Ulusal Yapay Zeka Stratejisi

Türkiye’nin 2025 yılına kadar yapay zeka (YZ) alanındaki çalışmalarının yol haritasını netleştirmek üzere hazırlanan ‘Ulusal Yapay Zeka Stratejisi’, ülkemizi küresel teknoloji yarışında hak ettiği yere taşıyacak önemli hedefl er içermektedir.

YZ, hukuktan sağlığa, tüketici alışkanlıkları analizinden siber güvenliğe kadar çok geniş kullanım alanı olan bir kavram olduğu için ülkemizi bu alanda geliştirecek her türlü adım son derece önemlidir.

Ulusal Yapay Zeka Stratejisi ile sağlanması hedefl enen gelişmelere geçmeden önce, YZ konusunda Türkiye’de mevcut durumun ne olduğunu görelim. 2020 yılı itibariyle Türkiye’deki bilgi ve iletişim teknolojileri sektöründeki toplam istihdam 260 bin kişi düzeyindeyken, bunun 10 bini merkezi ve yerel yönetimler dahil kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilmektedir. 4 üniversitemizde YZ alanında lisans programı bulunurken, YZ özelinde 14 yüksek lisans ve 1 doktora programı, büyük veri, robotik ve akıllı sistemlere yönelik ise 24 yüksek lisans ve 5 doktora programı açılmış bulunuyor. Hâlihazırda YZ odaklı 13, büyük veri, robotik ve akıllı sistemlere yönelik ise 20 araştırma merkezinin kurulduğu Türkiye’de, YZ alanında bin 218 akademisyen çalışma yürütmektedir. 2009-2018 yılları arasında uluslararası endeksli 9 bin 409 yayın ile ülkemiz, YZ alanındaki yayın sayısına göre dünyada 16. sıradadır.

Ulusal Yapay Zeka Stratejisi ise, bu seviyenin çok daha ilerisine taşıyacak hedefl erle hazırlanmış durumda. 6 stratejik hedef odaklı tasarlanan strateji, Türkiye’de YZ ekosistemini iki önemli kurumsal yapı ile geliştirmeyi hedefl iyor. Bunlardan ilki, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Büyük Veri ve Yapay Zeka Uygulamaları Dairesi Başkanlığı’nın koordinasyonunda hayata geçirilecek olan “Kamu Yapay Zeka Ekosistemi”dir. Bu yapı, bakanlıklar başta olmak üzere merkezi ve yerel yönetim kurum ve kuruluşlarının YZ ve ileri analitik projelerinin takibini ve hazırlanacak rehberler doğrultusunda desteklenmesini sağlayacak.

İkincisi ise Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Milli Teknoloji Genel Müdürlüğü, Dijital Teknolojiler Dairesi Başkanlığı koordinasyonunda, TÜBİTAK Yapay Zeka Enstitüsü bünyesinde, yapay zeka ekosisteminin ortak kullanımına yönelik kurulacak olan “Sektörel Birlikte Geliştirme Laboratuvarları” olacak. İhtiyaçlar doğrultusunda genişletilecek bu laboratuvarlarda, çok paydaşlı sektörel yapay zeka uygulamalarının geliştirilebilmesi ve test edilebilmesi için, kurumlar kendilerine özel sağlanacak altyapı ve veri alanları ile desteklenecek. 2025 yılına kadar en az 100 projeyi geliştirmesi hedefl enen bu laboratuvarların, kurumların problem tanımlamalarını, kullanım senaryoları oluşturmalarını, veri paylaşımı ve etiketleme yapmaları ile alan uzmanları ve sektör temsilcileriyle bir araya gelmelerini kolaylaştırması hedefl enmektedir.

6 stratejik öncelik etrafından tasarlanan ‘Ulusal Yapay Zeka Stratejisi’ ile YZ alanında faaliyet gösteren girişimlerin sayısını ve niteliğini artırmak amacıyla; girişim ağları, teknoloji geliştirme, yenilik ve kuluçka merkezleri ile olan iş birlikleri güçlendirilirken, YZ odaklı girişim sermayesi fonlarının etkinleştirilmesine öncelik verilecek. Bu doğrultuda, alana özel verilmekte olan kamu teşvik ve destekleri iyileştirilecek ve ileri düzey Ar- Ge faaliyetlerinin yürütülebileceği kümelenmeler ve mükemmeliyet merkezleri teşkil edilerek, disiplinler arası projeler ön plana çıkarılacak.

Ulusal Yapay Zeka Stratejisi’nin uygulama döneminin sonu olan 2025 yılında ulaşılması öngörülen üst seviye hedefl erden bazılarını ise aşağıda özetlemeye çalıştım.

YZ alanının GSYH’ye katkısı yüzde 5’e yükseltilecek. YZ alanındaki istihdam sayısı 50 bin kişiye çıkarılırken, kamu kurum ve kuruluşlarında ise bin yapay zeka uzmanının istihdam edilmesi hedefl enmektedir. Yapay zeka alanında lisansüstü düzeydeki mezun sayısının 10 bin kişiye, akademisyen sayısının 5 bin kişiye ve yine yapay zeka konusunda sosyal ve teknik alanlarda yürütülen lisansüstü tez sayısının en az bine çıkarılması öngörülmektedir.

Yerel ekosistemin geliştirdiği YZ uygulamalarının kamu alımlarında önceliklendirilerek ticarileştirilmesi desteklenirken, uluslararası kuruluşların güvenilir ve sorumlu YZ ile sınır ötesi veri paylaşımı alanındaki düzenleme çalışmalarına ve standartlaşma süreçlerine aktif olarak katkı verilecek. Türkiye, uluslararası YZ endekslerindeki sıralamalarda ilk 20 ülke arasında yer alacak.

Nihai hedef ise; toplumsal, ekonomik ve kamusal faaliyetlerde dijital teknoloji, ürün ve hizmetleri kullanarak üretkenlik artışı sağlamak ve veriden ürettiği değerle Türkiye’yi küresel ölçekte rekabetçi bir güce kavuşturmaktır.