Yaptırımların karmaşıklığını yönetmek: Yaptırım listesinden çıkarılma ve OFAC lisansı

Avukat Şafak Herdem

Uluslararası Hukuk Uzmanı

Yaptırımlar, uluslararası ilişkilerde askeri eyleme başvurmadan davranışları etkilemek ve geçerli politikaları uygulamak için kullanılan güçlü bir araçtır. Ancak, siyasetin ve küresel ekonominin dinamiklerinin sürekli değişmesi ve bunun sonucunda kişilerin veya kuruluşların yaptırım listelerinden çıkarılması ("delisted") gereken bir dönem yaşanabilir. Ayrıca, belirli işlemlerin gerçekleştirilmesi OFAC'tan özel bir lisans alınmasını da gerektirebilmektedir. Bu makale, var olan süreçlerin ayrıntılarını ortaya koymayı ve güncel vaka çalışmaları aracılığıyla bir içgörü sağlamayı amaçlamaktadır.

Listeden Çıkarılma Sürecini Kavrama

Listeden çıkarılma süreci, kişi veya kuruluşların yaptırım listelerinden çıkarılmasına olanak tanıyan bir mekanizmadır. Örneğin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi bu tür talepleri ele almak üzere bir Listeden Çıkarma Odak Noktası oluşturmuştur. Süreç, ilk listeye alınma nedenlerine karşı çıkan ve yapılan listelemenin artık neden geçerli olmadığını veya hatalı olduğunu gösteren ayrıntılı bir talebin sunulmasını içermektedir. Bu talebin, kişi veya kuruluşun listeye alınmasını öneren devlet tarafından yapılması halinde, Komite tarafından karşı çıkılmadığı veya Güvenlik Konseyi'ne havale edilmediği sürece, belirli bir süre zarfından sonra kişi veya kuruluş listeden çıkarılacaktır.

OFAC'a Özel Lisans Başvurusu

OFAC, ABD’nin dış politikasına dayalı ekonomik ve ticari yaptırımları yönetmekte ve uygulamaktadır. OFAC'tan alınan özel bir lisans, normal şartlar altında yasaklanmış olan bir işlemin gerçekleştirilmesi için verilen bir yetkilendirme olarak tanımlanabilir. Başvuru süreci, işlem ve ilgili taraflar hakkında ayrıntılı bilginin sağlanmasını da kapsamaktadır. Başvurunun onaylanması olasılığını artırmak için doğru ve doğrulanabilir bilgiler eklemek bu noktada çok önemlidir.

Güncel Vaka Analizleri

1. En+, Rusal ve EuroSibEnergo'nun Listeden Çıkarılması: OFAC, 27 Ocak 2019 tarihli önemli bir kararla, En+ Group plc, UC Rusal plc ve JSC EuroSibEnergo'ya yönelik yaptırımları, Oleg Deripaska'nın hissedarlık payının azaltılması ve bu şirketler üzerindeki kontrolünün sonlandırılmasının sonucunda kaldırdı. Bu vaka, listeden çıkarılma sürecinde kurumsal yapının yeniden yapılandırması ve yönetim değişikliklerinin önemini vurgulamaktadır.

2. OFAC Listesinden Çıkarılma Dilekçesi Verilmesi: OFAC'ın kurumsal yapısı, haklı gerekçelere dayandırıldığında kişilerin yaptırım listelerinden çıkarılabilmesine olanak sağlamaktadır. Süreç, çıkarılma için ayrıntılı gerekçeler içeren bir dilekçe sunulmasını içermekte ve her bir vaka münferit olarak değerlendirilmektedir.

Teknik Hususlar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Müvekkillerine bu konularda hukuki danışmanlık yapan avukatlar, listeden çıkarılma taleplerinde ve OFAC lisans başvurularında gerekli olan spesifik bilgiler gibi teknik hususların mutlaka farkında olmalıdır. Bunun yanında, yaptırım düzenlemelerindeki değişiklikleri takip etmek ve her bir davanın kendine özgü detaylarını kavramak da büyük bir önem arz etmektedir.

