Yay gerildi, gerildi ve...

✓ Fazla zorladık kur yayını! Çok gerdik ve işte kaçınılmaz sonuç.
✓ En geç sonbaharda denilen kur artışı sanki şimdi başladı. Bu eğilim sürerse "kur artışı-enflasyon-faiz artışı" sarmalı bizi bekliyor demektir.

Şaşılması gereken doların önceki gece bir süreliğine 7 lirayı aşması mıdır, yoksa yeniden klasik düzeyi haline gelen 6.85’e geri dönmesi mi?

Veya dün yeniden yükselen doların gün içinde 6.98’e ulaşması mıdır şaşılması gereken?

Ya da bu satırların yazıldığı saat itibarıyla 6.94-6.95’lerde seyretmekte olan doların klasik düzeyine inmesini mi, yoksa 6.90'ın üstünde kalmasını mı şaşırtıcı bulmalıyız?

Sahi şaşırmamız gereken ne?

★★★

Herhalde ekonomik gelişmeleri gerçekçi okuyan hiç kimse, ama hiç kimse, doların bir ayı aşkın süredir tümüyle yatay bir çizgi çizmesini makul bulmaz.

Türkiye sabit kur sistemine geri dönmedi ki dolar bir aydan fazla süredir yatay kalsın.

O nasıl harekettir(!) öyle; bir kuruş, iki kuruş!

Kurun böylesine sabit kalmasını sağlayacak ne oldu yani?

Öylesine küçük bir hareket ki, dedik ya bir kuruş-iki kuruşluk, döviz arz ve talebi adeta hep dengede.

Döviz arzı artsa, kur aşağı gider; gitmiyor.

Döviz talebi artsa, kur yukarı gider; gitmiyor.

Çok büyük bir maharet isteyen öyle bir denge kurmuşuz ki, ne kadar dövize ihtiyaç var, ne bir dolar fazla ne bir dolar eksik, ekonomiye adeta o miktar veriliyor ve kur olduğu yerde duruyor.

Dolayısıyla kurun artmasına ya da düşmesine şaşmak anlamsız. Asıl şaşılması gereken budur, bu yatay gidiştir.

★★★

Türkiye’ye döviz girişinde büyük aksama var.

Turizm sezonu bu yıl neredeyse yok. Yıllık ihracat gelirinin dörtte biri kadar döviz elde ettiğimiz kaynak bu yıl kurudu.

İhracat deseniz, kör topal gidiyor. Tırmanan bir ihracat görmüyoruz, bu pandemi süreci boyunca da göremeyeceğiz. Ekonomisi daralan ülkeler bizden daha fazla ithalat mı yapacak yani?

Uluslararası ticaretteki daralma haliyle taşımacılıktan elde ettiğimiz geliri de olumsuz etkiliyor.

Döviz geliri sağladığımız kalemlerdeki sıkıntı yetmiyormuş gibi yabancılar da Türkiye’deki portföy yatırımlarını azaltıyor ve dolayısıyla döviz çıkarıyor.

Yani döviz yönünden sıkıntımız var, bu kesin. Durum böyleyken nasıl oluyor da kur artmıyor ve sabit kalıyor.

Kur aynı düzeyini koruyor korumaya ama bunu ne pahasına sağlıyoruz.

Bir dizi hesaplama yöntemi olduğu için kesin bir tutar ortaya koymak pek mümkün değilse de şimdiye kadar kurun artmasını engelleyebilmek uğruna milyarlarca dolar harcadığımız ortada. Üstelik bu paranın tümü bizim de değil. Bir yerlerden borç ya da emanet para bulup bunu kuru baskılamak için kullanıyoruz.

★★★

Birileri “Dolar nasıl da sabit kaldı, Türk parası değer yitirmiyor, ekonomide işler yoluna girdi” diye düşünüyor olabilir ama çoğunluk “Nasıl oluyor da dolar bu düzeyde sabit kalabiliyor, bu işin sonu nereye varacak” sorusunu soruyor. Bu soruyu soranlar, kurun böyle uzun süre sabit kalmayacağı konusunda da görüş birliği içinde.

Yay geriliyordu, hem de bir dizi maliyet ödenerek. Ve şu da biliniyordu, yay ancak belli bir noktaya kadar gerilebilir; daha ötesi yoktur, hatta o gergin durumda da çok uzun süre tutulamaz.

Tutulamadı da! İşte önceki gün başlayan hareket ve yeniden 7 liranın üstünün görülmesi.

Türkiye ister ihracat, turizm, taşımacılık gibi kaynaklarla, ister yabancı yatırımcıyı çekerek, ister borçlanarak, bir şekilde döviz bulmak zorunda. Bu gerçekleşmediği takdirde sonuna geldiğimiz anlaşılan swaplarla bu işi daha fazla götüremeyeceğimiz anlaşılıyor.

★★★

Kedinin kuyruğunu yakalamaya çalışması gibi bir kısır döngüye girmek üzereyiz.

Kur artışı fiyatları, fiyat artışı kuru tetikleyecek. Kredi faizleri artacak. Buna bir de sonbahara doğru koronanın yeniden hortlaması durumunda ortaya çıkacak durgunluk ve daha ötesi daralma eklenirse bu yıl tahminlerden çok daha kötü geçecek.