Yapılandırma - matrah ve vergi artırımı imkânları özel bazı durumlar için devam ediyor

Abdullah KİRAZ

Yeminli Mali Müşavir

Kıymetli okurlarım bugünkü yazım ile 7740 sayılı Yapılandırma, Matrah ve Vergi Artırımı Kanununun getirdiği ancak kanaatimce pek çok vergi mükellefinin ve meslek mensubunun gözünden kaçan bazı kritik imkânlarını sizlerle paylaşacağım.

6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan büyük depremin etkilediği 11 ilimiz ve Sivas ilinin Gürün İlçesi için 7440 sayılı Kanunun, yapılandırma, matrah ve vergi artırımı imkânlarından yararlanmak için ilgili başvuru süresi (31 Ekim 2023) devam etmekle birlikte, diğer mükellefler bakımından ise genel başvuru süreleri 3 Temmuz 2023 günü itibariyle sona erdi. Bu tarih geçtiği için ilgili Kanunun öngördüğü tüm imkânların sona ermiş olduğunu düşünmemiz gayet normal. Ancak ilgili Kanun hükümlerini detaylı irdelediğimizde, belli durumda olan bazı mükellefler için önemli vergisel avantajların Kanun ile sunulmaya devam ettiğini ve bu imkânların bir kısmı için sınırlı bir sürenin kaldığını bir kısmı için ise neredeyse ucu açık bir sürenin halen bulunduğunu söyleyebiliriz.

Bu imkânları özetle hatırlatmak ve halen getirilen imkândan yararlanmak isteyecek mükelleflerimizi bilgilendirmek amacıyla kaleme aldığım yazımın siz değerli okuyucularıma şimdiden yararlı olmasını diliyorum.

KRİTİK İMKÂN-1:

İLK İKİ TAKSİDİNİ ÖDEYEMEMİŞ OLANLAR İÇİN SON FIRSAT TARİHİ 31 AĞUSTOS 2023

Kesinleşmiş ya da yargıda ihtilaf aşamasındaki vergi vb. borçlarını ya da matrah ve vergi artırımı sonucu hesaplanan vergi borçlarını 7440 sayılı Kanunun getirdiği cazip imkânları dikkate alarak 48 aya varan sürelerde taksitlendirmiş olan mükellefler yada peşin ödeme yapacağını bildiren mükellefler için, yapılandırma, matrah ve vergi artırımı hakkının bozulmaması bakımından taksitlerden ilk iki taksitin veya borcun tamamının 31 Temmuz 2023 günü sonuna kadar ödenmesi önemli bir yükümlülüktü.

Bu yükümlülük yerine getirilmediğinde ya da getirilemediğinde esasen yapılandırmadan ve matrah ve vergi artırımı uygulamasından kaynaklanan haklar sona ermekle birlikte, 7740 sayılı Kanunda son bir imkânın daha sunulmuş olduğunu görüyoruz.

Kanunun Ortak Hükümler başlıklı 9 uncu maddesin (6) ncı fıkrasında konumuz kapsamındaki hükmü şu şekilde:

(6) Bu Kanuna göre ödenmesi gereken birinci ve ikinci taksitlerin ödeme sürelerinde ve tam ödenmesi koşuluyla, kalan taksitlerden; bir takvim yılında üç veya daha az taksitin, süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde, ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla bu Kanun hükümlerinden yararlanılır. Birinci ve ikinci taksitlerin ödeme sürelerinde tam ödenmemesi ya da süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen diğer taksitlerin belirtilen şekilde de ödenmemesi veya bir takvim yılında üçten fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde bu Kanun hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilir. Şu kadar ki, 5 inci madde kapsamında taksitli ödeme seçeneği tercih edilmiş olması ve birinciyle ikinci taksitin ödeme sürelerinde ve tam ödenmesi koşuluyla, kalan taksitlerden süresinde ödenmeyen veya eksik ödenenlerin son taksiti izleyen ayın sonuna kadar hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi hâlinde bu Kanun hükümlerinden yararlanılır. Peşin veya taksitli ödeme seçeneğinin tercih edilmesi ve ilk taksit ödeme süresi içinde (31 TEMMUZ 2023 idi) ödenmesi gereken tutarların ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde, hesaplanan tutarların tamamının ilk taksiti izleyen ayın sonuna kadar (31 AĞUSTOS 2023 günü sonudur) geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla katsayı uygulanmaksızın Kanundan yararlanılır. İlk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi gereken tutarların süresinde ödenmesi ve kalan taksitlerin tamamının ilk taksiti izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi hâlinde katsayı uygulanmaz. Bu fıkra hükmü her bir madde ve alacaklı idareler açısından taksitlendirilen alacaklar için ayrı ayrı uygulanır.

