Vergiye uyumlu mükellef indiriminde son durum

2017 yılı Mart ayında Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121. maddesinde yapılan düzenlemeyle, vergiye uyumlu olarak tanımlanan bazı mükelleflere, beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5’i kadar bir tutarın ödenecek vergiden indirimi olanağı sağlandı.

1 Ocak 2018 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere yürürlüğe giren düzenleme beş yıldır uygulanıyor. Bu süre içinde maddede önemli değişiklikler yapıldı. Başlangıçta çok az mükellefin yararlanabildiği indirim olanağından, yapılan daha esnek düzenlemelerle daha fazla mükellefin yararlanması amaçlandı.

Kurumlar vergisi beyan döneminin başı itibariyle, değişiklikler sonrasında durum nedir, bir özetini yapmak isterim.

1. Vergi indiriminden yararlanabilenler

Vergi indiriminden; ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile finans ve sigortacılık gibi bazı sektörlerde faaliyet gösterenler hariç kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabiliyor. Kapsam, ilk günden beri aynı, bir değişiklik olmadı.

2. İndirim koşulları

Vergi indiriminden yararlanabilmek için aşağıda özetlenecek dört koşulun gerçekleşmiş olması gerekiyor.

a) Beyannamelerin zamanında verilmesi

Vergi indiriminden yararlanabilmek için, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu beyannamenin ait olduğu yıldan önceki son iki yıla ilişkin olarak verilmesi gereken; yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri, geçici vergi beyannameleri, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannamelerinin kanuni süresi içerisinde verilmiş olması gerekiyor.

Düzenlemeye göre, kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler indirimden yararlanmaya engel değil.

Düzenlemenin ilk halinde vergi beyannameleri itibariyle bir sınırlama bulunmazken, 2019 yılında yapılan değişiklikle, vergi beyannameleri yukarıdaki şekilde sayılarak sınırlandırıldı.

b) İkmalen, re’sen veya idarece yapılmış ve kesinleşmiş bir tarhiyat bulunmaması

Düzenlemenin ilk halinde, vergi indiriminden yararlanabilmek için, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibariyle ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması gerekiyordu.

26 Ekim 2021 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7338 sayılı Kanun’la bu koşulda üç değişiklik yapıldı. Tarhiyat yapılmamış olması koşulu, kesinleşmiş tarhiyat olmaması şeklinde değişti. İlgili maddede geçen vergi beyannameleri ibaresi, yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri, geçici vergi beyannameleri, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannameleri olarak değişti. Ayrıca kesinleşen tarhiyatın indirim sınırının %1’inden az olması durumunda indirim koşullarının ihlal edilmemiş sayılması öngörüldü. Bu değişiklikler 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere yürürlüğe girdi.

Değişiklik sonrası düzenlemeye göre, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde kesinleşmiş olması koşuluyla vergi beyannamelerindeki vergi türleri itibariyle ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması gerekiyor. Düzenlemeye göre, kesinleşen tarhiyatların, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl için geçerli olan, indirim tutarının üst sınırının %1'ini aşmaması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmıyor. İndirim sınırı, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren verilmesi gereken kurumlar vergisi beyannameleri için 4 milyon 400 bin lira. Buna göre, 44 bin liraya kadar olan tarhiyatlar için indirim olanağı kaybedilmiyor.

c) Vadesi geçmiş borç bulunmaması

İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibariyle, yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri, geçici vergi beyannameleri, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilerin ödenmiş olması ve ayrıca vergi aslı (vergi cezaları dahil) 1.000 liranın üzerinde vadesi geçmiş borç bulunmaması gerekiyor.

Düzenlemenin ilk halinde, kapsama giren beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin yasal süresinde ödenmesi koşulu aranıyordu. Bu koşul 2019 yılı sonlarında 7194 sayılı Kanun’la yapılan düzenlemeyle tahakkuk eden vergilerin, indirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibariyle ödenmiş olması şeklinde değiştirildi.

3. Koşulların sağlanmadığı sonradan anlaşılmasında uygulama

Vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti hâlinde, ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergilerin, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilmesi gerekiyor.

İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yılda herhangi bir vergiye ilişkin beyanların gerçek durumu yansıtmadığının indirimden yararlanıldıktan sonra tespiti üzerine yapılan tarhiyatların kesinleşmesi hâlinde de aynı hükmün uygulanacağına ilişkin düzenleme, 7338 sayılı Kanun’la yürürlükten kaldırıldı. Bu değişiklik, 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere yürürlüğe girdi.