Wuhan’ın sırrı: Disiplin ve yüzleşme özgüveni

Geçtiğimiz perşembe günü, Wuhan’daki OSB’lerle ilgili genel bilgileri paylaştık. Bu yazıda Çin’in bu önemli kentine biraz daha yakından bakacağız.

Huawei’nin öncülük ettiği, Prof.Dr. Edal Arıkan’ın entelektüel katkı yaptığı mobil iletişimde 5G standardının uygulanmasında Wuhan pilot kentlerden biri. Şu anda 5G standardının sahadaki deneyimlerinde ince ayarlar yapılıyor.

Wuhan’ın yakınlarındaki değişik ölçeklerdeki barajlardan enerji üretiliyor. Yangtze üzerindeki Üç Boğaz Barajı’nda 22,5 GW kurulu gücü ülkemizin toplam 91 GW üretiminin yüzde 25 düzeyinde enerji üretebiliyor. Bu barajlar, bölgenin gelişmesine iki yönlü katkı yapıyor: Birincisi, rakiplere göre yatırımcıya daha ucuz enerji sağlıyor. Diğeri, doğrudan güç merkezlerinden endüstri gelişme bölgeleri beslenerek “enerji kalitesi” de güven altına alınıyor.

Wuhan’ın yakın çevresinde 400 milyon potansiyel tüketici var. Eğitimli ve görece düşük ücretli mavi ve beyaz yakalı işgücü arzı, başlangıçta Wuhan’a rekabet üstünlüğü yaratmış. Çin’i yönetenler, yatırımcının taşa toprağa para bağlamaması için düşük fiyatta emlak sağlamakta, ayrıca zengin yeraltı kaynaklarıyla da üretim desteklenmektedir.

İleri düzeyde altyapı

Wuhan’da “fiziki sermaye stoku” hızla artırılıyor. Enerji, ulaşım, iletişim ve diğer alanlarda ileri düzeyde gelişmiş altyapı yatırımları “cazibe” oluşturuyor.

Wuhan’daki yatırımcılar herhangi bir sorunu uluslararası mahkemelere götürülebiliyor. Ayrıca, Çin’in elindeki yüksek miktarda ABD hazine bonalarının bulunması da, yabancı yatırımcılar için dolaylı güvence olarak değerlendiriliyor. Çin yönetimi “yolsuzlukla mücadele” konusunu canlı ve diri tutuyor. Yolsuzlukla ilgili yargılamalar 2012’de 7 bin dolaylarındayken, 2015’te 14 bini aşmıştır; 2019’da yolsuzlukla mücadelenin daha yaygınlaştığı 24 bine çıktığı vurgulanıyor. Mücadele algısını güçlendiren açıklamalar sistemli biçimde kamuoyuyla paylaşılıyor.

Çin’in genelinde ve Wuhan özelinde baktığımızda doğrudan üretim yatırımlarını özendiren önemli etkenlerin başında “hukukun üstünlüğüne” yapılan vurguyu ve hayata taşınan uygulamaları gösterebiliriz. Yargı Reformu Beş Yıllık Planı yürürlüğe konmuştur. Merkezi yönetim ile yerel yönetimlerin yetkilerini dengeleyen düzenlemeler sıklıkla yapılmakta, aksamalar anında düzeltilmeye çalışılmaktadır. Yargıçların ve savcıların atanmasından tutun da, Devre Mahkemeleri adı altında hızlı karar üreten mahkemelerle iş dünyasına güven telkin edilmektedir.

Çin yönetiminin “geribildirim döngüsüyle gözetim ve denetim” yapma konusunda güven yaratan uygulamalara büyük özen gösterdiği algısı güçlendiriliyor. Çin Halk Cumhuriyeti resmi yayın organları kadar, bağımsız yayınlarda da sık sık “ödünsüz gözetim ve denetim yapıldığı” imajı yaratılıyor.

“Hukukun Üstünlüğü” algısının güçlendirilmesi için Şangay, Guandong, Jilin, Hubei (Wuhan), Haninan ve Qinghai kentleri pilot alanlar olarak belirlenmiştir. Ayrıca merkezi ve yerel yönetim yetkililerinin söylemlerinde yatırımcıların güven duygularını güçlendiren kullanılan dile özen gösterilmektedir. Konfüçyus felsefesinin “demlenmiş dil” kullanma geleneklerine uyulmaktadır.