Mavi renkle belirttiğimiz tüm cümlelerde, yapılandırmanın bozulmaması için ilk iki taksitin süresinde ödenmiş olması gerektiği açıkça belirtilmektedir. Yeşil renkli cümlede ise, peşin veya taksitli ödeme seçeneğini seçmiş olanlarda ilk taksit ödeme süresi içinde (31 Temmuz 2023 tür) ödenmesi gereken tutarların (Cumhur Başkanı kararı ile ilk taksit ödeme süresinin uzatılması neticesinde birinci ve ikinci taksitlerin ödeme süresi ile peşin ödeme süresinin sonu günü 31 Temmuz 2023 olmuştur) ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde, yapılandırılmış toplam borç tutarının ilk taksit süresini izleyen ayın sonuna kadar (31 Ağustos 2023 olmaktadır) GEÇ ÖDEME ZAMMI  ile birlikte ödenmiş olması kaydıyla KATSAYI UYGULANMAKSIZIN (her bir yıllık borç için yıllık % 0,9 katsayı uygulanarak borç tutarı artırılmaktaydı) (bir başka ifade ile katsayı farkı alınmadan) kanuni imkânından yararlanma hakkı bulunmaktadır. 

Sözün özü, “Yapılandırılan ya da matrah veya vergi artırımı sonucunda hesaplanan borcun ödenmesini, peşin veya taksitli ödeme seçeneği ile seçmiş olan mükelleflerden 31 Temmuz 2023 günü sonuna kadar, peşin yöntemini seçenlerde borcun tamamını, taksitli ödeme yöntemini seçenlerde ilk iki taksiti ödememiş/ödeyememiş olanlar,  31 Ağustos 2023 tarihine kadar katsayı uygulanmadan sadece geç ödeme zammı ile yapılandırma imkânından yararlanabilir.”  Bu imkânından yararlanılmadığında, yapılandırma başvurusu ile terkin edilmiş olan vergi ziyaı cezasının ve vergi aslına bağlı olmayan özel usulsüzlük cezalarının % 50 sinin tekrar borç olarak karşımıza çıkması ve gecikme zammı ile ödenmek zorunda kalınabileceğini ve matrah ve vergi artırımı ile getirilen incelenmeme hakkının ortadan kalkacağını önemle hatırlatmak isteriz.  

Gelir İdaresi Başkanlığı da bu husustaki önemli hatırlatmalarını internet sayfasında (gib.gov.tr) bilgilendirme duyuruları ile yapıyor.

KRİTİK İMKAN 2 :

2022, 2021, 2020, 2019, 2018 YILLARI İÇİN MATRAH VEYA VERGİ ARTIRIMI YAPMAMIŞ / YAPAMAMIŞ OLAN MÜKELLEFLERDEN 12.3.2023 TARİHİNDEN ÖNCE VERGİ İNCELEMESİ BAŞLAMIŞ ANCAK VERGİ İNCELEME SÜRECİ YENİ SONUÇLANANLAR/İLERİDE SONUÇLANACAKLAR BAKIMINDAN ÖNEMLİ AVANTAJLAR SAĞLAYAN YAPILANDIRMA İMKÂNI DEVAM EDİYOR.

7440 sayılı Kanunun matrah veya vergi artırımını gerek kanunda öngörülen engeller (Md.5/9) nedeniyle gerekse yapılacak matrah veya vergi artırımı sonucu ilave vergi yüküne katlanacak olmaları ve bu tutarları ödeyemeyeceklerini değerlendirmeleri nedeniyle matrah veya vergi artırımı yapamayan ve bu nedenle de vergi inceleme süreci 21 Mart 2023 tarihine kadar sonuçlandırılmamış vergi mükelleflerinin, vergi incelemeleri bugünlerde tamamlananlar ya da ileriki günlerde tamamlanacak olan mükellefler için oldukça cazip YAPILANDIRMA İMKANLARINDAN yararlanabilmeleri mümkün ve son başvuru tarihi de vergi incelemesi üzerine mükellefe tebliğ edilecek ihbarname tarihinden itibaren başlıyor. İhbarname tebliğinden itibaren 30 günlük süre bulunmaktadır.

