Vatandaşı benzin zammından koruyalım derken indirime engel oldular

✔ Benzinde dün yapılması gereken 96 kuruşluk zammın iptali pahalıya patladı! Zam iptal edilince bugünden geçerli olmak üzere 1 lira 82 kuruşluk indirim fırsatı hesaplama yöntemi yüzünden kaçırılmış oldu.

✔ Mevcut gidişat Bayrama kadar indirim olmayacağı yönünde. Böyle olursa vatandaş günlük yaklaşık 11 milyon litre benzin tüketimi için Bayram boyunca fazladan 100 milyon lira ödeyecek.

Uluslararası piyasalardaki ürün fiyatı ve dolar kuru benzine 5 Temmuz'u 6 Temmuz'a bağlayan gece yarısından geçerli olmak üzere litrede 96 kuruş zam yapılmasını gerekli kıldı. Önceki gün erken saatlerde belli olan bu zam twitter hesaplarından duyuruldu, gazetelerin internet sayfalarında yer aldı. Ben de bu konuda önceki gün sabah saatlerinde bir tweet attım ve zammı duyurdum.

Benzine zam geleceği haberi sabah saatlerinde duyulmuştu ve rafineriler de öğleden sonra yeni fiyatları dağıtım şirketlerine iletti.

Ancak akşama doğru ilginç bir gelişme oldu. Benzine yapılacak 96 kuruşluk zammın iptal edildiği bilgisi geldi. Tabii ki bu bilginin kaynağı da, yeni fiyat tarifesini dağıtım şirketlerine gönderen rafinerilerdi. Zam geri alınmıştı.

Ben de zammın geri alınması üstüne dün bu konuda bir tweet daha attım ve dört soru sordum:

“İptal kararını kim aldı, niye aldı, zammı iptal etmek mümkünse çok daha yüklü zamlarda bu yola niye başvurulmadı ve şimdi zamma müdahale ediliyorsa gün gelir indirime de müdahale edilir miydi?”

Akaryakıt fiyatlarının nasıl oluştuğunu daha önce bu köşede birkaç kez yazdım. Fiyat oluşumunu son olarak 30 Haziran’da tane tane anlattım. Normalde akaryakıt fiyatlarını belirleyen herhangi bir kişi ya da kurum yok.

 Ya da “Yoktu” demek daha doğru!

Çünkü önceki gün yapılan zammın iptali, fiyatlara müdahale...

“Ne var bunda, işte vatandaşın lehine bir müdahale olmuş” diyebilirsiniz, ilk bakışta bu söylenebilir; ama daha sonra yaşananlar “Keşke zam yapılsaymış” dedirtiyor...

Çünkü indirimin yolu kesildi!

30 Haziran’da da anlattığım gibi Cenova’daki borsada oluşan son beş günün ortalama benzin ve motorin fiyatı ilgili günlerin Merkez Bankası kuruyla TL’ye çevrildikten sonra bulunan fiyat, eğer mevcut fiyatın yüzde 3 altında ya da üstündeyse indirim veya zam yapılıyor.

Benzindeki ortalama fiyat mevcut fiyatın yüzde 3.03 üstüne çıktığı için 96 kuruş zam yapmak gerekti. Ama bakın o zam bir şekilde geri alınınca ya da aldırılınca neler oldu...

Eğer benzine 6 Temmuz’dan geçerli olmak üzere 96 kuruş zam yapılsaydı, bu kez bugünden geçerli olmak üzere 1 lira 82 kuruş indirim gelecekti.

Ama son beş gün ortalamasını alarak gidilen uygulama var ya, işte o hesaplama formülü yüzünden şimdi 1 lira 82 kuruşluk indirim yapılamıyor.

Şimdi söyleyin; 96 kuruş zammı yapıp ertesi gün 1 lira 82 kuruş indirimle yola devam etsek daha iyi değil miydi?

Bir gün 96 kuruş fazla ödeyecek, ertesi gün ya da günlerde 1 lira 82 kuruş indirimli, yani zamdan önceki fiyatın da 86 kuruş altında benzin kullanacaktık. Fena mı olurdu?

Kötü niyet yok, iş bilmezlik var!

Hiç kuşku yok ki 96 kuruşluk zammın iptal edilmesine yol açanlar vatandaşı 1 lira 82 kuruşluk indirimden mahrum bıraktı.

Ama yine hiç kuşku yok ki bunu yapanlar vatandaşa kötülük etmek amacıyla hareket etmedi. Elbette kötü niyetten söz edemeyiz. Ne var ki ortada bir iş bilmezlik ya da acele hareket etme durumu var. Piyasayı iyi okuyamama ya da yanlış tahmin yapma durumu var.

Peki önceki gün neler oldu, piyasalarda neler yaşandı?

5 Temmuz’da zammın sabah saatlerinde duyulmasından ve rafineriler tarafından dağıtım şirketlerine yeni rafineri çıkış fiyatının iletilmesinden sonra yaklaşık bir saat geçmişti ki şirketlere bu kez zammın geri alındığı bilgisi ulaştı. Her şey işte o fiyatın ilan edilmesinden sonraki gelişmelerin iyi okunamamasından kaynaklandı.

Akşam saatlerinde ham petrol başta olmak üzere ürün fiyatlarında düşüş başladı. Belli ki piyasayı düzenleme yetkisine sahip olan kurum, fiyatlardaki bu gerilemenin ertesi gün bir indirim sonucu doğuracağını öngörerek zam yapılmasını uygun bulmadı.

Oysa zammı durdurma düğmesine basıldığında piyasalar henüz kapanmamıştı ve her an terse dönüş yaşanabilirdi ya da düşüş hızlanabilirdi. Nitekim ürün fiyatlarındaki düşüş daha da hızlandı ve 96 kuruşluk zam yapılmış olsaydı bu sefer 1 lira 82 kuruşluk indirime olanak verecek bir düzeye gelindi.

Ama zam iptal edilmişti bir kere... Dolayısıyla son beş günün ortalaması üstünden hesaplama yapıldığı için zam yapmamaktan dolayı indirim olanağı da kaçırılmıştı.

Bayrama kadar böyle kalabilir

Cenova borsasında ürün fiyatları önceki gün çok düştü ama zamdan kaçınmak istediğimiz ve bu yönde karar verdiğimiz için indirimi yapamadık.

Eğer ürün fiyatlarında önceki günkü gibi sert bir iniş olmazsa bu gidişle Bayrama kadar da bir indirim beklenmiyor. Tabii ki kur kaynaklı iniş ve çıkışlar ayrı...

Vatandaşa yük 100 milyona yakın

Türkiye’de günde yaklaşık 11 milyon litre benzin tüketiliyor. Eğer Bayramdan önce bir indirim söz konusu olmazsa benzine 96 kuruş zamdan kaçınırken ıskaladığımız 1 lira 82 kuruşluk indirim yüzünden 86 kuruş fazla ödeme yapacağız.

Litre başına 86 kuruştan günde 11 milyon litre, yaklaşık 10 milyon lira. Bütün Bayramı düşünün, yaklaşık 100 milyon liralık yük.

İyi niyetle ama acemice bir yaklaşımın maliyeti...