Trafikte çözüm; önce yarı esnek, sonra serbest tarife
Sigorta sektörünün kanayan yarası haline gelen zorunlu trafik sigortasında deyim yerinde ise kaos ortamı devam ediyor. Sigorta şirketleri bu branşta zararın her yıl büyüdüğünü ve artık katlanılamaz boyuta geldiğini söylüyor. Acenteler tüm önlem ve uygulamalara rağmen poliçe keserken yaşanan zorlukların aşılamadığını iddia ederken, vatandaş fiyatların geldiği seviyelerden dem vuruyor. Düzenleyici kurum ise, ek prim artışları ve ‘teklif platformu’ gibi adımlarla sorunların üstesinden gelmeye çalışıyor.
Zorunlu trafik sigortasında 2017 yılında devreye giren ‘tavan fiyat uygulaması’ sonrasında sorunlar baş göstermeye başladı. Bilindiği üzere; 2017 yılına kadar sigorta şirketleri trafik sigortasının fiyatlarını serbestçe belirliyordu. Bu tarihten itibaren devlet müdahalesi geldi ve araç gruplarına, illere, sürücülerin hasar geçmişine göre fiyatları kamu belirlemeye başladı. Böylece hem sigorta primlerini hem de trafik sigortası teminatlarını devlet belirler hale geldi. Bugün sigorta şirketleri, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) tarafından belirlenen fiyatların üzerine çıkamıyor. Aşağısı ise serbest. İşte sorun tam olarak burada baş gösteriyor. Çünkü, trafik sigortasında maliyetler, özellikle de enflasyonist ortamın da etkisiyle SEDDK’nın belirlediği fiyatların çok üzerinde artış gösteriyor. Özellikle de araç ve yedek parça maliyetleri ve asgari ücret gibi kalemlerdeki artışlar sigorta şirketlerinin üzerindeki yükü katlanılamaz hale getiriyor.
Bu durumu rakamlarla ifade etmek gerekirse; Türkiye Sigorta Birliği (TSB) verilerine göre, zorunlu trafik sigortasında 2023’te toplamda 23 milyon adet poliçe düzenlenirken, 107 milyar 358 milyon TL (Yeşil sigortalar hariç) prim elde edildi. Yılın ilk 9 aylık döneminde bu branşın teknik zararı 11 milyar oldu. Henüz sene sonu rakamları tam olarak netleşmese de, zararın 15-16 milyar liraya kadar yükseleceği hesaplanıyor. Sigorta şirketleri, bu branşta hasar prim oranının yüzde 130’u geçtiğini, her 100 liralık prim üretiminde 30 lira zarar ettiklerini dile getiriyor.
Bilindiği üzere, bugün itibariyle sektörün trafik branşında havuz ve havuz dışı iki segmenti bulunuyor. Havuzdaki trafik sigortasında her şirket belli bir matematik ortalama ile pay alıyor. Havuzdaki trafik sigortalarının hasar prim oranları, tavan fiyat uygulamasının başladığı 2017 yılından bu yana ortalamada yüzde 188. Aynı dönem için havuz dışına bakıldığında hasar prim oranı ortalama yüzde 139 seviyesinde. Yani yaklaşık 50 puan daha düşük. Bu veri, daha çok havuzdan kötü sürücünün faydalandığını net bir şekilde ortaya koyuyor.
Serbest tarife, iyi ve kötü sürücüyü ayıracak
Zorunlu trafik sigortasının sektör zararlarının ana kaynağı haline geldiğini dile getiren sektör temsilcileri, durumun artık sürdürülebilirlik noktasından çok uzakta olduğunu söylüyor. Trafik sigortaları için serbest tarife ‘olmazsa olmaz’ şeklinde ifade ediliyor. Mevcut uygulamalar nedeniyle sektörün iyi ve kötü sürücüyü ayrıştıramadığı vurgulanırken, ayrıştırmayı yapacak yegane metodun serbest tarife olduğu savunuluyor. Bunun da kademeli olması, önce yarı esnek, sonrasında da serbest tarife olacak şekilde düzenlenmesi gerektiği aktarılıyor.