OFAC Lisans Başvurularının Hızlandırılması

OFAC (Office of Foreign Assets Control) lisansı almak, uluslararası yaptırımlarla karşılaşan müvekkiller için kritik bir adım teşkil edebilir. Bu süreci hızlandırmak için bazı temel stratejileri aşağıda bulabilirsiniz:

1. Eksiksiz ve Detaylı Başvurular: Bir OFAC lisansı için başvururken, başvurunun eksiksiz olduğundan ve gerekli tüm bilgileri içerdiğinden emin olun. İlgili kişilerin veya şirketlerin adları ve adresleri de dahil olmak üzere yapılması planlanan işlemi ayrıntılı olarak açıklayın. Konuyla ilgili tüm destekleyici belgeleri ekleyin. İyi hazırlanmış bir başvuru, hızlı bir onay alma şansını artırır.

2. Ayrıntıları Anlayın: Farklı yaptırım programlarının kendine özgü farklı gereklilikleri bulunmaktadır. Müvekkilinizin durumu için yürürlükteki özel düzenlemelere dair bilgi edinin. Bazı programlar, belirli işlemler için muafiyet sağlarken (örneğin, insani yardım amaçlı bağışlar), diğerleri ayrıntılı bir lisans başvurusu yapmayı gerektirebilir.

3. Kurumlararası İstişare: OFAC her başvuruyu olay bazında inceler ve diğer kurumlarla gerekli konular hakkında istişarede bulunabilir. İncelemenin ne kadar süreceği tahmin edilememekle birlikte, mevcut kılavuz hükümlerine uyulması, kararın daha hızlı bir şekilde sonuçlandırılmasına yardımcı olacaktır.

4. Acil Durumlar: Acil durumlar veya doğal afetler için hızlandırılmış işlemler bu noktada mevcut olabilir. Eğer müvekkiliniz acil bir durumla karşı karşıyaysa hızlandırılmış seçenekleri değerlendirmek için OFAC ile irtibata geçin.

5. Bağlantılar: Resmi bir yöntem olmamakla birlikte, kişisel bağlantıların bazen süreci hızlandırabileceğini belirtmek gerekir. Ancak, OFAC yerleşik prosedürleri takip ettiğinden, yalnızca bu yönteme güvenilmesi tavsiye edilmemektedir.

Hem genel lisansların (kendi seçimini kendisi yapabilen ve kendi kendini yürütebilen) hem de özel lisansların (yazılı başvurulara binaen verilen) çok önemli bir rol oynadığını unutmayın. Avukatlar, ihlalleri önlemek için lisans koşullarına sıkı bir şekilde uyulmasını temin etmelidir. Hukukçular bu nüanslara hâkim olarak müvekkillerine OFAC lisanslamasının karmaşık yapısı içinde etkili bir şekilde rehberlik edebilirler.

Başarılı Bir Hızlandırılmış OFAC Lisans Başvurusu Örneği

Arka plan: ABD merkezli bir tıbbi malzeme şirketi, yaşamı tehdit eden ani bir hastalık salgını nedeniyle ABD'nin yaptırım uyguladığı bir ülkeye insani yardım malzemesi ihraç etmek istemektedir. Var olan durum aciliyet taşımaktadır ve hayat kurtarmak için malzemelerin derhal teslim edilmesi gerekmektedir.

Atılan Adımlar:

1. OFAC ile Derhal İstişare: Şirketin hukuk ekibi, işlemin aciliyetini ve insani niteliğini görüşmek üzere doğrudan OFAC ile temasa geçer.

2. Detaylı Bir Başvurunun Hazırlanması: Başvuru; tıbbi malzemeler, sevkiyatın lojistiği, işlemde yer alan kuruluşlar ve tedarik edilen ürünlerin son kullanıcıları hakkında kapsamlı ve ayrıntılı bilgiler içermektedir. Hukuk ekibi tüm bilgilerin doğru ve teyit edilebilir olmasını güvence altına almaktadır.

