Uruguay yeşil enerjiye döndü 5 yılda 6 milyar dolar yatırım aldı

Uruguay 3.4 milyon nüfuslu, 50 milyar dolarlık ekonomiye sahip bir ülke. Eski Enerji Bakanı Ramón Méndez Galain, “Küçük bir ekonomiyiz; ama y eşil dönüşüm sayesinde 5 sene içinde 6 milyar dolar yabancı yatırım çekmeyi başardık. 50 bin yeni istihdam yarattık” diyor. Bir de Türkiye’yi düşünün!

Uruguay, 2000’li yılların başında fosil yakıt fiyatlarının yükselmesi ve enerji talebinin artmasıyla zorlu bir sürece girdi. Dönemin Devlet Başkanı Tabaré Vázquez yaşanan krize çözüm üretmesi için fizik uzmanı Dr. Ramón Méndez Galain’i Enerji Bakanlığı’nın başına çağırdı. Galain, ülkenin enerji şebekesini dünya çapında örnek gösterilecek bir temiz enerji kaynağına dönüştürdü.

Enerji tüketiminin yüzde 50’sini fosil yakıtlardan sağlayan Uruguay, bu oranı bugün yüzde 2’ye kadar geriletmiş durumda. Ülke, elektriğin yüzde 98’ini rüzgar, güneş ve hidroenerji olmak üzere, yenilenebilir kaynaklardan elde ediyor.

3.4 milyon nüfuslu Uruguay ekonomisinin toplam büyüklüğü 50 milyar dolar. Gerçekleştirdiği yeşil dönüşüm sayesinde 5 sene içinde 6 milyar dolar yabancı yatırım çeken ülkede, 50 bin yeni istihdam yaratıldı…

Bu rakamlar, yeşil dönüşümün yarattığı olumlu dönüşümü son derece net bir şekilde ortaya koyuyor.

Peki Uruguay bu dönüşümü nasıl gerçekleştirdi? Uruguay’dan çok daha büyük bir ekonomi ve nüfusa sahip olan Türkiye de bu dönüşümü gerçekleştirebilir mi?

Bu soruları Uruguay’ın eski Enerji Bakanı Ramón Méndez Galain’e sordum. Galain, “Yeşil dönüşüm bir rüya değil, son derece mümkün. Fosilden vazgeçip yenilenebilir enerjiye döndüğünüzde, elektrik maliyetlerini aşağı çekiyorsunuz, fiyat istikrarı yakalıyorsunuz, yeni istihdam yaratıyorsunuz ve ülkenizde pozitif sosyal etki sağlıyorsunuz. Dönüşüm ne kadar hızlı olursa, fırsatlar da o kadar büyük ve hızlı oluyor” diyor ve bakın bu dönüşümü nasıl anlatıyor…

İstihdam %3 oranında arttı

“Bu dönüşümü yapmak için çok büyük bir finansmana ihtiyaç duyduk; ama ilginç olan konu, dünyada çok sayıda yatırımcı yeni yeşil yatırımlara büyük ilgi duyuyor. En iyi yatırım alanının bu olduğunu düşünüyorlar. Biz hayata geçirdiğimiz dönüşümle, bu yatırımlar için gerekli şartları yarattık. Bugün yeşil yatırımlar gerçekten çok önemli fırsatları beraberinde getiriyor, dolayısıyla yapılması gereken bu yatırımları teşvik etmek ve yatırımın gelmesi için gerekli şartları yaratmak. Biz sadece 5 yıl içinde 6 milyar dolar yatırım aldık. Sonuçta Uruguay küçük bir ekonomi.

Ekonomimizin toplam büyüklüğünün 50 milyar dolar olduğunu düşünürsek, bu gerçekten çok büyük bir rakam. Bu yatırımlar sanayi ve girişimcilik başta olmak üzere ekonomimizde çok olumlu bir etki yarattı. 3.5 milyon nüfusu olan bir ülkeyiz ve bu yatırımlarla 50 bin yeni istihdam yaratıldı. Yani yeşil dönüşüm istihdamı yüzde 3 artırmamızı sağladı. Yani özetle şunu söyleyebilirim; yeşil dönüşümü gerçekleştirirseniz, küresel sermaye gelecektir.”

