Ticarette dijital korumacılık
Dijitalleşmenin ticarette bürokrasiyi azaltıp sınır ötesi ticaret süreçlerini basitleştirerek ticareti daha hızlı ve daha güvenli hale getirdiği aşikar. Artan dijitalleşme ile verinin küresel akışı da hızlandı ve genişledi. 2020'de küresel internet trafiğinin 3 zettabayttan veya 3 trilyon gigabayttan (GB) fazla olduğu tahmin ediliyor. Dünya Bankası’nın 2021 Dünya Kalkınma Raporunda verdiği bu rakam dünyada saniyede 100 bin GB internet kullanıldığı anlamına geliyor. 2022’de ise yıllık toplam internet trafiğinin 2020 yılın kıyasla yaklaşık %50 artarak 4,8 zettabayta, yani saniyede 150 bin GB'a ulaşması bekleniyor. Üstelik sınır ötesi aktarılan toplam veri hacminin önemli bir bölümünün, son yıllarda korunması ve işlenmesi ile ilgili çokça mevzuat uyumlanması ile işletmeler için ayrı bir kaygı unsuru haline de gelen “kişisel veriler” olacağı öngörülüyor.
Verinin sınır ötesi hareketlerinin ve ticarette dijitalleşmenin arttığı bu süreçte birçok ülke tarafından Dijital Hizmetler Vergisi (DHV) uygulamaya girdi veya planlandığı beyan edildi. Bazı ülkeler beyanlarının ardından uygulamayı rafa kaldırdı. ABD ise DHV’ye karşı Türkiye’nin de dahil olduğu bazı ülkelere Section 301 kapsamında soruşturma açmıştı. Daha önce bu soruşturmanın kapsamı, süreci, Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından gerçekleştirilen savunma ve beklentilerime köşemde yer vermiştim. 2 Haziran’da ABD Ticaret Temsilcileri USTR Section 301 dijital hizmet vergileri soruşturmasının sonuçlarını açıkladı; Türkiye’den ihracatta ek gümrük vergisi uygulanması istenen mal listesi kısaltılmış, dolayısıyla dahil edilen mal ticaretinin hacmi küçülmüş ve tarifelerin uygulanması 180 güne kadar askıya alınmış durumda. DHV uygulamalarının ve bu kararların doğruluğu yanlışlığı bir tarafa, ticaret savaşlarının dijital ortama taşınması olgusu hem hükümetleri hem de uluslararası otorite kurumları eyleme geçiriyor.
28 Mayıs’ta gerçekleşen G7 Ticaret Bakanları Toplantısı’nda, verinin dolaşımı ve e-ticaretin kural tabanlı uluslararası ticaret düzeninde konumlandırılmasına yönelik çalışmalar da gündemdeydi. Dijital ticaret için adil ve kapsayıcı küresel yönetişime inandıklarını vurgulayan G7 Bakanları, elektronik iletimlerde gümrük vergilerinin kalıcı olarak yasaklanmasını savunuyor. E-ticarete İlişkin Ortak Girişim kapsamında DTÖ üyeleri ile devam eden müzakerelerde bu yıl içerisinde önemli yol kat edilmesini hedefliyorlar. Ekim ayındaki Ticaret Bakanları Toplantısı’nda G7'nin dijital ticaret ilkelerini açıklayacaklar. Verinin serbest dolaşımının öneminden dem vuran Bakanlar, dijital korumacılığa karşı muhalefette birleştiklerini ve bu bağlamda OECD'nin dijital ticaret ve veri akışları konusundaki çalışmalarını desteklediklerini beyan ettiler.