Transfer fiyatlandırması raporlamasında yeni dönem

Transfer fiyatlandırması, ilişkili kişiler arasındaki işlemlerde uygulanan fiyatlara müdahale eden ve bu fiyatların piyasa emsallerinden sapması halinde düzeltme yapan bir vergi güvenlik müessesesidir. Amaç da ilişkili (çoğu zaman aynı grupta bulunan) kişi ve şirketlerin fiyatları ayarlayarak kârı düşük vergi oranlı ülkelere kaydırmak suretiyle bir vergi planlama aracı olarak kullanılmasının önüne geçmektir. Diğer bir ifadeyle, ilişkili kişilerle olan işlem fiyatların ilişkili olmayanlarla aynı seviyede olmasının sağlanması hedeflenmektedir. Bizim vergi kanunlarımızda öteden beri var olan “örtülü kazanç dağıtımı” müessesesi 2006’da yürürlüğe giren mevcut Kurumlar Vergisi Kanunu’nda OECD uygulamaları esas alınarak “transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı” olarak yeniden düzenlenmiş, bu kapsamda OECD kuralları paralelinde Tebliğ düzeyinde ikincil düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemeler yapılmaya da devam etmektedir.

Bu bağlamda, OECD bünyesinde özellikle çok uluslu işletmelerin vergi matrahlarını aşındırmalarının önüne geçmek üzere 2013’te hayata geçirilmeye başlanan BEPS (Base Erosion Profit Sharing – Matrah Aşındırma Kâr Aktarımı) eylem planları ile önemli adımlar atılmaya başlanmıştır. Bu adımlardan bir tanesi de BEPS-13 eylem planı kapsamında çok uluslu işletmelerin faaliyette bulundukları bütün ülkeleri kapsayacak şekilde raporlar hazırlayıp ilgili ülke vergi otoriteleri ile paylaşmalarıdır. Türkiye de 25.02.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2151 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı (Karar) ile söz konusu eylem planında öngörülen raporlama yükümlülüklerini çok uluslu işletmeler için düzenlemiştir. Artık bu işletmeler için transfer fiyatlandırması raporlaması anlamında Türkiye’de yeni bir dönem başlamıştır.

Karar ile belirli kriterdeki uluslararası şirketlerin transfer fiyatlandırması bağlamında Genel Rapor (master file), Ülke Bazlı Rapor (CbCR) ve Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporu (local file) hazırlaması zorunluluğu getirilmiştir. Karardan önce Yıllık Belgelendirme başlığı altında yalnızca yerel transfer fiyatlandırması raporu düzenlenmekte iken Karar ile birlikte Belgelendirme başlığı altında Genel Rapor ve Ülke Bazlı Rapor da işletmeler tarafından hazırlanması gereken raporlar arasına girmiştir. Söz konusu düzenleme ile Türkiye, BEPS-13 kapsamındaki OECD çalışmalarına uyum sağlamaktadır. Yeni dönemde hazırlanacak raporlar, bu raporlamanın kim tarafından ve hangi süre içinde hazırlanacağı aşağıdaki gibi olacaktır.

1) Genel rapor (Master File)

İlk genel rapor, normal hesap dönemlerine tabi işletmelerin 2019 yılı için, özel hesap dönemlerine tabi işletmelerin ise 1 Ocak 2019 tarihinden sonra başlayan hesap dönemi için hazırlanacaktır. Genel rapor, ilgili bulunduğu hesap dönemini takip eden hesap döneminin sonuna kadar (2019 yılı için ilk rapor 31.12.2020 tarihine kadar) hazırlanmalıdır.

Genel rapor, aşağıdaki iki unsuru birden sağlayan kurumlar vergisi mükelleflerince hazırlanacaktır:

a) Çok uluslu işletmeler grubuna bağlı durumda bulunan ve,

b) Bir önceki hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesi ekinde yer alan bilançodaki aktif büyüklüğü ve gelir tablosundaki net satışlar tutarının her ikisi de 500.000.000 TL ve üzerinde olan vergi mükellefleri.

Genel rapor, detayları İdare (Gelir İdaresi Başkanlığı – GİB) tarafından belirlenmekle beraber temelde 5 ana kategoriyi içerecektir; (i) çok uluslu işletmeler grubunun organizasyon yapısı, (ii) İşletme faaliyetlerinin tanımı, (iii) Sahip olunan gayri maddi haklar, (iv) Grup içi finansal işlemler ile (v) Finansal ve vergisel durumu.

