Türk Ekonomi Modeli (TEM) ve turizm

Krize önlem olacağı savunulan, daha bir hafta geçmeden revize edilip değiştirilen, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın örnek vermesiyle önce Çin Ekonomi Modeli (ÇEM) olarak gündeme geldi. Sonra Kore Ekonomi Modeli (KEM) dendi. Ardından yeni yol haritası olarak tanımlandı. Bu arada Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati “Bu ne Çin ne Kore, Türk Ekonomi Modeli’dir” dedi.

Model ya da yol haritası olarak anlatılan uygulama ile turizmden beklenti yüksek.             

Peki uygulama sektöre nasıl yansır?             

Programa göre yüksek kur/ucuz TL nedeniyle Türkiye’ye daha çok turist gelecek.          

Buradan programın hedefi olan hazineye döviz girişi sağlanacak.            

Bu yönüyle programın iki dayanağından biri ihracat iken diğeri dayanağı olan turizmden beklenen elde edilecek.         

Peki bu sektör için ne anlama gelir?        

Konuya örnek alındığı söylenen Çin modelinden bakalım.           

Yüksek kur/ucuz TL sayesinde Türkiye turizmde sürümden kazanır.

Peki bununla Türkiye turizmin Çin’i olur mu?          

Bu soruya yanıtı veriye dayalı olgular temelinde karşılaştırma yaparak bulmaya çalışalım.            

Çin bir yandan dünyanın her yerinde açılan yüzlerce ne alırsan 1 TL, 1 Euro, 1 Dolar, 1 Pound ve diğer para birimlerinin birer lirasıyla satılan dükkânları dolduran ucuz ürünleri üretirken aynı zamanda dünyanın bilinen en pahalı markası otomobilden bilgisayara kadar her alanda üstün ve yeni teknolojilerin uygulandığı yatırımlar yaptı.            

Bu yatırımların gereksindiği sermayeyi yurtdışından borçlanarak değil iç kaynaklarını harekete geçirip üreterek, tasarruf yaparak sağladı.            

Çin ucuz ürünleri üretirken ileri teknolojiye altyapıya, bunu uygulayacak kalifiye insan gücüne yatırım yaptı.        

Çin, bugün dünyanın en büyük ekonomisi konumuna 3-5 ayda değil uzun vadeli stratejiye dayanan bir politika ve uygulama ile geldi.           

Tek başına yüksek kur/düşük TL ile ucuzladığı için Türkiye turizmin Çini olabilir mi, sorusuna yanıt bu temelde aranmalı. Türkiye pandemi ortamında Akdeniz’in en çok ziyaretçi alması fiyatlarının ucuz olması sonucudur.             

Çin ucuzculuk yaparken ileri teknoloji alanına yatırımlar yaptı. Dünya çapında marka olan aralarında Huewei’nin de olduğu markalar yarattı.            

Türkiye Akdeniz’in en çok ziyaretçi alan destinasyonu olurken turizmde ucuz fiyatlı ülke olmaktan başka ne yaptı? Ne yapıyor ve ne yapacak?          

Bu sorulara yanıt olacak gerçeğe dayalı bir çalışma olursa o zaman TEM için önemli dayanak olarak görülen turizmden beklenti yerine gelirken “Ucuz ülke olmak” sektör ve ülke için bir şerden bir hayır doğmasına neden olabilir.