Yabancının satış fiyatı düşük, ama çıkış kuru da...

Yabancılar yılbaşından 10 Temmuz'a kadarki dönemde 4.2 milyar dolarlık hisse senedi sattı. Bu senetler 103 bin endeks ortalamasından satıldı ve ele geçen TL, 6.53'lük dolar kurundan dövize çevrildi.

Yabancı satmaya devam ediyor ve kurun adeta sabitlenmesi onlar için bulunmaz bir ortam yaratıyor.

Yurtdışı yerleşikler ya da kısaca yabancılar yılbaşından 10 Temmuz'a kadar olan dönemde net 4 milyar 156 milyon dolarlık hisse senedi sattı. Yabancı yatırımcının borsadaki payı da zaten yıllar sonra yüzde 50'nin altına indi.

Yabancı satışının yoğun olarak görüldüğü yılın ilk aylarında bu durumu yorumlamaya çalışırken ısrarla iki konuya vurgu yapmıştık. Yabancıların ya hisse senedi fiyatlarının daha da düşeceği ya da kurun daha da artacağı öngörüsüyle satışa yöneldiklerinin altını çizmiştik.

Elbette çıkıştaki bu yoğunlaşmada çok başka etkenler de rol oynamış olabilir. Yabancı yatırımcının hisse senedi portföyünü küçültme isteği gibi, Türkiye'ye dönük kaygılarının artması ve diğer ülkeleri tercih etmesi gibi...

İlk aylardaki çıkış eğilimini yorumlarken vurgulama gereği duyduğumuz iki gerekçeye dönelim yeniden... Her ne kadar daha sonra ciddi bir toparlanma olmuşsa da hisse senedi fiyatları bir dönem hızla geriledi ve endeks 80 binli düzeylere kadar indi. Ayrıca dolar kuru da yine bir ara 7 liranın üstüne çıktı.

Merak ettik, acaba yabancılar 10 Temmuz'a kadar olan bu dönemde ortalama hangi endeks düzeyinden ve hangi dolar kurundan çıkış yapmış?

Yabancıların giriş-çıkış hareketleri haftalık açıklandığı için borsa endeksi ve dolar kurunu da haftalık ortalamaya getirdik. Daha sonra endeks ve kuru yabancıların o haftaki hareketiyle ağırlıklandırdık ve böylece hem altı buçuk ayın ortalama kurunu, hem borsa endeksini bulduk.

Ucuza sattılar, düşük kurdan çıktılar

Yaptığımız hesaplama yabancı çıkışındaki ortalama endeksin 103.192 olduğunu gösteriyor. Elde edilen 27.1 milyar liralık satış geliri ortalama 6.53'lük kurdan dolara çevrildi ve böylece 4 milyar 156 milyon dolar çıkarıldı.

Yabancı işlemlerinde son veri 10 Temmuz'u gösterdiği için şöyle bir varsayımda bulunduk:

“Yabancılar altı buçuk aya yakın bir sürede gerçekleştirdikleri satışı 10 Temmuz’da yapsalardı, ne olurdu?”

Bu durumda endeks, yani hisse senedi fiyatları daha yüksek olduğu için yabancıların eline daha fazla TL geçecek, 10 Temmuz'daki kur ise 6.85 düzeyinde bulunduğu için döviz bazında bir fark oluşmayacaktı.

Tablonun 10 Temmuz sütunu aslında tabii ki varsayıma dayanıyor. Yabancının çıkardığı döviz sabit alınmak suretiyle o tarihteki kurdan TL cinsi satış tutarına ulaşılıyor.

"Sabit kur” yabancının arayıp bulamadığı bir uygulama oldu

Neredeyse bir buçuk aydır adı konmamış bir sabit kur uygulaması söz konusu. Dolar 6.85-6.86'da adeta çakılı duruyor.

Bu durum yabancının arayıp bulamadığı bir avantaj yaratıyor.

Yabancı örneğin 100 milyon liralık hisse senedi satmış olsun. Bu 100 milyon lira, 6.85'lik kurdan dövize çevrildiğinde yabancı yatırımcının eline 14.6 milyon dolar geçiyor. Ama örneğin dolar 7 lira olsa, bu sefer 100 milyon lira karşılığında yabancının eline geçecek döviz 14.3 milyon dolar.

Bu örnekten sırf yabancıların çıkış sırasında daha az döviz elde edebilmeleri için kurun mutlaka artması gerektiği gibi bir sonuç elbette çıkmaz.

Kur tabii ki bir düzeyde uzun süre sabit kalabilir ama bunun kendiliğinden olması önemli. Oysa son dönemdeki sabitlenme durumunun bir baskılamanın sonucu olduğunu bilmeyen yok. Önemli olan kurun 6.85-6.86'da böylesine maliyetli bir baskılamayla tutulmaması gerektiği.

Öyle ki, hem kuru burada tutmak için milyarlarca dolar satıyoruz, hem de yabancının Türkiye'ye terk etmesi sırasında ekmeğine yağ sürmüş oluyoruz.

Yanıt bekleyen önemli sorular var:

"Türkiye kurun yükselmesi gibi bir gerçekle ilk kez yüz yüze gelmiyor. Daha önceleri kuru tutmak için böylesine çaba hiç göstermedik de şimdi niye pek bir cevval davranıyoruz?

Bütün bunları niye yapıyoruz, hesap ne?

Ve bu çabanın faturası bir gün önümüze geldiğinde o faturayı nasıl ödeyeceğiz?"