3. Destekleyici Belgeler: Başvuru dosyasına varış ülkesindeki sağlık yetkililerinden gelen, acil durumu ve ürünlere duyulan ihtiyacı özetleyen bir yazı da eklenir. Ayrıca, şirket güvenilirliğini kanıtlamak amacıyla şirket kendisine ait olan uyum programını ve geçmiş lisanslama sicilini de ekler.

4. Hızlandırılmış İnceleme Talebi: Hukuk ekibi, insani acil durumu ve ürünlerin tedarik edilmediği takdirde can kaybı yaşanma potansiyelini gerekçe göstererek resmi olarak hızlandırılmış inceleme talebinde bulunur.

5. Takip: Ekip, OFAC ile açık iletişimi sürdürür ve talep edilen her türlü ek bilgiyi derhal sağlar.

Sonuç: OFAC, acil durum niteliği ve iyi hazırlanan belgeler sayesinde başvurunun incelenmesine öncelik verir. Lisans, kısa bir süre içinde verilir ve tıbbi malzemelerin ihraç edilmesine ve etkilenen popülasyona ulaştırılmasına izin verilir.

OFAC lisans reddinin bazı yaygın nedenleri şunlardır:

1. Yetersiz Bilgi: Lisans reddinin başlıca nedenlerinden biri eksik veya yetersiz bir şekilde belgelenmiş lisans başvurusudur. Başvuruda yapılması planlanan işlem, ilgili taraflar veya destekleyici belgeler hakkında gerekli ayrıntılar yoksa, OFAC başvuruyu olumsuz sonuçlandırabilir.

2. Lisans Koşullarının Yerine Getirilmemesi: Bir lisans verilmiş olsa bile, lisans koşullarına sıkı bir şekilde uyulması büyük önem arz etmektedir. Yetkilendirilmiş alandan herhangi bir sapma veya bildirim gerekliliklerine uyulmaması, lisansın reddedilmesine veya iptal edilmesine yol açabilir.

3. Genel Lisans Mevcudiyeti: OFAC genellikle aynı işlem türü için genel bir lisans mevcut olduğunda bu kapsamda özel lisanslar vermemektedir. Eğer mevcuttaki genel bir lisans önerilen faaliyeti kapsıyorsa, başvuru sahipleri özel bir lisans için başvurmak yerine bu lisansı kullanma yönüne gitmelidir.

4. Çelişen Ulusal Güvenlik Çıkarları: Önerilen işlem daha büyük kapsamlı ulusal güvenlik hedefleriyle çelişiyorsa OFAC lisansı reddedebilir. Bireysel çıkarlar ile daha geniş politika hedeflerinin dengelenmesi, bu noktada oldukça hassas bir süreç olarak karşımıza çıkmaktadır.

5. Gerekçelendirmenin Eksikliği: Başvuru sahipleri talep edilen lisans için ikna edici bir gerekçe göstermelidir. Gerekçenin zayıf veya yetersiz olması halinde OFAC başvuruyu reddedebilir.

6. Değişen Koşullar: Başvuru sahipleri bazen güncel bilgileri sunmaz veya koşullardaki değişiklikleri ele almak konusunda hata yapabilirler. Buna karşılık OFAC, başvuru sahiplerinden başvurularını doğru, eksiksiz ve güncel tutmalarını beklemektedir.

7. Risk Azaltma Önlemlerinin Yetersiz Kalması: Önerilen işlem; yaptırımların delinmesi, kara para aklama veya diğer yasa dışı faaliyetlerle ilgili önemli riskler oluşturuyorsa OFAC lisansı reddedebilir.

OFAC tarafından yapılan bir reddin nihaî kurum kararını teşkil ettiğini ve resmi bir temyiz süreci bulunmadığını, buna karşılık OFAC'ın ilgili yeni bilgilerin ortaya çıkması halinde geçerli bir nedene dayalı olarak kararlarını yeniden gözden geçirebileceğini hatırlatmak isteriz. Müvekkillerine lisans başvuruları konusunda danışmanlık yapan hukukçuların, başvurularının başarı şansını artırmak için bu gibi çeşitli unsurların bilincinde olması gerekmektedir.