Türkiye COP26’da 4 taahhüde imza attı

Birleşmiş Milletler İklim Konferansı COP26 boyunca taraflar çeşitli koalisyon, anlaşma ve taahhütlere imza attılar. İklim değişikliği ile mücadele için sadece devletlerin değil, devlet-dışı aktörler olarak adlandırılan şirketlerin, finans kuruluşlarının, şehir yönetimlerinin de harekete geçmesine ihtiyaç büyük. 26. taraflar toplantısı bu açıdan resmi müzakerelerin dışında bu tür devlet dışı aktörlerin belli hedefler, temalar etrafında bir araya geldiği ve zaman zaman resmi müzakere gündeminin önüne geçtikleri bir toplantı oldu. Metan, kömür, ormansızlaştırma konularında daha önceki COP’lara göre daha yüksek hedefli taahhütler verildi. Bu platformlar resmi müzakereler dışında kurulduğu için ve verilen sözlerin izlenmesini sağlayan bir mekanizma yok. Öte yandan, bu platformlar içinde yer almak üye devletlerin iklim eylemine dair niyetini göstermesi, başka devletlerle işbirliği ve ittifak olanakları sağlaması açısından önem taşıyor.

• ÖNE ÇIKAN COP26 TAAHHÜTLERİ VE TÜRKİYE’NİN BU PLATFORMLARDAKİ KONUMU

CAN Europe Türkiye tarafından derlenen sonuçlar şöyle:

ORMANLAR VE ARAZİ KULLANIMI ÜZERİNE GLASGOW LİDERLER DEKLARASYONU

‘Ormanlar ve Arazi Kullanımı Üzerine Glasgow Liderler Deklarasyonu’ Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 133 ülke tarafından imzaladı. Deklarasyonu imzalayan hükümetler, sürdürülebilir kalkınma kapsamında kapsayıcı bir kırsal dönüşümü teşvik etmeyi ve 2030 yılına kadar orman kaybını ve arazi bozulmasını durdurmak ve tersine çevirmek için birlikte çalışmayı taahhüt ettiler.

ÇOK TARAFLI KALKINMA BANKALARINDAN ORTAK BEYAN: DOĞA, HALKLAR VE GEZEGEN

Dünyanın önde gelen 10 kalkınma bankası, Doğa, Halklar ve Gezegen başlıklı ortak açıklamayı yayınladılar. Bankalar, iklim değişikliği ve doğa tahribatının ortak riskleriyle mücadele için 5 ana başlık altında taahhütlerde bulundular: Liderlik; Doğal alan kaybı sebepleriyle ‘doğa olumlu’ yatırımlar yaparak ve bu yatırımları teşvik ederek mücadele etmek; Ulusal ve bölgesel düzeyde sinerjileri teşvik etmek; Karar alma süreçlerinde doğayı önemsemek; Raporlama. Açıklamada imzası olan çok taraflı kalkınma bankaları şöyle: Asya Kalkınma Bankası, Afrika Kalkınma Bankası, Asya Altyapı Yatırım Bankası, Karayipler Kalkınma Bankası, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, Avrupa Yatırım Bankası, Amerikalılar Arası Kalkınma Bankası, IDB Invest, İslam Kalkınma Bankası ve Dünya Bankası Grubu.             

GLASGOW ATILIMLARI - ATILIM AJANDASI ÜZERİNE BEYAN

Dünya Liderler Zirvesi’nde yayınlanan ‘atılım ajandası’ ülkelerin, 2030’dan önce temiz enerji teknolojileri ve sürdürülebilir çözümleri tüm karbon yoğun sektörlerde en uygun fiyatlı, ulaşılabilir ve en cazip seçenek haline getirmek için birlikte çalışmasını vaat ediyor. Atılım Ajandası, 2030’da Paris Anlaşması hedefleri ile uyumlu hale gelmek için ülkelerin 2020’li yıllarda üzerinde çalışacağı 4 temel atılım kategorisi belirliyor: enerji, ulaştırma, çelik ve hidrojen. Her atılım hedefinin ayrı ayrı imzalandığı Ajanda’da, Türkiye’nin tüm atılım hedeflerinde imzası bulunuyor.             

ÇOK TARAFLI KALKINMA BANKALARI ORTAK İKLİM BİLDİRGESİ

Bildirgede bankalar, Ulusal Katkı Beyanları’ndaki (NDC) artan hedefleri memnuniyetle karşıladıklarını, finansal akışlarını Paris Anlaşması ile uyumlu olacak ve ülkelerin iklim için Uzun Dönem Hedeflerini (LTSs) güçlendirmesine destek olacak şekilde düzenlemeye daha fazla odaklanacaklarını söylediler. ÇTKB’ler, COP26 sonrası dönemde iklim finansman desteğini adaptasyon da dahil artırmak, adil dönüşüm faaliyetlerini desteklemek, iklim dirençli ve düşük karbonlu ekonomilere geçişi desteklemek, karbon fiyatlandırma uygulamalarını desteklemek gibi taahhütlerde bulunuyorlar.             

TEMİZ ENERJİ GEÇİŞİ İÇİN ULUSLARARASI KAMU DESTEĞİ BEYANI

Aralarında ülkelerin ve yatırım bankalarının bulunduğu 30 taraf, ortak bir açıklama yayınlayarak temiz enerji dönüşümünü destekleyeceklerini ve 2022 yılı sonunda enerji sektöründe fosil yakıtlara uluslararası yatırımı sonlandıracaklarını beyan ettiler. Beyan’da Fiji, Etiyopya, Gambiya gibi gelişmekte olan ülkelerin yanı sıra en büyük tarihi fosil yakıt finansörlerinin bir kısmının da imzası var; Kanada, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Avrupa Yatırım Bankası(EIB).              

