Üretim ve tüketim göstergeleri hala uyumlu değil

Bir ülkedeki üretim ve tüketim miktarının birbirine yakın olmasını ve uyumlu hareket etmesini yani tüketim ve üretimin birlikte artmasını ya da azalmasını bekleriz. Alttaki grafik Türkiye’de perakende satış hacmini ve sanayi üretim endeksini bir arada gösteriyor. Her iki gösterge 2016-2021 arasında beklediğimiz gibi uyumlu bir seyir izliyor.

Ancak bu iki gösterge her zaman aynı hızda ve aynı zamanda hareket edemez. Çünkü sanayi üretimi sadece Türkiye’de yapılan üretimi ölçerken, perakende satışlar ithal tüketim mallarını da kapsıyor. Sanayi üretimi hem yurtiçi satışa hem ihracata yönelik üretimi kapsarken, perakende satış endeksi sadece yurtiçindeki satışları ölçüyor. Ayrıca kimi zaman biriken stoklar nedeniyle, ülkenin ihracatında ani bir yavaşlama olduğunda ya da ithalat cazip hale gelirse yine üretim tüketimin gerisine düşebiliyor. Ancak bu iki endeks aydan aya farklı değerler alsa da genel doğrultuları birbiri ile uyumlu gidiyor.

2022’den sonra Türkiye’de sanayi üretimi ve perakende satışlar arasındaki bu uyum bozuldu. Sanayi üretimi genel olarak yatay bir seyir izlerken, tüketim hızla yükseldi ve yukarıdaki grafik şu hali aldı:

Perakende satış hacim endeksi ile sanayi üretim endeksi arasındaki fark -10/+10 arasında değerler alırken, 2022’den sonra fark perakende satışlar lehine 56 puana kadar çıktı.

Geçen hafta, sanayi üretim ve perakende satış hacim endekslerinin Temmuz değerleri açıklandı. Perakende satışlar yüzde 5,4 yükseldi. Bu, son 24 ayın en düşük artış hızı olması açısından önemli. Sanayi üretimi ise yüzde 3,9 geriledi.  Böylece son 4 ayda satışlar yüzde 7,7 artarken, sanayi üretimi yüzde 2,3 düştü. 

Son bir yıldır uygulanmakta olan normalleşme ve dezenflasyon programı iç tüketimi yavaşlatmayı öngörüyor. Bunda büyük oranda başarılı olduysa da amaç henüz hasıl olmadı. Zira üretim ve tüketim arasındaki kopukluk devam ediyor. Üretim tarafında bariz bir yavaşlama hatta gerileme varken tüketim tarafı hız kaybederek de olsa büyümeye devam ediyor.

Perakende satışların hala güçlü olmasının nedeni internet üzerinden yapılan satışlar ile bilgisayar ve iletişim araçları satışlarının diğer sektörlere göre çok daha canlı olması. Bu ürünlerin ithalat yoğunluğu tahmin edeceğiniz gibi oldukça yüksek. 

Yani;

1-Ekonomideki yavaşlamanın üretim üzerindeki etkisi tüketim üzerindeki etkisinden daha sert hissediliyor.

2-Yavaşlama, yurt içinde üretilen mallara olan talebi, ithal mal talebine göre daha sert etkilemiş gibi görünüyor.

YURTİÇİ

16 Eylül 11:00: Ağustos ayı bütçe sonuçları

17 Eylül 10:00

*2023 yılı hizmet ticareti verileri

*Ağustos ayı konut satışları

*Ağustos ayı konut fiyat endeksi

19 Eylül 14:00: PPK faiz kararı

20 Eylül 10:00 

*Eylül ayı tüketici güven endeksi

*Ağustos ayı kurulan kapanan şirketler

YURTDIŞI

17 Eylül 12:00: Almanya ZEW endeksi

17 Eylül 15:30: ABD perakende satışlar

18 Eylül 12:00: Euro Bölgesi tüketici enflasyonu

18 Eylül 21:00: FED faiz kararı

19 Eylül 15:30: ABD Philadelphia FED İmalat Endeksi

20 Eylül 09:00: Almanya üretici enflasyonu