Yabancı çıkışı+cari açık; kaynak Merkez Bankası
Mart ayında 5 milyar dolara yakın cari açık verdik ama bu cari açığı kapatacak döviz girişi olmadığı gibi aksine finans hesabından da çıkış yaşandı. Peki dövizi nereden mi bulduk? Merkez Bankası rezervi ne güne duruyor!
Mart ayında Merkez Bankası rezervinden tam 16.6 milyar dolarlık kullanım gerçekleşti. Dövizi bir şekilde yarattık ki harcadık. Yani döviz bulduk ki cari açık verdik ve çıkmak isteyen yabancıya döviz sağlayabildik.
Mart ayında hem 4.9 milyar dolar gibi yüklü bir cari açık verdik, hem de yabancı yatırımcı Türkiye’den çıkmaya devam etti. Yabancı yatırımcıların finans hesabında izlenen çıkışı bir ayda 7.7 milyar doları buldu.
Bu köşede 7 Mayıs’ta şehir efsanesi kıvamında bir ekonomi efsanesinden söz etmiştik. O yazımızda “Cari açığı finanse edemezsek” kaygısının ne kadar yersiz olduğuna vurgu yapmış, döviz bulunamazsa zaten cari açık verilemeyeceğine dikkat çekmiştik.
İşte Merkez Bankası'nın dün açıkladığı mart ayı verileri cari açıkla ilgili adeta ders niteliğinde bir tablo sundu bize...
Girişte de belirttik; martta 4.9 milyar dolar açık verdik. Ancak bu açığı finanse edecek bir döviz girişi olmadığı gibi tam tersine 7.7 milyar dolarlık da çıkış yaşandı.
Peki dövizi nereden bulduk, bu açığı ve döviz çıkışını nasıl finanse ettik?
Merkez Bankası ne güne duruyor! Mart ayında Merkez Bankası rezervinden tam 16.6 milyar dolarlık kullanım gerçekleşti.
Dikkat edelim; bu tutar, cari açık ve döviz çıkışı toplamından fazla.
Şu durumda Merkez Bankası'ndan kullanılan dövizin kalanı nereye gitmiş olabilir? Hani meşhur net hata ve noksan kalemi var ya, pozitif olduğunda valiz valiz para geldiği gibi tuhaf yorumlara konu olan, bu sefer o kalemden 4 milyar dolarlık çıkış gerçekleşti. Tabii ki çıkış valizlerle para götürüldüğü anlamına gelmiyor; hesabı denkleştirmek için bu kalem kullanılıyor. Bir süre sonra ödemeler dengesi verileri revize edilecek; mart ayında negatif 4 milyar dolar olan net hata ve noksan da muhtemelen azalacaktır.
Marttan sonra ne beklenmeli?
Herhalde öncelikle söylenmesi gereken Merkez Bankası’ndan artık bundan sonra bir ayda öyle martta olduğu gibi 17 milyar dolara yakın döviz kullanılamayacağı gerçeğidir.
Hani geçenlerde de vurguladık; olmayan para harcanmaz. En başta Merkez Bankası’nın bir ayda bir 17 milyar daha kullandırabilecek durumu yok. Zaten swap işlemleriyle emaneten alınan döviz harcanıyor. Buna dikkat etmek gerek.
Dolayısıyla marttan sonra artık Merkez Bankası rezervinden çok daha az kullanım gerçekleşmiştir. Yani kullanabileceğimiz döviz daha azken çok cari açık verilmesi ve yabancının aynı hızda çıkmaya devam etmesi pek mümkün görünmemektedir.
Eğer elimizde kullanabileceğimiz daha az para varken dövize talep, ister ithalat, ister yabancı çıkışı cephesinde aynen sürüyor olsaydı döviz kuru çok daha yukarı giderdi.
Dış ticaret açığı geçen yılın üstünde
Dış ticaret açığı ilk çeyrekte aylık ortalama 3 milyar dolar civarında gerçekleşti. Marttaki açık ise 5 milyar dolara yakın; ki üç ay ortalamasını yukarı çeken de zaten mart ayı oldu.
Nisandaki ticaret açığı geçici verilere göre 4 milyar dolar. Hem ihracatın, hem ithalatın gerilemekte olduğu göz önüne alınırsa açığın bu dolaylarda seyredeceği söylenebilir. Açık yataya yakın seyredecek gibi görünmekle birlikte geçen yılın üstünde oluşacak, o kesin. Çünkü geçen yıl bu ayları çok düşük açıkla geçmiştik.
Yabancı çıkışı da nisan ayında en azından şubat ve marta göre biraz hız kesti. Çünkü yabancının Türkiye’de satabileceği hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi de neredeyse kalmadı ki...
Dolayısıyla bir yandan görece düşük ticaret açığı, bir yandan da yabancı çıkışının yavaşlaması ve belki de hatta önümüzdeki dönemde yüksek kur-düşük fiyattan yararlanmak isteyenler sayesinde girişin yeniden başlaması yakın gelecekte Merkez Bankası rezervine çok daha az başvurulacağı anlamına gelebilir.
Ne var ki pek olabilir gibi görünmüyorsa da yüksek cari açık vermeye devam edebiliriz; yabancıların çıkışı da yeniden hız kazanabilir. Ancak bu iki yolla mümkün olabilir. Ya Merkez Bankası yeniden rezerv biriktirir ve bu rezerv kullanılır ya da rezerv yetersiz kalırsa döviz talebi devam ettiği için kur tırmanıp gider.
