Türk futbolunda parasal büyüme

Cumhuriyetimizin yüzüncü yılına gireceğimiz 2023’te Süper Lig’in profesyonel tarihi de altmış dört üç seneye ulaşmış olacak.

Yarım asrı aşan varlığıyla profesyonel futbolun 1959’dan bu yana ekonomik, finansal, yönetsel ve sportif olarak ne gelişim sağladığı bu yazınının konusunu oluşturuyor.

Türk futbolunun temel problemini saptamaya yönelik üç bölümlük yazının ilk bölümünde futbolumuzdaki parasal büyümeyi irdeleyeceğiz.

Türk futbolu son 25 yılda nasıl bir gelişim gösterdi? Parasal büyüme ne boyuta ulaştı? Bunu inceleyip izleyen yazılarımızda da bu büyümenin Türk futboluna refah getirip getirmediğini sorgulayacağız. Bu kapsamda yazı dizimizin ilk bölümünde Süper Lig’in parasal büyümesini mercek altına alacağız. Türk futbolunun içinde bulunduğu yapısal problemlerine ilişkin öneri ve değerlendirmelerimizi de izleyen yazılarımızda sizlerle paylaşacağız.

Futbol gelirlerimiz on iki kat arttı!

Futbolumuzdaki parasal büyüme özellikle son 25 yılda önemli bir artış kaydetti. Tablo 1’den de görülebileceği üzere Türk futbol gelirleri 1996-2021 arası %1209, yani 12 kat arttı. 1996’da 275 milyon TL civarında olan futbol gelirleri geçen 25 yıllık süreçte 3.6 milyar TL’ye ulaştı Bu tutar pandemi öncesi 4 milyar 763 milyon TL’ye kadar yükselmişti.

Tablo:1 Türk futbol gelirleri gelişimi (1996-2021/ milyon TL)

Yukarıdaki tabloya göre değerlendirme yapacak olursak, Türk futbolu son 25 yılda ortalama %48,36 büyüdü. Parasal büyümenin bu denli hızla büyümesinde özellikle naklen yayın gelirlerindeki artışın çok önemli rolü bulunuyor. Bu süreçte naklen yayın gelirlerindeki artış, futbol gelirlerini hızla yukarı itti. Öyle ki, 2010-11 sezonunda yıllık nakle yayın gelirleri yabancı para bazında 321 milyon dolara kadar yükseldi. 2017-2018 sezonunda ise naklen yayın gelirleri yıllık 500 milyon dolar düzeyine ulaştı.

Özetle, Süper Lig’in ana yakıtını bu dönemde naklen yayın gelirleri oluşturdu. Naklen yayın gelirlerinde yaşanılan önemli artışlar, futbolun diğer kaynaklarını da harekete geçirdi ve ticari gelirlerde, özellikle de sponsorluk gelirlerinde önemli artışlar yaşandı.

1996-2021 arası Avrupa futbol gelirleri de büyümeye devam etti. Bu tarihsel dönemde Avrupa futbol gelirleri 33,6 kat artarken, Türk futbol gelirleri ise 12 katlık bir artış gösterdi. Bu artışın temel kaynağını ise, merkez liglerin gelirlerindeki büyüme sağlıyor. Türk futbol gelirlerinin büyüme hızı her ne kadar Avrupa futbolunun gerisinde kalmış olsa da, Süper Lig yarı çevre ligler içerisinde en fazla gelir artışı sağlayan liglerden birisi oldu. Bu süreçte çevre liglerin gelirlerinde % 965’lik (9,65 kat) bir artış gerçekleşti.[1]

Tablo 2’de bize Süper Lig’in çevre ve yarı çevre ligler içinde gelir bakımından nerede olduğunu gösteriyor. Süper lig 2019-20 verilerine göre Süper Lig yaklaşık 670 milyon Euro’luk geliriyle Rus Ligi’nin hemen arkasında bir büyüklüğe sahip görünüyor. Süper Lig’in 2019-20 itibariyle gelirlerinin %52’lik bölümü naklen yayın gelirlerinden; 204 milyon Euro’ya ulaşan sponsorluk gelirleri de futbol gelirlerimizin %30’luk kısmını oluşturuyor.[2]

Kulüp başına ortalama gelirlerde ise Süper Lig 37 milyon Euro’luk gelirle ikinci sırada yer alıyor.

Tablo: 2 yarı Çevre Liglerde Futbol Gelirleri (2019-20) Milyon Euro

Süper Lig gelir sahip olduğu geliriyle Avrupa’nın merkez liglerinden sonra gelen önemli liglerinden. Yıllar itibariyle de gelirimiz düzenli bir şekilde artmaya devam etti. Ancak, bu gelir artışı Türk futboluna sportif başarı (gönenç) getirdi mi diye soracak olursanız. Onu da bir sonraki yazımızda ele alacağız.

Kaynalar:

[1] Tuğrul Akşar, Finansal Futbol, Literatür yayınları, İstanbul 2020, sh. 83.

[2] Deloitte sport Business Group , Riding the Challenge, Annual Review of football Finance 2021, sh.24.