Turizmde yıl sonunda şunu göreceğiz…

Türkiye’nin dünyada ilk sıralarda yer aldığı sektörlerden biri turizm. Dünyanın en fazla turist alan 6., Avrupa’nın en fazla turist alan 4. ülkesiyiz. Son yıllarda her ne kadar gelen turistlerin harcamaları, sayıları kadar bereketli artmasa da, bu konuda çalışmalar yapıldığını biliyor ve izliyoruz.

Malum, COVID-19’un en fazla etkilediği sektör turizm oldu. Hem iş, hem gezi amaçlı seyahatlerde sert bir daralma sürecinin içindeyiz. Sadece Türkiye değil, tüm ülkeler farklı düzeylerde de olsa bu sorunu yaşıyor. Fransa, ABD, Çin, Türkiye, İspanya, İtalya, İngiltere gibi yüksek düzeyde turist çeken ülkelerin hepsinde ziyaretçi sayıları azalıyor ve turizm gelirleri düşüyor.

İlk olarak Ocak ayında Çin ve Japonya’da turizmi vurmaya başlayan salgın, Mart’tan itibaren Batı yarım küreyi de ateşi içine aldı. Nisan ve Mayıs aylarında uçak seferlerinin iptali ve ülkelere giriş yasaklarının başlaması ile uluslararası turizm adeta durdu.

Haziran ayında kademeli olarak normalleşme sürecinin başlamasına rağmen yerel düzeyde başlayan hareketlilik, uluslararası turizmde kendini göstermedi. Nisan-Mayıs döneminde yüzde 99’lara ulaşan turist sayısındaki gerileme hızı, pek çok ülkede hala yüzde 90 civarında seyrediyor.

Dünya Turizm Örgütü küresel ölçekte en güncel verisi Haziran ayına ait. Buna göre Haziran’da uluslararası turist sayısında dünya genelinde yüzde 93 düşüş var. İlk 6 aydaki azalma ise yüzde 65. Kuzey ve Güney Amerika’da Haziran ayında turist sayısında yüzde 92, Güney Asya ve Uzak-Doğu’da yüzde 99, Avrupa’da yüzde 90 azalma var.

Aşağıdaki tabloda Dünya turizminde önde gelen ülkelerin güncel verilerini görebilirsiniz.

Eylül’de, dünya genelinde vaka sayıları yeniden artmaya başladı. Hatta bazı ülkelerde Nisan-Mayıs döneminin de üzerine çıktı. Bununla birlikte birkaç istisna dışında hükümetlerin yeni seyahat kısıtlamaları getirmemiş olması, sektöre yönelik resmi bir tehdit olmadığını gösteriyor. Ancak, sosyo-psikolojik boyutta endişelerin yeniden yükseldiği bir dönemdeyiz. Bu yüzden son birkaç ayda az da olsa hareketlenmeye başlayan turizm sektörü sonbaharda bu canlanmanın devamını getiremeyebilir.

Türkiye’de son durum

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın son verileri Ağustos ayına ait. Yani yılın ilk 8 ayının sonuçları elimizde. Buna göre:

• İlk 8 ayda Türkiye’yi ziyaret eden yabancıların sayısı yüzde 76,6 düşüşle 7 milyon 255 bin oldu.

• Aynı dönemde Türkiye’yi ziyaret eden Türk vatandaşlarını sayısı ise yüzde 56 gerileyerek 2 milyon 16 bin oldu.

• Bu ikisinin toplamı, yani Türkiye’yi ziyaret edenlerin toplamı ilk 8 ayda yüzde 74 düşüşle 9 milyon 272 bin oldu.

Nisan-Mayıs döneminde gerileme yüzde 99’a ulaştıktan sonra Haziran’dan itibaren ama özellikle de Ağustos ayında (yüzde 69 gerileme) daha umut veren sayılar gördük. Eylül ve sonrasında biraz daha iyi sonuçlar görebiliriz.

Yıl sonu turist sayısı ve turizm geliri ne olacak?

Rusya ile sorun yaşadığımız 2016’da gelen ziyaretçilerin sayısı 21,2 milyon olmuş, izleyen üç yılda peş peşe yükselip 2019’da 35 milyona ulaşmıştı. Bu yıl şu ana kadar 9,3 milyon ziyaretçi aldık.

Aşağıda son 6 yılın Ocak-Ağustos döneminde Türkiye’ye gelen toplam ziyaretçi sayılarını görüyorsunuz.

Kalan 4 ayda ne olacağı ve yılı hangi düzeyde tamamlayacağımızı tahmin etmek için bize faydalı olacak verilerden biri turist sayısının aylara nasıl dağıldığı. Uzun dönemli ortalamalara göre Türkiye’ye gelen ziyaretçilerin yüzde 11,6’sı Eylül’de, yüzde 9,1’i Ekim’de, yüzde 5,2’si Kasım’da, yine yüzde 5,2’si Aralık’ta geliyor. Yani Türkiye’yi ziyaret edenlerin yüzde 31,2’si Eylül-Aralık döneminde geliyor.

2019’un son 4 ayında ülkemize 16,2 milyon ziyaretçi gelmişti. Ağustos’ta yüzde 69 olan gerileme hızı, Eylül-Aralık döneminde ortalama yüzde 60 olursa son 4 ayda 6,5 milyon civarında ziyaretçi gelecek demektir. Bu da yıl genelinde yüzde 70 düşüşle 15,7 milyon ziyaretçi sayısına ulaşabileceğimizi gösteriyor.

İşin mali kısmına geldiğimizde gözlerimizi son olarak Temmuz’daki görünümü yansıtan Ödemeler Dengesi verilerine çeviriyoruz. Ödemeler Dengesi verilerine göre ilk 7 ayda seyahat gelirleri yüzde 73,3 gerileyerek 3,9 milyar dolar oldu. YEP’te, 2019’da 29,8 milyar dolar olan seyahat gelirlerinin 2020’de yüzde 65,4 düşerek 10,3 milyar olacağı tahmin ediliyor. Yani YEP tahminini yakalamak için kalan 5 ayda 6,4 milyar dolar gelir elde etmemiz gerekiyor.

İlk 7 ayda Türkiye’yi ziyaret edenlerin sayısı 7,1 milyon ve bunlardan elde edilen gelir 3,9 milyar dolar ise ve kalan 5 ayda 8,6 milyon kişi giriş yaparsa (aynı tutarda harcama yapacaklarını varsayarsak) bunlardan 4,7 milyar dolar civarında gelir elde etmemiz gerekir. Bu durumda Ödemeler Dengesinde yıl genelinde yüzde 71 düşüşle 8,6 milyar dolar seyahat geliri görebiliriz.

En başta da gördüğünüz gibi 2020 tüm dünya için turizm sektörünün donduğu bir yıl oldu. Türkiye aynı etkilere maruz kalmakla birlikte sektörün önde gelen ülkelerine göre bir parça daha iyi bir performans gösteriyor. Ancak bu yıl bizim için de turist sayısı ve turizm geliri açısından son derece sıkıntılı bir dönem oldu. Bu yıldan çok daha önemlisi 2021-2022 döneminde yapacaklarımız olacak. Çünkü küresel anlamda turizm sekörünün COVID-19 öncesine dönmesi uzun bir zaman alacak ve sektörde pek çok kural, uygulama değişecek. Kazananlar, sektörün değişen bu yapısına en çabuk uyum sağlayanlar olacak.