Yeni bir yol haritası
İçinde bulunduğumuz çeyrekte hız kazanan ekonomik aktivite patinaj yapıyor. Aslında bilinçli şekilde hız düşürülüyor. Merkez Bankası ilave likidite önlemlerini kısıyor. Kredi faizleri son üç haftada yüzde 6 arttı. Lokomotif sektörlerimizden otomotivde yürürlüğe giren vergi artışlarıyla, yılsonu için öngörülen araç satış rakamları başka bir bahara kaldı. Ağırlıklı olarak kredi büyümesiyle gelen canlanmanın cari açığı artırması rahatsızlık yarattı. Frene basıldı.
Pandemi psikolojik hasar yarattı. Ülkeler toparlanmaya çalışıyorlar. Kimisi hızlı, kimisi yavaş. Yılbaşında ekonomide bir yol haritamız vardı. Salgın planları bozdu. Bu döneme yüksek enflasyonla yakalandık. Parasal ve mali zorunlu destekler, döviz kurlarındaki artışlar, enflasyon beklentilerini değiştirdi. Başta Merkez Bankası olmak üzere, herkes enflasyon tahminini yukarı yönlü revize ediyor. Enflasyon, ekonomik kalkınma, cari açık, orta gelir tuzağı gibi kritik konularda herkesin çözüm önerileri vardır. Ekonomik yapı da sonuçta bir tür bileşik kaplar özelliği gösteriyor. Temel parametrelerinin tamamı iyi olup da, sadece enflasyon sorunu olan bir ekonomik yapı olamaz. İster yeni bir model, ister farklı bir işleyiş olsun. Bir şeyleri değiştirmeliyiz. 2009 finansal krizinden sonra büyük merkez bankaları para musluklarını açtı. Global ortam ve teşviklerle, sonraki 2-3 sene Türkiye ekonomisi açısından iyi geçti. Yapısal reformlar yapmak için fırsatlar vardı. O dönemi değerlendiremedik. Pandemi sonrası dünyada yeni kapılar açılacak. Fed, rezerv para doların faizinin çok uzun süre sıfır olacağını belirtiyor. Enflasyondaki olası artış beklentinin üzerine çıkarsa, duruşu tabii ki değişebilir. Ancak en azından orta vadede dünyada finansman maliyetleri düşük kalacak. Küresel yatırımcılar şu aşamada Türkiye’nin de içinde bulunduğu gelişen ülkelerle pek ilgilenmiyorlar. Gelişmiş ülkelere bakıyorlar. Bir noktada dikkatler yine gelişen ülkelerde olacak. Gelişmiş ülkelerin büyüme ortalamaları bellidir. Gelecek yıllarda da değişmez.
Önümüzdeki döneme hazırlanmalıyız. Pandemi sonrası dünya için yeni bir yol haritasına ihtiyacımız var. Kısa vadede yapılacaklar vardır. En başta enflasyonu kalıcı olarak düşürecek adımlar atılabilir. Dolar kurunun ve enflasyon oranının sürekli yüksek kalacağını düşünen yerli yatırımcıların algısını değiştirecek politikalar uygulanabilir. Bir tercih yaparak, yabancı yatırımcılarla mesafe koyduk. Yeni normalde, bu politikanın fayda maliyet analizi de baştan yapılabilir.