Fosilde %50 bağımlılıktan %2’ye

"Yaşadığımız enerji krizi, tüm siyasi partileri ortak bir çözüm arayışına yönlendirdi. Atılan en önemli adım, parlamentodaki tüm partilerin uzun vadeli bir uzlaşmaya varması oldu. Herkes, yenilenebilir enerjilere odaklanmamız gerektiği konusunda hem fi kirdi. İkincisi, bu derece radikal bir dönüşüm için gereken ekosistemi kurmak; gerekli yapısal reformları, yasaları ve üretim kapasitelerini hayata geçirmek oldu. Üçüncü nokta ise, tüm paydaşların sürece şeffaf katılımını sağlamaktı. Fosil yakıtlardan, yenilenebilir enerjiye geçişin yaratacağı faydaların çok açık bir şekilde anlaşılmasını sağladık. Bu sayede dönüşümü 5 yıl gibi kısa bir süre içinde gerçekleştirdik. Yüzde 50 fosil yakıt kullanımını, yüzde 2’ye kadar azalttık. Bu sayede, fosil yakıt bağımlılığımızı ortadan kaldırdık. Enerjimizi kendi güneşimizden, rüzgarımızdan, suyumuzdan elde ediyoruz. Bu arada çok önemli bir diğer konu da, halkımızın desteğini almış olmamız. Bugün yenilenebilir enerji kaynakları sayesinde, elektriği, fosil yakıtlara oranla çok daha ucuza sağlıyoruz.”

Yenilenebilir enerjinin "Sindirella"sı

■ Uruguay yüzde 50 olan fosil yakıt bağımlılığını 5 yılda yüzde 2’ye düşürdü

■ Ülke, elektriğin yüzde 98’ini rüzgar, güneş ve hidroenerji olmak üzere, yenilenebilir kaynaklardan elde ediyor.

■ 3.4 milyon nüfuslu Uruguay ekonomisinin toplam büyüklüğü 50 milyar dolar.

■ Gerçekleştirdiği yeşil dönüşüm sayesinde 5 sene içinde 6 milyar dolar yabancı yatırım çeken ülkede, 50 bin yeni istihdam yaratıldı. İstihdam yüzde 3 arttı

■ Yeşil dönüşüm yatırımları GSYH’nın yüzde 12’sine ulaştı.

Türkiye de 5 yılda 132 milyar dolar yabancı yatırım çekebilir…

Eski Enerji Bakanı Ramón Méndez Galain, “Yeşil enerji dönüşümü son derece mümkün ve ulusal ekonomiye katkısı büyük” diyor. Düşünün ki, yeşil dönüşüm sürecinde, 50 milyar dolarlık Uruguay ekonomisinin yüzde 12’si kadar yabancı yatırım gelmiş… 2024 yılı itibariyle Türkiye ekonomisinin büyüklüğü dolar bazında 1,1 trilyon doların üstünde… Bu rakamın yüzde 12’si 132 milyar dolara ulaşıyor. Yani, Uruguay’la paralel bir süreç düşünürsek, yeşil dönüşüm beş sene içinde Türkiye’ye tam 132 milyar dolar yabancı yatırım çekebilir… Dönüşüm ne kadar hızlı olursa, fırsatlar da o kadar hızlı gelişecektir!

Yeni bir model yaratmak gerek

“Böyle bir dönüşüm sürecine herkesin dahil olması çok önemli. Dolayısıyla yerel yönetimler, özel sektör, kamu otoriteleri dahil herkesle sürekli bir diyalog içinde olduk. Bu süreçte, liderlik; iş birliği ve ortaklıklar da çok önemliydi. Rüzgar ve güneş enerjisi ekosistemi, fosil yakıtlardan çok daha farklı. Her şeyden önce, önemli olan yenilenebilir enerji kaynağının nerede olduğu. Bir diğer önemli konu ise, bu enerji kaynaklarının birbirini tamamlamasını sağlamak; çünkü güneşin veya rüzgarın ne zaman olacağını bilmiyoruz. Dolayısıyla, çok farklı bir tasarım ve operasyon sistemi gerekiyor. Yeni bir model yaratmak ve bu modeli yaratırken, geçmiş hava durumu bilgilerini analiz etmek gerekiyor. Bu optimizasyon modeli sayesinde, farklı yenilenebilir enerji kaynakları arasındaki tamamlayıcılığı sağlayabildik."