Çin, ekonomik kalkınmada 21.yüzyılın mucizesini yaratırken, kısa dönemli bakış açılarını, uzun soluklu gelişmeye yöneltmiştir. “Bir Yol, Bir Kuşak Projesi” ülke içindeki insan, yük, fikir akışlarını hızlandırdığı gibi, “İpek Demiryolu” ve “İpek Denizyolu” bağlantılarıyla da yakın çevre ülkelerinden uzak ülkelere kadar işbirliklerinin somut örneklerini ortaya koyuyor. Türkiye’nin komşusu Yunanistan’da Pire Limanı’nın işletmesini üstlendiği gibi Atina, Selanik, Belgrad ve Budapeşte’ye yaklaşık 3 milyar dolarlık hızlı demiryolu bağlantısı yatırımı sahada ayaklarını sağlam yere basan işbirliklerinin küçük bir örneği. Değişik ülkelerde ciddi altyapılar hızla hayata taşınıyor.

Wuhan ekosistemini anlamak

Wuhan’daki gelişmeler, büyük resmi tamamlayan parçalardan oluşuyor: Geleneksel sanayilerde, özellikle küreselleşme sürecinde üretim hiyerarşisindeki yer değiştirmeyi Çin ve Wuhan etkili bir biçimde değerlendirmiş, önemli uluslararası yatırımcıyı çekmiştir.

Wuhan yabancı yatırımcıyı çekerken geleneksel teknolojilerle birlikte ileri-teknolojinin geleceği yaratma etkisini ihmal etmemiştir. Yarıiletken ve mikroelektronik teknolojide de Çin söz sahibi üç beş ülkeden bridir. Bu satırların yazıldığı Ağustos 2020’nin ilk günü Çin televizyonları BeiDou’nun (Uydu Konumlandırma Sistemi) tamamlandığı haberlerini geçiyordu. ABD, Rusya, AB,Japonya, Hindistan’la birlikte sisteme sahip altıncı ülke oldu.

Mobil iletişim konusunda Çin piyasa yapıcısı kuruluşlar oluşturmuştur; Huawei, ZTE ve değir Çin şirketleri sektörün hakimleri durumundadır. Wuhan 5G konusunda da daha önce belirtildiği gibi pilot kenttir; öncülük yapmaktadır.

Wuhan, dünya genelinde “demografik fırsatı” değerlendiren kentlerden biridir. Görece eğitimli ve ucuz işgücü arzını “kaldıraç” olarak kullanmıştır.

Wuhan, geniş pazarını, merkezi konumunu, dışa ve dünyaya açık vizyonunu, görece kalifiye işgücünü, yaratıcı-yenilik iradesini, ileri düzeyde geliştirilen altyapılarını, yüksek düzeyde hukuk güvence sağlama kararlılığını, hızla gelişen orta sınıfın beğeni ve satın alma gücünü, dünya ölçeğinde “marka yaratma” sevdasını kullanarak 21.yüzyılın kazanan kentleri arasında özel bir yere sahiptir. Çin merkezi yönetimi ve yerel yönetimlerdeki sorumlular, “kurumsal boşlukların” yerli ve yabancı yatırımcıyı “caydırıcı etkisinin” farkında. Yatırım izni verildikten sonra bürokrasinin “pozitif katkı” yapabilmesi için yatırımın her aşamasının izlenmesine çalışılıyor. Ülkeye gelmek isteyen yatırımcılara bahane ürettirmemeye özen gösteriliyor. Wuhan gibi odak yerlerde, yerel yönetim yetkilileri kurumsal boşluk bırakılmaması için ödünsüz gözetim ve denetim hedefleniyor.

Wuhan’la ilgili bu ilk bilgilerimizin eksiklerini dosyamızı geliştirerek ve sizlerden gelen uyarılarla tamamlayacağız. Yanlışlarımızı, uyarılarınızla düzelteceğiz. Wuhan’ı yakından izleyerek yaşananlardan ders alacak, fırsatları değerlendirme konusunda daha sağlam adımlar atmanın yol ve yöntemlerini arayacağız. Wuhan’ın ekosistemini anlamak ve ülkemiz açısından anlamlandırmanın önemine de değerine de kavramak için daha çok çalışacağız.

(•) Prof.Dr. Erdal Arıkan’ın 5G standardının oluşmasına katkılarını bir cümle ile anlatmak hak bilmezlik olur. Prof. Arıkan’ın ve Türkiye’nin 5G’ye teknoloji katkıları bağlamında ayrı bir yazının konusu olacaktır.