Vergi denetiminde dijital dönüşüm: e-İnceleme
Sercan Bakaç
Vergi Müfettişi
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte her alanda olduğu gibi dijital dönüşüm vergisel süreçlerin her aşamasında kendini göstermektedir. Ülkemiz, geleneksel vergileme süreçlerinden hızlı bir şekilde dijital dönüşümü gerçekleştiren ülkeler arasında yer almaktadır. Bugüne kadar hayata geçirilen e-Tebligat, e-Fatura, e-Defter, Defter Beyan Sistemi, vb. birçok dijital uygulama mükelleflerin işlemlerini kolaylaştırarak vergisel süreçlerin hızlı ve güvenli bir şekilde yapılmasını sağlamıştır.
Yeni bir dijital dönüşüm projesi olarak; Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yerli ve milli teknolojiyle geliştirilen ve Vergi Denetim Kurulu bünyesinde kullanılacak olan Elektronik Tutanak Sistemi’ i (e-Tutanak) karşımıza çıkmaktadır. Yakın zamanda hayata geçirilmesi planlanan bu sistem sayesinde vergi incelemelerinin tamamen dijital ortamda gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.
e-Tutanak nasıl işleyecek?
Mevcut durumda vergi inceleme tutanağı mükelleflerin daireye gelip kâğıt ortamında imzalamasıyla son şeklini almaktadır. Konu hakkında detaylı bir açıklama yapılmamış olmakla birlikte basit bir şekilde ifade etmek gerekirse vergi inceleme elemanı tarafından hazırlanan vergi inceleme tutanağı mükelleflerin bilgisine sunmak amacıyla taslak olarak sisteme yüklenecektir. Bu aşamadan sonra mükellef tarafından okunup ve onaylanan tutanak elektronik imza teknolojisi kullanılarak tamamen dijital ortamda imzalanacaktır.
Bu sistem ile inceleme elemanlarıyla mükellefler e-posta, telefon ve video konferans gibi yönetmelerle iletişim kurarak vergi inceleme tutanaklarını elektronik ortamda gerçekleştirebilecektir.
e-İncelemenin faydaları nelerdir?
Vergi incelemelerinin tamamen dijital ortama taşınması, kâğıt kullanımının da sonlanması anlamına gelmektedir. Ayrıca inceleme sürecinde dijital olarak arşivlenecek tüm belgelerin kaydı ve tasnifi ile erişimlerine ulaşıla bilineceğinden kurumlar arasında belge taleplerinin akışı hızlı bir şekilde gerçekleşebilecektir. e-İnceleme sistemi ile birlikte sağlanan dijital dönüşüm karbon ayak izini azaltarak çevresel bir fayda sağlayacaktır.
e-İnceleme ile birlikte vergi inceleme sürecinde mükellefler daireye gelmeyeceklerinden faaliyetlerini aksatmadan devam edebileceklerdir. Vergi inceleme elemanları ise il dışı görev kapsamında mevcut görev yerlerini terk etmeden vergi incelemelerini gerçekleştirebileceklerdir. Bu sayede hem mükellefler hem de inceleme elemanları zamandan tasarruf edeceklerdir. Bununla birlikte vergi inceleme elemanlarına yönelik olarak seyahat, konaklama vb. giderler kapsamındaki harcırah bedelleri ortadan kalkacak, esnek veya uzaktan çalışma modeline geçilmesiyle kamuda tasarruf sağlanmış olacaktır.
Sonuç olarak vergi inceleme sürecinin tamamen dijitalleşmesi mükelleflerin ve idarenin iş yükünü hafifleterek incelemelerde verimliliği ve etkinliğini artıracaktır.
e- İnceleme süreci nasıl olacak?
Vergi inceleme süreci; incelemeye başlama bildirimi, defter ve belgelerin ibrazı, vergi inceleme tutanağı ve vergi inceleme raporları olarak düşünüldüğünde vergi inceleme tutanağının fiziki olarak imzalanması dışında neredeyse her şey dijital olarak gerçekleştirilebilmektedir.
İncelemeye başlama bildirimi sistem üzerinden mükellefe ve mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine e-Tebligat olarak iletilmektedir. (Mükellef e-Tebligat kapsamında değilse mükellefe fiziki tebligat yapılır). Ayrıca e-Tebligat kapsamında olan mükelleflerin defter ve belgeleri e-tebligat yoluyla talep edilebilmekte olup elektronik ortamda tutulan e-defter ve e-belge gibi elektronik verilerin elektronik ortamda ibrazını sağlayan “Elektronik Veri İbraz Sistemi” (e-Viz) geliştirilmiştir. Dolayısıyla hali hazırda mükellefler e-Viz sistemini kullanarak defter ve belgeleri dijital ortamda ibraz edebilmektedir.
Vergi inceleme sonucunda düzenlenen vergi inceleme raporları da e-imza ile dijital olarak sistem üzerinden rapor değerlendirme komisyonlarına gönderilmektedir. Dolayısıyla vergi inceleme tutanaklarının dijital ortamda tutulması ile birlikte vergi incelemeleri tamamen elektronik olarak tamamlanmış olacaktır.
* (Bu yazıda yapılan açıklamalar, tamamıyla yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz, kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez.)