Türkiye'ye döviz akıyor diye esip gürleyenler bu verilere baksın!

✔ Hemen herkes dövizdeki düşüşün kaynağını arıyor. Ezbere konuşanların işi kolay: "Yurtdışından döviz akıyor..."

✔ İyi de Merkez Bankası verilerine bakıyoruz, hiç de öyle gürül gürül akan bir döviz sesi duyulmuyor.

Merkez Bankası geçen yılın son haftasına ilişkin verileri de açıkladı ve görüldü ki kimilerinin sandığı gibi Türkiye’ye öyle oluk oluk döviz akmıyor. Kastettiğimiz yurtdışı yerleşiklerin portföy yatırımları. Swap işlemleri ayrı bir konu ve bununla ilgili günlük tutarlar zaten yeni açıklanmaya başlandı.

Merkez Bankası verilerine göre geçen yılın son haftasında hisse senedi ve DİBS’te 129 milyon dolarlık giriş oldu. Böylece aralık ayındaki giriş 2.3 milyar dolara ulaştı.

Kasımdaki 1.8 milyar dolardan sonra aralıkta 2.3 milyar doları bulan giriş yaşanması tabii ki önemli.

Ama detaya bakmak da gerekiyor, değil mi...

Kasım ayında yurtdışı yerleşikler ya da kısaca yabancılar net 1.2 milyar dolarlık hisse senedi, 576 milyon dolarlık da devlet iç borçlanma senedi almıştı. Bunlar doğrudan alımlar. Yabancılar DİBS’te repo yapmak suretiyle de 36 milyon dolar getirmiş ve toplam tutar 1.8 milyar doları bulmuştu.

Aralık ayına geldik... Hisse senedi alımı 1.2 milyar dolardan 340 milyon dolara geriledi.

İç borçlanma senedindeki doğrudan alım 576 milyon dolardan 374 milyon dolara geriledi.

Peki toplam giriş nasıl oldu da 1.8 milyardan 2.3 milyara çıktı?

Yanıtı repoda gizli. Yabancılar kasımda yalnızca 36 milyon dolarlık repo işlemi yapmıştı. Tutar aralıkta birden 1.6 milyar dolara fırladı.

Yabancı yatırımcılar bu düzeyde repo yapmak suretiyle aldıkları TL’yi Londra piyasasında değerlendirmeyi mi tercih etti, bunu daha mı karlı gördü acaba?

Yani düz bir bakışla “Gidişat harika, yabancılar ilk on ay boyunca çıktılar ama bak sonunda Türkiye’ye geri döndüler, işte son iki aydaki durum” demek kolay. Tabii detaya bakmayınca, bu geri dönüşün ağırlıkla repodan kaynaklandığını dikkate almayınca...

Çıkış rekoru 2020'de...

Yabancı yatırımcılar yılın ilk on ayında 13.4 milyar dolarlık çıkış gerçekleştirdi. Ağırlıkla repodan kaynaklanıyor olsa da son iki ayda giriş yaşandı. Kasım ve aralık aylarındaki toplam giriş 4.2 milyar doları buldu.

Sonuçta yurtdışı yerleşikler 2020 yılında net 9.3 milyar dolarlık çıkış gerçekleştirdi. Bu tutarla tüm yılların net çıkış rekoru da geçen yıl kırılmış oldu.

DÖVİZDE DÜŞÜŞÜ SAĞLAYAN NE?

Döviz bir ara çok yükseldi; dolar 8.50’yi aştı, euro 10 liraya ulaştı ve kasım ayının ikinci haftasıyla birlikte bir geri dönüş başladı.

Defalarca yazıldı, söylendi; bu düşüşte Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası’ndaki görev değişiklikleri etkili oldu. Ama bu değişiklikler düşüşü açıklamak için yeterli mi, yoksa yabancı yatırımcının iki aydaki girişinin de bu harekette önemli bir etkisi var mı?

Kurdaki hareketin hangi etkenlerden kaynaklandığı olsa olsa tahmin edilebilir. Hiç kimse “O iki makamdaki değişiklik kuru şu kadar etkiledi, sonra yabancının getirdiği şu kadar milyar dolar kuru şu ölçüde aşağı çekti” diyemez. Diyemez, çünkü bunu ölçecek ne bir yöntem var, ne de bir alet! Ancak tahmin yürütülebilir.

Yabancının getirdiği döviz topu topu 4 milyar doların biraz üstünde. Kaldı ki diğer bölümde vurguladık, bunun yarıya yakını repo.

Dolayısıyla dövizdeki düşüşte iki makamdaki görev değişikliğinin de etkisi vardır, yabancıların getirdiği dövizin de...

Ama dün de yazdık; piyasalar böylesine para içinde yüzerken ve bizde böylesine yüksek faiz varken gelen döviz, hiçbir şey değildir.