Trump, vergi politikalarıyla rakiplere korku, vatandaşlarına umut verecek…

Dr. Türker ÇELİK

American Financial Service, Kurucu Ortak 

Donald Trump, birkaç gün içinde yemin ederek, 20 Ocak 2025 tarihinde ABD Başkanlık koltuğuna yeniden oturacak. Ben şahsen; Trump`ın çılgın söylemlerinin aksine, eylemleriyle değerlendirildiğinde tutarlı ve dengeli bir siyasetçi olduğuna inanıyorum. Panama, Kanada ve Grönland ile ilgili çıkışlarının da iddialı olmakla birlikte ABD açısından gerçekçi olduğu kanısındayım. Bu gibi, Trump dönemine dair dış politika projeksiyonlarımı ilerleyen günlere bırakacağım çünkü bu ay sonu itibarıyla ABD vatandaşları ve şirketleri açısından çok daha önemli bir gündem maddesi başlıyor. 

Evet, 29 Ocak tarihi itibarıyla ABD`de vergi sezonu da başlıyor. ABD`de yaklaşık 180 milyon kişi ve ülkede kurulu her bir şirket; her yıl olduğu gibi bu yıl da vergi beyan etmekle yükümlü. Peki, Trump döneminde, bu çok önemli vergi politikası nasıl olacak. Trump, ilk iktidarı döneminde, 2017 yılında çıkardığı yasa ile kurumlar vergisini yüzde 35`ten yüzde 21`e indirmişti. Trump`ın bu iktidarı döneminde de ABD`de hem şirketler hem de kurumlar tarafında düşük vergi politikalarını savunan bir siyaset izlemesi bekleniyor. Öte yandan, ABD içinde üretimi yükseltmek amacıyla ülkeye yapılan ihracatta gümrük vergi oranlarını artırması bekleniyor.  

Gelir elde ediyorsa çocuklar dahi vergi beyan etmeli…

ABD`de bireysel düzeyde de vergi yükümlülüğü çok sert şekilde uygulanıyor. Hemen her yetişkin Amerikan vatandaşı veya greencard sahibi; Amerika`da yaşayan yetişkin yabancı bireyler; ABD`de yaşamasa dahi herhangi bir yöntemle ABD`den gelir elde eden yabancılar, Amerikan maliyesine gelir vergisi beyan etmekle yükümlüler. 

Peki ya çocuklar? 19 yaş altında çocuklar da; 13 bin 500 dolar ve üstünde bir gelire sahiplerse yine vergi beyan etmekle yükümlüler. Elbette onlar adına bu beyanı ebeveyn veya vasileri yapıyor.

Peki, durum ABD ile ilgisi olan Türk şirketleri ve vatandaşları için nedir? Hangi Türk şirketleri ve bireyleri, ABD`de vergi beyan etmekle yükümlüler? Genel prensibi, hemen burada aktaralım: Bir kişi veya tüzel kişilik, Amerikalı şirket veya Amerikan vatandaşı olmasa dahi, eğer Amerika`dan gelir elde ediyorsa veya Amerika`da herhangi bir menkul veya gayrimenkul varlığı var ise; Amerikan maliyesi IRS`e vergi beyanı yapmakla yükümlüdür. Eğer, yetişkin bir birey Amerikan vatandaşı veya greencard sahibi ise dünyanın neresinde yaşıyorsa yaşasın, vergi beyan etmek zorundadır. Bir kişi, 19 yaş altı ise yani yetişkin değilse; yıllık toplam geliri, 2024 yılında 13 bin doların üzerinde ise bazı istisnalar olmakla birlikte dünyanın neresinde yaşarsa yaşasın ABD`de vergi mükellefidir. Örneğin; anne babası Amerikan vatandaşı olmasa dahi çocuk, ABD vatandaşı ise yine bu kapsama girmektedir.

Hangi Türkler, ABD'de vergi mükellefidir…

Şimdi şirketler ve bireyler için biraz daha detay örnekler vererek vergi beyan yükümlüğünü açalım.

Önce şirketler…. ABD`den gelir elde eden herhangi bir şirket; tüzel kişiliğinin veya hissedarlarının; ABD`de herhangi bir varlığı olmasa dahi genel olarak ABD`de vergi beyan etmekle yükümlüdür. Ancak, ABD`ye sadece toptan ihracat yapan firmalar vergi beyan etmek zorunda değillerdir. Öte yandan; eğer ABD`ye e-ticaret yapıyorsanız; sizin veya firmanızın ABD`de varlığı olmasa dahi ABD`de vergi beyan etmek zorundasınız…. Çünkü bu firmalar, ABD içinde faaliyet gösteriyor ve gelir elde ediyor kabul edilirler.

Bireyler, şahıslar… Bir kişi, ABD vatandaşı değilse veya ABD`de şirketi olmasa dahi eğer ABD içinde herhangi bir yöntemle gelir elde ediyorsa yine vergi mükellefidir. Yine şahıs, ABD`de kira geliri elde ediyorsa bunu da beyan etmek zorundadır. İlgili şahısın ABD vatandaşı olmadığını ancak ABD`de evi, gayrimenkulü olduğunu düşünelim. Herhangi bir kira geliri elde etmese dahi ABD`de bir mali varlığı vardır. Geliri olmadığı için vergi çıkmasa dahi, vergi beyanı yapması beklenir. 

ABD'ye ihracatçı Türk şirketler olumlu etkilenebilir

Trump döneminde, genel olarak Amerika`ya ihracat yapan yabancı firmaların ve özel olarak da Türk şirketlerinin nasıl etkileneceğini konusunda aslında yeni başkanın yaptığı açıklamalar yeterince işaret veriyor. Buna göre önümüzdeki dönemde ABD`ye ihracatçı firmaların daha yüksek gümrük vergiler ile karşılaşacağı özellikle de ABD`ye yüksek ihracat yapan Çin, Kanada ve Meksika gibi ülkeler açısından bu durumun kesin olduğunu herkes kabul ediyor. Ancak, Türkiye`nin ABD`ye ihracatının sınırlı olması, iki ülke arasında ticaretin dengeli olması nedeniyle Türkiye`ye uygulanan gümrük vergilerindeki artışın sınırlı olacağı öngörülüyor. Bunun sonucunda Türk ihracatçılar özellikle tekstil, dayanıklı tüketim ürünleri, otomotiv gibi ürün kategorilerinde avantaj sahibi olabilir.