Türk insanı ve şirketler borcuna çok sadık
Ferda BESLİ
✔TCMB verilerini kullanarak ortalama kredi faizlerini hesaplayıp ödenen reel faizi hesapladık. Tablodan da görüldüğü üzere son dört yıldır ( tüketici sadece 2020 yılında yüzde 0,5 reel faiz ödemiştir) tüketici ve şirketler negatif faiz ödemiştir.
Temmuz 2023 ayına ait bankacılık sektörüne yönelik BDDK verileri açıklandı. Bankacılık sektöründe sorunlu kredi oranını gösteren NPL (None Performing Loan) dip noktasına ulaştı yüzde 1,6. 2001 krizinde yüzde 30’a ulaşan NPL 2002 yılında yüzde 18,5, 2003 yılında yüzde 11,5 iken yıllar itibariyle gerilemiş ve Temmuz 2023 ayında dip yapmış, birçok ülkeden daha iyi bir noktaya gelmiştir.
Bize göre bu gelişmede iki temel faktör var. Birincisi birey ve şirketler borçlarını ödeme gayreti içinde olup moral değerler yüksektir. İkincisi ise son yıllarda enflasyon ile kredi maliyetleri arasında oluşan negatif ilişki yani negatif reel faiz borç servisinin yapılmasını çok kolaylaştırmıştır. Sizlerle iki analizimi paylaşacağım.
Faiz-enflasyon tablosunda 2018 ile Ağustos 2023 tarihi itibariyle kullanılan tüketici ve ticari kredileri o yıllara ait enflasyon ile karşılaştırdık. TCMB verilerini kullanarak o yıllara ait ortalama kredi faizlerini hesaplayıp ödenen reel faizi hesapladık. Tablodan da görüldüğü üzere son dört yıldır (Tüketici sadece 2020 yılında yüzde 0,5 reel faiz ödemiştir) tüketici ve şirketler negatif faiz ödemiştir. Yani kullanılan kredi için gerçek kişi ve şirketler gerçekte faiz ödememiş enflasyon ödeyecekleri ana paraları azaltmıştır. Dolayısıyla NPL oranları tarihi dip noktalarına gerilemiştir. Sarı alanlar negatif faiz ödenen yılları göstermektedir. Türkiye ile dünya ülkelerini karşılaştırdığımız ikinci analiz ise aşağıdadır.
Türkiye’nin NPL oranı ABD, Almanya, Japonya ve İngiltere’den sonra en iyi ülke konumundadır. Avrupa Birliği’nin NPL ortalaması ise yüzde 2,24’dür. Bu tablodan çıkan sonuç Türkiye’nin borcuna çok sadık bir ülke konumundadır. Üstelik Türkiye geçirdiği çok sıkıntılı günlerde dahi yurtdışına olan borcunu zamanında yapmıştır. Öte yandan şirketler 2018 yılında 173 milyar dolar olan açık pozisyonlarını Mayıs 2023 itibariyle 81.5 milyar dolara indirmiş ve FX kredileri aynı dönemde 61 milyar dolar azaltarak TL kredi kullanımlarını artırmışlardır. Liralaşma stratejisi ve TL kredi kullanımı şirketler açısından son derece pozitif olmuştur.
Sonuç olarak,
1. Türk insanı ve şirketlerin borçlarını ödeme konusunda moral değerleri oldukça yüksek olup bankaların kredilendirmede bu hususu daha fazla dikkate almaları gerekir.
2. Borç nakit akışı ile ödenir ve nakit akışına göre kredi tutarı, para birimi ve vade seçerseniz borç servisini daha kolay yaparsınız.
