‘Türkiye modeli’ şirketleri ihracatçı değil ithalatçı yapmış
⸶Türkiye ekonomi modeli”, dış ticaret açığının 100 milyar doları aşarak rekor kırmasına, cari açığın patlamasına yol açmasının yanı sıra, en küçüğünden en büyüğüne şirketleri ithalata özendirmiş ve ekonominin ithalat bağımlılığını daha da artırmış.⸷
Bundan önce 2022 yılı İstanbul Sanayi Odası’nın İSO-500 En Büyük 500 Sanayi Kuruluşu ve Merkez Bankası’nın sektör bilançoları verileri ile Erdoğan iktidarının seçimler öncesinde “Türkiye ekonomi modeli” diyerek uyguladığı politikaların şirketler dünyasına nasıl yansıdığını ele almıştık. Bu kez Türkiye İstatistik Kurumu’nun girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistikleri ile söz konusu politikaların dış ticaret cephesine nasıl yansıdığına bakacağız:
● 2022 yılında ihracat yapan girişim sayısı 114 bin 155, ithalat yapanların sayısı ise 173 bin 302 oldu. Bir önceki yıl 101 bin 319 ihracatçı girişime karşılık 102 bin 931 ithalatçı girişim vardı.
● 2022’de ihracat yapan girişim sayısı 12 bin 836 ve yüzde 12,67 artarken, ithalat yapan sayısı 70 bin 371 adet ve yüzde 68.37’lik bir artışla adeta bir patlama yaşadı.
● 2021 yılında ihracat yapanlarla ithalat yapan girişim sayıları yaklaşık olarak birbirine denk idi. İthalat yapanların sayısı ihracat yapanlardan sadece yüzde 1.59 ve bin 612 adet fazlaydı. 2022 yılında ise ithalatçılarla ihracatçılar arasındaki fark 59 bin 147’ye fırladı. İhracat yapan her 100 girişime karşılık 151 bin 81 girişim ithalat yapar hale geldi.
● Özellikle çalışan sayısı 10’dan az olan mikro işletmelerde ithalat yapanların sayısındaki artış dikkat çekici. Bu grupta ihracat yapanların sayısı 9 bin 907 ve yüzde 15.62 artarken, ithalat yapanların sayısı, 70 bin 716 ve yüzde 109,03’lük bir artışla ikiye katlandı. 2021’de her 100 ihracat yapan mikro işletmeye karşı 102 bin 28 olan ithalatçı mikro işletme sayısı 2022’de 184 bin 91’e fırladı.
● Sanayi imalatı yapan mikro işletmelerde bile ihracatçı sayısı yüzde 15.83, artarken ithalatçı sayısındaki artış yüzde 50.07’yi buldu. 2021’de sanayi sektöründeki mikro işletmelerde her 100 ihracatçıya karşı 62.72 olan ithalatçı sayısı 2022’de 81.27’ye yükseldi.
● Tüm büyüklük ölçeklerinde ihracatın ithalatı karşılama oranı geriledi. En yüksek düşüş mikro işletmelerde gerçekleşti. Mikro işletmelerde ihracatın ithalatı karşılama oranı 34.52 puan birden düştü.
● İthalat yapan girişim sayısının en fazla arttığı ülke grupları Avrupa Birliği, Asya ve Orta Amerika. 2022’de Avrupa Birliği’nden ithalat yapan girişim sayısı yüzde 77,50, Orta Amerika ve Karayipler’den ithalat yapanların sayısı yüze 77.15 arttı. COVID-19 salgınının etkisiyle Çin, Hindistan, Vietnam, Pakistan karşısında lojistik avantaj desteğiyle atılım yapmayı hayal ederken, tam tersine Asya ülkelerinden ithalat yapan girişim sayısı yüzde 68.66’lık bir sıçrama kaydetti.
Girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistikleri de bir kez daha ortaya koyuyor ki Cumhurbaşkanı Erdoğan liderliğinde “ihracatı artıracak, cari açığı kapatacak” diyerek uygulanan “Türkiye ekonomi modeli”, dış ticaret açığının 100 milyar doları aşarak rekor kırmasına, cari açığın patlamasına yol açmasının yanısıra, en küçüğünden en büyüğüne şirketleri ithalata özendirmiş ve ekonominin ithalat bağımlılığını daha da artırmış. Hem de döviz rezervlerinin bu kadar kötü durumda olduğu koşullarda, durumu daha da ağırlaştırma pahasına…