2) Yıllık transfer fiyatlandırması raporu (Local File)

Bu raporun kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, kurumlar vergisi beyannamesi verilene kadar hazırlanması gerekmektedir. Rapor aşağıdaki işlemlere yönelik olarak hazırlanır.

a) Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığına kayıtlı mükelleflerin bir hesap dönemi içinde ilişkili kişilerle yaptığı yurt içi ve yurt dışı işlemler,

b) Diğer kurumlar vergisi mükelleflerinin bir hesap dönemi içinde ilişkili kişilerle yaptığı yurt dışı işlemler,

c) Serbest bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin ilişkili kişilerle yaptığı yurt içi işlemler,

d) Tüm kurumlar vergisi mükelleflerinin yurt dışı şubeleri ve serbest bölgelerde bulunan ilişkili kişilerle yaptığı işlemler.

Yıllık transfer fiyatlandırması raporunda yer alması gereken bilgi ve belgeler Karar’da tek tek sayılmıştır. Mükelleflerin aşağıdaki işlemler için yıllık transfer fiyatlandırması raporu hazırlama yükümlülüğü bulunmamaktadır. Ancak mükelleflerin bu işlemlere ilişkin, söz konusu raporda yer alması gereken bilgi ve belgeleri, istenmesi durumunda, GİB’e veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara ibraz etmeleri zorunludur:

a) Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığına kayıtlı mükellefler ile serbest bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar vergisi mükellefleri dışındaki, diğer kurumlar vergisi mükelleflerinin ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi işlemler,

b) Gelir vergisi mükelleflerinin ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi ve yurt dışı işlemler.

3) Ülke bazlı rapor (Country By Country Report - CbCR)

Raporlanan hesap döneminden bir önceki hesap döneminin konsolide finansal tablolarına göre toplam konsolide grup geliri 750 milyon Avro ve üzerinde olan çok uluslu işletmeler grubunun Türkiye’de mukim nihai ana işletmesi, raporlanan hesap döneminden sonraki on ikinci ayın sonuna kadar ülke bazlı raporu hazırlayarak elektronik ortamda GİB’e sunacaktır. Şayet ana işletmenin mukim olduğu ülkeye veya raporlamaya ilişkin bilgi paylaşımına ilişkin bir sorun mevcutsa, bu rapor kriterleri karşılayan işletmeler grubunun Türkiye’deki işletmesi tarafından GİB’e sunulur. Rapor için gerekli hadler, bir önceki hesap dönemi için Merkez Bankasınca belirlenen döviz alış kurlarının ortalaması dikkate alınarak hesaplanır. Ülke bazlı rapor aşağıdaki bilgileri içerecektir:

a) Çok uluslu işletmeler grubunun faaliyet gösterdiği her bir ülke ile ilgili gelir, vergi öncesi kâr/zarar, ödenen gelir/kurumlar vergisi, tahakkuk eden gelir/kurumlar vergisi, sermaye, geçmiş yıl kârları, çalışan sayısı ile nakit ve nakit benzeri dışında maddi varlıklar,

b) Çok uluslu işletmeler grubunun, ülke bazında, ilgili ülkede mukim her bir işletmesinin adı/unvanı, işletmenin kurulduğu ülke vergisel açıdan mukim olduğu ülkeden farklı ise bu ülkenin adı ve her bir işletmenin ana faaliyetleri.

İlk ülke bazlı rapor, 2019 hesap dönemi için, 31 Aralık 2020 tarihine kadar GİB’e sunulacaktır. Özel hesap dönemine tabi olan Türkiye'de mukim nihai ana işletme ilk ülke bazlı raporu, 1 Ocak 2019'dan sonra başlayan hesap dönemi için hazırlayacak ve ilgili özel hesap döneminin bitimini takip eden on ikinci ayın sonuna kadar elektronik ortamda GİB’e sunacaktır.

Kapsama giren çok uluslu işletmeler grubu üyeleri; nihai ana işletme veya vekil işletme olup olmadıklarını ve grup adına hangi işletmenin raporlama yapacağı ile hesap dönemi hakkındaki bilgileri, ilk ülke bazlı rapor ile ilgili olarak Ağustos 2020 sonuna kadar GİB’e bildirecektir. Takip eden yıllara ilişkin söz konusu bilgiler de her yılın Haziran ayı sonuna kadar GİB’e sunulacaktır.

Görüldüğü üzere, Türkiye’de faaliyette bulunan çok uluslu işletmelerin ülke bazlı raporlama yükümlülüklerini belirleme konusunda Gelir İdaresi Başkanlığı’na yapacakları bildirim süresi bir uzatma olmazsa (yazının kaleme alındığı an itibariyle böyle bir uzatma olmamıştır.) bugün dolmaktadır.

Sözün özü: Dünya giderek küçülmekte, çok uluslu işletmeler için bile