Yatırımlar yavaşken, tüketim neden hızlı büyüyor?
Ekonomi olağan seyrinde devam ederken, tüketim ve yatırım büyümesinin birbirine yakın seyrettiğini görürüz. Ancak zaman zaman bu ikili arasındaki fark açılabilir. Önceki hafta açıklanan ilk çeyrek verisinde yatırımlarda büyüme sadece yüzde 1 iken, tüketim yüzde 19,5 büyüdü. Tüketim harcamaları hızlı büyürken, yatırım büyümesinin çok zayıf olmasını nasıl açıklayabiliriz?
Tüketimin hızla artmasının ana nedeni, aşırı düşük faizler nedeniyle tasarrufun cazibesini yitirmesi. Enflasyonun çok altında faiz vadeden mevduat ilk çeyrekte güçlü bir tasarruf aracı değildi. Kur korumalı mevduat ise mevduat sahiplerini enflasyona değil, kur artışına karşı korudu.
İkinci neden, enflasyonun hızlı yükselişi ve yakın zamanda düşmeyeceğine yönelik beklentiler nedeniyle sermaye sahiplerinin birikimlerini “mala-mülke” yatırmaları. Daha önce Dünya’ya okumuş olduğunuz gibi, yatırım amacıyla 3-4 araba alanlar, gayrımenkul alanlar artmaya devam ediyor. Günlük dilde yatırım desek de gayrımenkul alımı ekonomi literatüründe bir yatırım değil, tüketim harcamasıdır.
Üçüncü bir neden ise, enflasyona karşı geliri reel olarak azalan ve fiyatlarda daha da artış olmasını bekleyenlerin taleplerini öne çekmiş olmaları.
Pandemi sonrası normalleşme ile restoran-kafe vb işletmelerin verdiği hizmetlere olan talebin artmasını tüketimi artıran bir başka faktör olarak sayabiliriz.
Yatırım tarafında hızla artan maliyetler ve düşük talep nedeniyle inşaat yatırımlarının gerilemeye; makine-teçhizat yatırımlarının ise herşeye rağmen sanayi üretiminin (ihracatın da katkısıyla) büyümeye devam ettiğini görüyoruz. Ancak birindeki büyüme diğerindeki daralmaya denk olduğu için toplam büyüme sadece yüzde 1’de kaldı.
Haftanın kritik günü Çarşamba
Bu hafta veriler açısından dolu geçecek. Bugün Nisan ayı ödemeler dengesi, perakende satış ve ciro endeksleri ile sanayi üretim endeksi, Çarşamba sabahı ise Mayıs ayı konut satışları ve bütçe sonuçları açıklanacak. Çarşamba akşamı FED faiz kararını verecek.
Cari denge ilk üç ayda yıllık hedefine ulaşmıştı. Enerji başta olmak üzere, ithalatın yüksek kura rağmen hız kesmemesi cari açığın da büyümeye devam etmesine zemin hazırlıyor. Bu hafta da yüksek bir açık göreceğiz. Ancak asıl Mayıs verisi bu yılın en yüksek cari açığını barındırmaya aday.
Son günlerde küresel gündem yeni bir resesyon ihtimali ile yankılanıyor. Beklentilerin üzerinde giden enflasyon ve buna karşılık faiz artışları devam ederken, büyüme beklentilerinde hızlı bir düşüş var. Küresel örgütler de bu yönde açıklamalar yapmaya başladı. Piyasalar bu nedenle kararsız. Teknoloji hisselerinde sert düşüşler devam ediyor. Yaz, piyasalar için de sıcak geçecek.