Kimi sektör oyuncuları, artık sermayedarların daha fazla bu zarara katlanamayacağını, yılın ikinci yarısından itibaren sektörün mutlaka yarı esnek sisteme, bir bant aralığına, 2025 yılından itibaren de yapısal düzenlemeler de çözülerek serbest tarifeye gidilmesi gerektiğini dile getiriyor.
Edindiğimiz bilgilere göre; bu sancılardan kurtulmak için Türkiye Sigorta Birliği ve SEDDK yakın temas halinde ve görüşmeler sürüyor. Henüz net bir çerçeve belirlenmemiş olsa da önerilerden birisi şu şekilde; SEDDK ortalama bir tarife belirleyecek. Tarifenin eksi 15 altında ve artı 15 üzerinde bir bant aralığında fiyatlama yapılabilecek. Böylece, iyi sürücü ile kötü sürücü arasında yüzde 35’e yakın bir fiyat farkı oluşacak.
Teklif platformu istenen sonucu veremedi
Hiç kuşkusuz, SEDDK’nın gündemini en çok meşgul eden branş zorunlu trafik sigortaları. Neredeyse hemen her ay bu branşla ilgili bir düzenleme yapılıyor. Kurum, 2023’ün sonunda yaptığı düzenleme ile sigorta şirketlerine 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren trafik sigortası primlerini aylık yüzde 5 artırma hakkı tanıdı. Bu oran daha önce yüzde 2 olarak uygulanıyordu. SEDDK, yetkisini kullanarak prim artışlarını yılın ilk iki ayında yüzde 10 olarak belirledi. Mart ayında ise yetki kullanılmadı ve prim artışı yüzde 5 olarak uygulandı. Bunun yanı sıra, 19 Şubat’ta ‘teklif platformu’nu uygulamaya alan SEDDK, trafik sigortasında yeni bir dönemin kapısını araladı. Kaçınmayı engellemek için devreye giren platform sayesinde sigorta aracılarının herhangi bir sorun yaşamadan trafik sigortası poliçesi kesmesi planlanıyordu. Ancak, yaklaşık 2 haftalık uygulama, platformun da tam anlamıyla çözüm getirmediğini gösterdi. Edinilen bilgilere göre, platform üzerinden kesilen poliçe oranı 10 binde 4. Çünkü, platformdan alınan fiyatlarla şirketlerin platform dışı verdiği fiyatlar değişmiyor. Aracılar da dönüp platform dışında poliçe kesmeye devam ediyor.
TSB, trafikte detaylı rakamları paylaşmaya başladı
Türkiye Sigorta Birliği, başlattığı yeni uygulama ile trafik sigortasında Sigorta Bilgi Merkezi (SBM) üretim rakamlarını, hasar adetlerini ve yürürlükteki poliçe adetlerini web sayfası üzerinden
yayımlamaya başladı. Buna göre; 2024’ün ilk iki ayında trafik sigortasında düzenlenen poliçeadedi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8,66, yürürlükteki poliçe adeti yüzde 8,60, hasar dosya adedi ise yüzde 19,17 arttı. Ocak-Şubat döneminde trafik sigortasında yazılan poliçe adedi 4,2 milyona, yürürlükteki poliçe adedi ise 23,3 milyon adede ulaştı. 29 Şubat ile 1 Mart tarihinde, 2 milyon 85 bin adet trafik poliçesi düzenlendi. Hasar dosya adetlerini incelediğimizde aynı dönemde 192 bin 781 adet hasar dosyalı açıldı. Geçen yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında hasar dosya adedi yüzde 19,17 arttı. Aylık değişim ilk iki ayda hasar dosya adedinde yüzde 29,91 artış gösterdi. TSB, riskli sigortalılar havuzuna yönelik verileri de yayınladı. Buna göre; Ocak-Şubat döneminde 301 bin 93 adet poliçe düzenlenirken, düzenlenen poliçe adedindeki artış yüzde 10,63 oldu. Yürürlükteki poliçe sayısı ise 1,5 milyon adede çıktı Hasar dosya adedi bu yılın ilk iki ayında 38 bin 235 olarak kayıtlara geçti. Yıllık değişim yüzde 20,44, hasar dosya adedindeki aylık değişim yüzde 28,30 oldu.