Türkiye’nin 50 yıllık bütünleme sınavı

Eskiden normal dönemde tüm derslerini başarı ile tamamlayamayan öğrenciler yıl sonlarında bütünleme sınavlarına girerler, bunu da geçemezlerse yıl tekrar ederlerdi. Türkiye’nin enflasyon sınavı da buna benziyor.

Dikkat ediyor musunuz; yaklaşık 50 yıldır her 7-8 senede bir enflasyon kontrolden çıkacak ölçüde artışa geçiyor, ardından talebi yavaşlatan (kimi zaman IMF eliyle) önlemler alınıyor, veriler yavaş yavaş dengeye gelirken, ya özel sektörün şikâyetleri artmaya başladığı için ya da seçimler yaklaştığı için hükümetler ipleri gevşetmeye başlıyor. Bir süre sonra enflasyon yeniden tırmanışa geçiyor ve aynı süreç yeniden yaşanıyor. Aynı senaryoyu bir daha bir daha yaşıyoruz. Bıkmıyoruz, ders çıkarmıyoruz, aynı hastalığa yeniden tutuluyoruz.

Bir taraf “birinci önceliğimiz enflasyonu aşağı çekmek, bunun için her şeyi yapacağız” diyor. Diğer taraf “bu gelirle ben nasıl yaşayacağım?, diğeri “maliyetler çok yüksek, kredi de bulamıyoruz, bu iş böyle devam edemez” diyor. Gerilim artınca politika yapıcılar geri adım atıyor, faizler düşürülüyor, ücret artışları onu takip ediyor ve bir süre sonra bozulan makro ekonomik dengeler nedeniyle cari açık ve bütçe açığı artışa geçerken, her şeye zam gelmeye başlıyor. Yeniden başa dönüyoruz. Gerçi, 2021 sonundaki süreç böyle başlamadı ama gelişme ve sonuç bölümleri öncekilerden pek de farklı değil.

Şu sözleri hayatınızda kaç kez duydunuz?

● “Enflasyonun düşmesi fiyatların düşmesi demek değil, fiyat artış hızının yavaşlamasıdır”

● “Açıklanan ve hissedilen enflasyon çok farklı”

● “3 yıl önce Dolar kuru şuydu, şimdi bu oldu”

● “Enflasyon şirket karlarını olduğundan yüksek gösteriyor”

● “Kur çok düşük, rekabet gücümüz kalmadı”

● Bunları duymaktan, söylemekten sıkılmadık mı?

● Ekonomi sayfalarında “ekonomiye giriş” düzeyinde yazıları okumaktan yorulmadık mı?

● Aynı hikayeyi defalarca yaşamaktan bıkmadık mı? Bu grafik 1970’ten bu yana Türkiye’deki ve Dünya genelindeki yıllık enflasyonu gösteriyor. Ekonomik istikrarın en temel göstergesi olan enflasyonda bu kadar uzun süre devam eden bir ayrışma olabilir mi? 50 yıl devam eden bir bütünleme sınavı olabilir mi? Yoksa acaba biz toplum olarak halimizden çok da şikayetçi değil miyiz?

YURTİÇİ

12 Ağustos 10:00

■ Haziran ayı istihdam verileri

■ Haziran ayı ticaret satış endeksleri

13 Ağustos 10:00

■ Haziran ayı inşaat maliyet endeksi

■ Haziran ayı ödemeler dengesi

15 Ağustos 11:00: Temmuz ayı bütçe sonuçları

16 Ağustos 10:00: Haziran ayı konut fiyat endeksi

YURTDIŞI

■ 13 Ağustos 12:00: Euro Bölgesi ZEW endeksi

■ 13 Ağustos 15:30: ABD Temmuz üretici enflasyonu

■ 14 Ağustos 12:00: Euro Bölgesi 2. Çeyrek büyüme

■ 14 Ağustos 15:30: ABD Temmuz tüketici enflasyonu

■ 15 Ağustos 02:50: Japonya 2. Çeyrek büyüme

■ 15 Ağustos 15:30: ABD Temmuz perakende satışlar

■ 16 Ağustos 17:00: ABD Michigan güven endeksi