Türkiye +5 dereceye gidiyor

Paris-Equity-Check.org (PEC), ülkelerin Ulusal Katkı Beyanları’nı, yani sera gazı azaltım hedeflerini değerlendiren bir kuruluş. Kuruluş tarafından yayımlanan en son değerlendirmeye göre, gelişmiş ülkelerin büyük bir çoğunluğu son 18 ay içinde hedeflerini yükseltmelerine rağmen, Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen 1,5 derece ısınma sınırına uygun planların hala çok uzağındalar.

ABD, Kanada, Avustralya, AB, Almanya ve İspanya 2.1 - 3,4 derece ısınma aralığına uygun planlar üzerinde çalışıyor.

Çin, Rusya, Suudi Arabistan, Türkiye, Vietnam ve İran ise hala +5 derece küresel ısınmayla ilişkili iklim planları olan ülkeler arasında yer alıyor.

Mali desteğe ihtiyaç var

Dünyanın en yoksul ülkelerinin büyük bir bölümü, 1,5 derece sınırını karşılama yolunda ilerliyor, fakat bu hedefe ulaşmak için ciddi düzeyde mali desteğe ihtiyaçları var. Nitekim, Kasım ayında yayımlanan COP27 Sharm El-Sheikh Uygulama Planı da, gelişmekte olan ülkeler için kayıp ve zarar finansmanı sağlama ihtiyacının altını çizdi.

“Taahhüt Edilen Isınma Haritası”, başlıca emisyon yayıcıların mevcut iklim planlarını ortaya koyuyor ve bu planları, sıcaklık artışıyla derecelendiriyor.

PEC, BM’nin IPCC 5. Değerlendirme raporunda sunulan üç ilkeye dayanarak hedeflerin adilliğini ve iddiasını derecelendiriyor. Bu ilkeler şöyle sıralanıyor:

Bir ülkenin daha hızlı sera gazı azaltımı sağlama ‘kabiliyeti’

Kişi başına düşen tarihsel ‘sorumluluk’ emisyonları

Kalan karbon alanına erişimde ‘eşitlik’.

Sessiz baharlar, çökmüş ekonomiler

COP21 2015 Paris Anlaşması kapsamında yaklaşık 200 ülke, küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelere kıyasla 1,5 dereceyi hedefleyerek 2 derecenin çok altında sınırlama hedefiyle her 5 yılda bir yeni iklim planları sunmayı taahhüt etti.
COP26 2021 Glasgow İklim Paktı kapsamında, bu ülkeler 1,5 derece ile uyumlu hedeflere yönelik çalışmaları hızlandırmayı kabul etti. COP27’de ise ne yazık ki bu alanda bir ilerleme kaydedilemedi.

BM’nin IPCC iklim bilimi paneli, 2022 değerlendirmesinde 1,5 derecenin üzerindeki ısınmanın hasat sorunlarına, yaşanmaz topraklara, sessiz baharlara ve çökmüş ekonomilere yol açabileceği uyarısında bulunuyor. Dünya, ülkelerin mevcut 2030 taahhütlerine sadık kalmaları halinde 2,4 derecelik sıcaklıklara ulaşma yolunda ilerliyor.

ULUSAL KATKI BEYANLARI’NIN ANA BULGULARI

AB Ulusal emisyon hedefleri: İlk kez ele alınan ulusal emisyonlar, Danimarka için 1,4 derece ile Macaristan için 3,7 derece arasında değişiyor. Fransa ve Portekiz 2,4 derece, Almanya 2,1 derece ve Litvanya 2.9 derece sınırında bulunuyor. Gelişmiş ülkeler: AB’nin Ulusal Katkı Beyanı 3,2 dereceden 2,3 dereceye; ABD’ninki 4 dereceden 3,4 dereceye, Avustralya’nınki 4,5 dereceden 3,2 dereceye, Yeni Zelanda’nınki 5 derecenin üstünden 3,3 dereceye, Kanada’nınki 5 derecenin üstünden 3,1 dereceye düşmüş durumda. Bu aktörler, bırakın 1,5 dereceyi, 2 derecenin çok altına uyum sağlamak için çok daha fazla çaba sarf edilmesi gerektiğine dair önemli bir ilerleme gösteriyor. En az gelişmiş ülkeler: Bu ülkelerin çoğunun Ulusal Katkı beyanları 1,5 dereceye oldukça yakın. Bu; ülkelerin GSYIH ile orantılı ve azaltım için zorlukların özellikle 2030’dan sonra yaşanacağı öngörülüyor. Orta gelirli ülkeler: Rusya, Çin, Tayland, Vietnam, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki çoğu ülkenin Ulusal Katkı Beyanları ciddi bir çaba eksikliği gösteriyor.