Uğraştık didindik, bu üç gösterge arasında bağ kuramadık

✔ "Yüksek kur-düşük cari açık ya da fazla düşük enflasyon" diyerek yola çıkıldı ya, geçmişte bu üç gösterge arasında anlamlı bir bağ oluşmuş diye baktık baktık, hiçbir şey göremedik.

✔ Ama bu teoriyi ortaya atanların bu bağın nasıl oluşacağını bilmemeleri mümkün değil. Anlaşılan bu bağ bir "iktisadi sır" olarak saklanıyor.

Sözünü ettiğimiz üç gösterge; cari işlemler dengesi, dolar kuru ve tüketici fiyat endeksindeki değişim... Hani moda bir ekonomi yaklaşımı var ya artık; cari açığı aşağı çekmek suretiyle enflasyonu düşürme yaklaşımı, “Herhalde bir bildikleri vardır, her ne kadar açıklamıyorlarsa da mutlaka vardır, şu teorinin temeline inmek için bu üç temel gösterge arasındaki bağa bir bakalım” istedik.

İstedik istemeye de, pek yol alamadık!

Alamadık, çünkü bu göstergelerin arasında bir bağ kuramadık!

Döviz kurundaki artışla enflasyon arasında ikili bir bağ tabii ki var. Bunca yılın yaşanmışlığı ve ekonomik yapımızın gerçekleri gösteriyor ki, döviz kuru artınca, yani ulusal para değer yitirince bu enflasyonu yukarı itiyor. Her yıl milyarlarca dolarlık petrol ve doğalgaz ithal eden, daha doğrusu bu enerji kalemlerinde neredeyse tümüyle dışa bağımlı olan Türkiye döviz kurundaki artıştan nasıl etkilenmez. Üstelik petrol ve doğalgaz fiyatları bir de uluslararası piyasada artış gösteriyorsa...

Yani bu iki gösterge arasında kesin bir bağ var.

Ama son dönemin moda teorisine göre üçlü bir bağ bulmak gerekiyor.

Döviz kuru yukarıda olacak...

Böylece cari açık küçülecek ya da artıya geçilecek...

Bunun sonucunda da enflasyon gerileyecek...

Bundan sonrası için böyle bir hesap var; tutar tutmaz, bilemeyiz. Biliriz bilmeye de hadi bilemeyiz diyelim!

Birileri “Böyle olur” diye heves etmiş, şimdi bu hevesi kırmanın alemi yok! Varsın denesinler! Olursa şahane, olmazsa bulunur bir bahane!

Hep bulunduğu gibi...

Şimdiye kadar bahane bulmakta hiç zorluk yaşadık mı?

En başarılı olduğumuz konu!

Geçmiş ne diyor?

Kuru yukarı itip cari açığı küçülterek enflasyonu düşüreceğiz ya hani, peki geçmişteki gerçekleşmeler bu konuda ne diyor; bu varsayımı doğrulayan bir dönem var mı?

Girişte de belirttik, biz böyle bir bağ bulamadık. 2004 yılından bu yana olan döneme baktık; bu yıl sonu için de tahminlere yer verdik; yani 18 yıllık bir dönem. Oturduk çeşitli grafikler yaptık, sayılara bakarken gözden kaçırdıklarımızı grafikte kolaylıkla görebiliriz diye; yok, olmadı bir türlü!

Hatta tam tersine öyle yıllar var ki, bu moda teoriyle taban tabana zıt gerçekleşmeler yaşanmış.

Örnek mi... 2005'te dolar kuru bir önceki yılla aynı düzeyde kalmış, enflasyon gerilemiş ama cari açık yüzde 48 artmış.

2011’de bir önceki yıla göre dolar kuru yüzde 23 artmış, ancak kur artınca cari denge gerilemek bir yana yüzde 66 gibi çok daha hızlı bir artış kaydetmiş, TÜFE de yüzde 6.40’tan yüzde 10.45’e çıkmış.

Bir sonraki yıl ne olmuş... Kur gerilemiş, cari açık küçülmüş, enflasyon da gerilemiş. Nasıl olur; cari açığı küçültmek için kuru artırmak gerekmiyor muydu?

Ya bir sonraki yıl... Bu sefer üç göstergede de artış olmuş.

İstisnai yıllar da var tabii ki ama o yılların kendine özgü koşulları olduğu unutulmasın. Örneğin 2019... O yıl, 2018'in tortusu etkili olmuştu.

Varsayalım teori doğru, niye kimse süre vermiyor?

Yüksek kur, düşük cari açık, düşük enflasyon teorisinin doğru olduğunu ve işe yarayacağını varsayalım.

Peki bu teorinin ne kadar zamanda sonuç vereceği, amaca ne kadar zamanda ulaşılacağı konusunda niye hiçbir şey söylenmiyor?

Kimse tutup “Orta vadeli enflasyon hedefi yüzde 5 ya” şeklinde bir savunmayla ortaya çıkmasın! Türkiye'nin orta vadeli enflasyon hedefi yıllardır yüzde 5; geçiniz onu!

Hem bu yepyeni bir teori değil mi...

Üretim bandına yeni konmuş bir teori...

Herhalde bu teoriyi icat edenlerin üretim bandına koydukları parçalardan nihai ürünü, yani sonucu ne zaman elde edecekleri konusunda bir fikirleri vardır.

Yoksa yok mu?

Onlar da haklı! İşe yaramayacağını bildikleri bir teorinin ne zaman sonuç vereceğini nasıl söylesinler ki...