlandı. Kadınların ekonomiye katılımı küresel olarak düşüyor. Kadınlar işgücüne (küresel olarak erkeklerden daha yüksek oranlarda) katılıyor ama aldığı pay düşük kalıyor. Kadınlar iş hayatında erkeklere oranla daha büyük zorluklarla karşılaşıyor, iş aramak da buna dahil.
LinkedIn verilerine göre kadınların oranı üst düzey liderlik pozisyonlarında (2023) yaklaşık yüzde 32,2. Üst düzey görevlerde bulunan erkeklerin orantısız payı yüksek rütbeli pozisyonlar arasında belirgin. En popüler alanlar bilgi ve medya sektörü… Burada STEM meslekleri kadınlar için yüzde 23,4., erkeklerde yüzde 43,6. Yapay zeka işgücü piyasasında devrim yaratmaya devam ede dursun, kadın yapay zeka yeteneklerinin temsili 2022 itibariyle yalnızca yüzde 30'u.
Yazarlar chatgpt’ye dava açtı
İlk defa yazarların yapay zekâya dava açtıklarını duydum. İki yazar telif hakkıyla korunan kitaplarının OpenAI şirketinin yapay zeka sohbet robotu ChatGPT'yi eğitmek için kendi rızaları olmadan kullanıldığını iddia ediyor. "The Cabin at the End of the World" kitabının yazarı Paul Tremblay ve "Bunny" ve "13 Ways of Looking at a Fat Girl" kitaplarının yazarı Mona Awad, ChatGPT'nin eserlerinin "çok doğru özetlerini" oluşturduğunu, bu özetlerin "ancak ChatGPT'nin kendi kitapları üzerinde eğitilmiş olması halinde mümkün olabileceğini", bu durumun telif hakkı yasası ihlali anlamına geldiğini iddia ediyorlar. Ayrıca ChatGPT özetlerinde chatbot'un bazı şeyleri yanlış anladığı belirtiliyor.
Yeni Dünya Kılavuzu yapmak şöyle dursun, kıyısından girmek zor… Ama yılmak yok, devam edeceğiz, bir anlık gafletle oyun dışında kalabiliriz.