7440 sayılı Kanunun konumuza ilişkin hükmü aşağıda yer almaktadır:

İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemler
Madde 4

(1) Bu Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak, bu Kanunun yayımı tarihinden önce başlanıldığı hâlde, tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine bu Kanunun matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla devam edilir. Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra tarh edilen vergilerin %50’si ile bu tutara gecikme faizi yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile bu tarihten sonra ihbarnamenin tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizinin tamamının, vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %25’inin; ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere aylık dönemler hâlinde on iki eşit taksitte ödenmesi şartıyla vergi aslının %50’sinin, vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %75’inin, vergilere bu Kanunun yayımı tarihine kadar uygulanan gecikme faizinin ve vergi aslına bağlı cezaların tamamının tahsilinden vazgeçilir. Şu kadar ki bu Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen süre içinde tebliğ edilen ihbarnameler için bu madde hükmünden yararlanmak isteyen mükelleflerin anılan bentte belirtilen süre içinde, başvuru süresi otuz günden az kalmış ise otuz gün içinde başvuruda bulunmaları ve madde kapsamında ödenecek tutarların ilk taksitini 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sürede, izleyen taksitleri aylık dönemler hâlinde on iki eşit taksitte ödemeleri şartıyla maddeden yararlanılır.

(2) Bu Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak iştirak nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarında, cezaya muhatap olanların, cezanın %25’ini birinci fıkrada belirtilen süre ve şekilde ödemeleri hâlinde cezanın kalan %75’inin tahsilinden vazgeçilir.

Yer verilen bu hükümler özetle şunu ifade ediyor:

7440 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 12 Mart 2023 tarihinden önce başlanılmış vergi incelemelerinden, matrah ve vergi artırımı yapılmamış olması nedeniyle devam edip, inceleme süreci daha sonra sonuçlanan durumlarda, mükellefler kendilerine tarh edilen vergi, gecikme faizi ve cezaların tamamını ödemek yerine, Tarh edilen verginin %50’sinin, Gecikme faizi yerine Kanunun yayımlandığı tarihe kadar hesaplanan Yİ- ÜFE tutarının,  Kanunun yayımlandığı tarihten sonrası için hesaplanacak gecikme faizinin ve Vergi aslına bağlı olmayan (usulsüzlük ve özel usulsüzlük) cezanın %25’inin, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere peşin veya aylık dönemler hâlinde 12 eşit taksitte ödenmesi imkânından yararlanabilir.  

Böylece bu imkândan yararlanıldığında, vergi incelemesi sonucunda tarh edilmiş vergi aslının %50’si, Vergi aslına bağlı olan (vergi ziyaı) cezaların tamamı, Vergi aslına bağlı olmayan cezaların (usulsüzlük ve özel usulsüzlük) %75’i ve Kanunun yayımı tarihine kadar hesaplanan gecikme faizinin tamamı silinecektir.

Getirilen bu yapılandırma imkânın kapsamının genişliği düşünüldüğünde çok önemli bir maddi avantaj sağlanmış olduğunu belirtmeden geçemeyeceğim. Zira, yapılan vergi incelemesinde mükellefe atfedilen eylemler suç teşkil eden eylemler arasında yer alsa dahi getirilen bu yapılandırma imkânından yararlanmaya engel teşkil etmiyor ve parasal sonuçları itibariyle vergi aslında ve cezalarında önemli tutarlar siliniyor.  Ancak burada suç teşkil eden eylemlerin özellikle hürriyeti bağlayıcı cezalar bakımından cezai sonuçlarının ortadan kalkmayacağını da belirtmeliyiz. Bu kısım için yargı yoluna başvurmaktan ya da suç teşkil eden eylem için öngörülen hürriyeti bağlayıcı cezaya maruz kalmaktan başka çare gözükmüyor.

7440 sayılı Kanunun matrah ve vergi artırımı hükümlerinden yararlanılmasında bazı mükellefler bakımından kapsamın daraltıldığını ve bu tür mükellefler isteseler de matrah ve vergi artırımını yapamadıklarını biliyoruz. Bu sınırlama esasen matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümler bakımından geçerli olup, yapılandırma imkânından yararlanılmaya engel teşkil etmediğini belirtmek isterim. Kanun hükmünde yapılandırmadan yararlanmak için getirilen özel bir sınırlama bulunmuyor, vergi borcu oluşan her kes yapılandırma imkânlarından yararlanabiliyor.

7440 Sayılı Kanun ile getirilen bu kritik imkanlar bizce cazibesini koruyor, fırsatları kaçırmayın derim…