YEŞİL ŞEBEKE İNİSİYATİFİ- ORTAK GÜNEŞ DEKLARASYONU

İngiltere ve Hindistan tarafından önerilen yeşil şebeke inisiyatifi dünya elektrik şebekelerini enterkonnekte hale getirerek yenilenebilir enerji kullanımını artırmayı, yenilenebilir enerjiye yüksek erişimi olan bölgelerle bu konuda eksiği olan bölgelerin enerji paylaşımını sağlamayı hedefl iyor. COP26’da yayınlanan ‘Ortak Güneş Deklarasyonu’ ülkelerin rüzgar, güneş gibi yenilenebilir enerji kapasite ve depolama yatırımlarını artırmayı ve ülkeler arası enerji iletim hatları, teknolojileri ve anlaşmaları ile milyarlarca çatı üstü güneş enerjisi sistemini, rüzgar türbinini ve depolama sistemini entegre etmeyi hedefliyor. 80’den fazla ülkenin desteklediği Deklarasyon, uluslararası enterkonnekte yenilenebilir enerji sistemleri ile kırılgan topluluklara destek olunacağını, herkesin temiz enerjiye erişimine olanak sağlanacağını ve bu girişimlerin yeşil yatırımları artırarak milyonlarca temiz iş imkanı da yaratabileceğini söylüyor.            

ULUSLARARASI HAVACILIK İKLİM HEDEFLERİ KOALİSYONU DEKLARASYONU

Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 20’den fazla ülke uluslararası Havacılık İklim Hedefleri Koalisyonu’nun ilk toplantısına katıldı ve bir sonuç deklarasyonu yayınlandı. Sonuç bildirgesinde taraf ülkeler havacılık kaynaklı emisyonları 1,5 derece hedefi doğrultusunda azaltmayı ve azaltım çalışmaları için Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) ve Uluslararası Havacılık için Karbon Ofsetleme ve Azaltma Planı (CORSIA) ile birlikte çalışmayı taahhüt ettiler.           

ORMAN, TARIM VE EMTİA TİCARETİ DİYALOĞU ÇIKTILARI

Birleşik Krallık ve Endonezya başkanlığında, ticaret ve kalkınmayı teşvik ederken ormanları ve diğer ekosistemleri korumak için uluslararası ticareti yapılan tarımsal ürünlerin (palmiye yağı, soya, kakao, sığır eti ve kereste gibi) en büyük üreticilerini ve tüketicilerini bir araya getirme amacıyla Orman, Tarım ve Emtia Ticareti Diyaloğu’nu (Forest, Agriculture and Commodity Trade, FACT) toplandı. 30 ülkenin katılım gösterdiği diyaloğun çıktıları, şu başlıklar altında bağlayıcı olmayan tavsiyeler içeriyor: Ticaret ve Pazar Geliştirme, Küçük Çiftçi Desteği, İzlenebilirlik ve Şeffaflık, Araştırma, Geliştirme ve İnovasyon.              

PETROL VE GAZIN ÖTESİ İTTİFAKI

COP26’da, 10 yeni ülke ve eyalet, fosil yakıt arama ve üretiminde kontrollü bir düşüşü savunan Kosta Rika ve Danimarka hükümetlerinin öncülük ettiği bir girişim olan Petrol ve Fosil Gazın Ötesi İttifakı’na (Beyond Oil & Gas Alliance) imza attı. Kurucu üyeler Danimarka ve Kosta Rika’ya ek olarak Fransa, İsveç, İrlanda, Grönland, Quebec ve Galler de ‘asil üye’ olarak katılıyor. Asil üye olmak, yeni petrol ve fosil gaz arama izinlerine son verilmesini gerektirirken, Kaliforniya, İtalya, Portekiz ve Yeni Zelanda’nın dahil olduğu ‘ikincil üyeler’ sübvansiyonları sona erdirmek gibi aşamalı olarak petrol ve fosil gazdan çıkış için çaba sarf edecekler.

Kömürden Temiz Enerjiye Küresel Geçiş Deklarasyonu       

46 ülke ile çeşitli bölgesel yönetimler ve kurumlar yeni kömür yatırımlarını sonlandırmak, temiz elektrik üretimini hızlandırmak, elektrik üretiminde kömürden çıkmak ve bu dönüşümden etkilenecek kömür işçilerini ve bölgelerini gözetmek taahhüdünde bulundu. Deklarasyon’a taraf olan ülkeler büyük ekonomiler için 2030, daha az gelişmiş ekonomiler için 2040 yılında kömürden çıkış taahhüdü veriyor. Türkiye Deklarasyon’a henüz taraf olmadı.        

Küresel Metan Taahhüdü    

Avrupa Birliği ve Amerika birleşik Devletleri’nin açıkladığı, 100’den fazla ülkenin destekleyerek taraf olduğu Küresel Metan Taahhüdü ile küresel metan emisyonlarını 2030 kadar 2020’ye oranla en az yüzde 30 azaltılması hedefleniyor. Metan Taahhüdü metan emisyonlarının sadece yüzde 45’ini kapsayabiliyor. İran ve Rusya gibi büyük metan emisyonuna sebep olan ülkeler Taahüd’e imza atmadılar.            

Sıfır Emisyonlu Araçlar Mutabakatı       

Türkiye’nin de aralarında olduğu 100’den fazla ülke ve otomobil üreticisi, lider piyasalarda en geç 2035 yılına kadar ve 2040 yılına kadar tüm dünyada, tüm yeni otomobil ve kamyonet satışlarının sıfır emisyon olmasını taahhüt etti. Mutabakatın içinde yer alan taahhütlerin boyutu, küresel otomobil satışlarının yaklaşık 3’te 1’ine denk geliyor.