Üretim yavaşladı; ufukta daralma var

Göstergeler, imalat sektörlerinde ivme kaybının, Eylül 2021'de başlayan faiz indirimlerinin ardından TL'de yaşanan aşırı değer kaybı ve yükselen enflasyona paralel aşağı yönlü bir seyir izlediğine işaret ediyor. İvme kaybında, üçüncü çeyrekle birlikte hızlanma var. Diğer yandan, geçen hafta bu köşede de dile getirildiği üzere baskılanan faiz oranlarının rekor negatif seviyelere gelmesine karşın, ticari kredilerdeki artış eğiliminin aşağı yönlü bir seyir izlemesi de üretimdeki daralmanın niteliğine ilişkin önemli ipuçlarını veriyor. Verilerin işaret ettiği tablo ana hatlarıyla şöyle:

Sanayi üretimi: Sanayi Üretim Endeksi, pandeminin etkisini yitirmesi sonrasında yaşanan toparlanmayla birlikte Aralık 2021'de zirve seviyesini görmüştü. Endeks, temmuz ayında söz konusu döneme göre yüzde 13,7 aşağıya geldi. Son üç ayda yüzde 4,7 düşüş kaydeden endeks temmuz itibariyle geçen yılki seviyesinin yüzde 2,4 üzerinde. Daralma ağırlıkla madencilik ve enerji kaynaklı. Üretime ilişkin diğer göstergeler, ağustostan itibaren daralmanın hızlandığına işaret ediyor.

Elektrik tüketimi: Toplam elektrik tüketiminin yüzde 45'ine yakınını sanayinin tüketimi oluşturuyor. Üç ay gecikmeli açıklanan verinin sonuncusu temmuz ayına ait. Temmuzda sanayideki elektrik tüketiminin geçen yıla göre 6,1 azalmış olması dikkat çekiyor. Güncel şekilde izlenebilen toplam elektrik tüketiminin ağustos ve eylülde düşüş kaydetmesi, bu dönemde sanayinin elektrik tüketiminde de daralma yaşandığını ima ediyor.

İmalat PMI: Sanayi üretimi ve büyümenin güçlü öncü göstergesi kabul edilen Türkiye İmalat PMI, ağustostaki sınırlı artış hariç olmak üzere Aralık 2021'den bu yana aşağı yönlü seyir izliyor. Şubatta 50 eşik değerin altına gerileyen PMI, eylülde 46,9'a kadar indi ve endeksin üst üste eşik değerin altında kaldığı dönem sayısı yedinci aya taşındı. Üretimde yavaşlama eğilimi 10 ayı geride bırakırken, yeni siparişlerin zayıflamasıyla stoklardaki artış beşinci ayına ulaştı ve Şubat 2012’den beri en yüksek hızda ölçüldü. 

İhracat: Geçen yılın son çeyreğinden itibaren yüzde 30-35 aralığına kadar yükselen yıllık artış hızı eylül ayında yüzde 20'nin altına indi. Artışın bir bölümü yüksek girdi maliyetleriyle oluşan fiyatlardan kaynaklandı. İhracat İklimi Endeksi de mart ayından itibaren aşağı yönlü bir seyir izliyor. Endeks, pandemi kapanma dönemleri hariç, 2013 yılından bu yana ilk kez ağustosta 50 eşik değerin altına indi. Dış pazarlardaki durgunluğun ihracat artışını daha da aşağı çekmesi bekleniyor.

Güven endeksi: Sektörlerinin sipariş, üretim, stok ve istihdam gibi faaliyet göstergeleri ile ekonomik görünüme ilişkin dönemsel beklentilerini izleyen Reel Kesim Güven Endeksi'nin yönü, Eylül 2021'den bu yana aşağı yönlü seyir izliyor. Düşüş, nisan ayından bu yana kesintisiz şekilde sürüyor. Firmalar, gelecek üç ayda üretim ve siparişlerin yanı sıra 28 ayın ardından ilk kez istihdamda da daralma öngörüyor.

Deneysel faiz politikasının faturası büyüyor…