TFF 2019-20 sezonunda Süper Lig takım harcama limitlerini belirledi

Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Kulüp Lisans Kurulu, 2 Eylül 2019 tarih ve 5 No'lu toplantısında, 2019-2020 Sezonu için Süper Lig takım harcama limitlerini belirledi.
Süper Lig kulüplerine tanımlanan harcama limitleri toplamı 2.1 milyar TL’ye ulaşıyor.[1] Yani, daha basit ifadeyle, Süper Lig kulüpleri 2019-20 sezonunda toplam gelirlerinin sadece 2.1 milyar TL’yi harcayabilecekler. Her ne kadar, 2019-20 sezonunda %30’a kadar bu limitleri aşım olanağı kulüplere verildiyse de, bu aşım oranı 2020-21 sezonunda %15’e çekilecek. Daha sonraki sezonlarda ise, kulüplerin kendilerine tanınan harcama limitlerini aşmaları durumunda, aşım oranına göre farklı yaptırımlar uygulanacak. Biz bu yazımızda, “Harcama limitlerinin nasıl belirlendiği” üzerinde duracağız. Gelecek hafta ise, “Bu uygulamanın Türk futboluna mali anlamda ne ölçüde “çeki düzen’’ verebileceğini ve ne tür olumsuzluklara neden olabileceğini irdeleyip bu uygulamayla rekabetin nasıl şekillendiğini tartışacağız. Ancak, yazımızın ilk bölümüne öncelikle Takım Harcama Limiti’ni anlatarak başlamak istiyoruz.
Öncelikle, harcama limitlerinin nasıl belirlendiğine bir bakalım.

Harcama limiti neyi anlatıyor ve nasıl belirleniyor?

Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) takım harcama limitlerini belirleyerek, Süper Lig kulüplerinin sürdürülebilir finansal yapıya ulaşmasını sağlamayı amaçlıyor. Bu kapsamda, 27 Haziran 2019 tarihinde yürürlüğe giren Kulüp Lisans ve Finansal Fair Play Talimatı'nın 89. maddesi kapsamında, Ek XII ve Geçici Madde 2'de yer alan yöntemlerle, TFF kulüplerin yıllık harcama limitlerini belirleyecek. Belirlenen bu harcama limitleri, Kulüp Lisans Kurulu tarafından Haziran ayında transfer döneminin başlangıç gününde TFF’nin resmi internet sitesinde ilan edilecek.[2]
TFF bu uygulamayla, Süper Lig bünyesinde yer alan kulüplerin, profesyonel futbolcu ücret giderleri, A takım teknik kadro ücret giderleri, transfer harcamaları ve menajer giderlerinin, TFF tarafından belirlenecek limitler dahilinde kalmasını zorunlu kılıyor.

Harcama limitlerinin belirlenmesinde, kulüplerin gerçekleşmiş ve denetimden geçmiş nihai finansal tabloları esas alınacak ve bu finansallar, her sezon için en geç 31 Temmuz’a kadar TFF’ye teslim edilmiş olacak.

Kulüpler, söz konusu talimatta belirtilen kriterler doğrultusunda hesaplanan gelir ve giderlere ilişkin, Bağımsız Denetim Şirketi tarafından onaylanmış “Güvence Raporu”nu ve bu rapor kapsamında devam eden sözleşmelerden doğan mevcut yükümlülüklerini, Talimatın 21. maddesine uygun şekilde denetimden geçmiş şekilde TFF’ye sunmakla yükümlü olacaklardır.[3]

Yine, aynı talimatın geçici 3.maddesi gereğince takımların harcama limitleri, Avrupa kupalarında elde ettikleri kazançlara bağlı olarak artırılabileceği gibi, transfer gelirlerinden elde edilen kazançlar da limitlerin artırılmasında kullanılabilecektir.[4]

Kulüplerin takım harcama limitlerinin oluşturulmasında genel ilkeler

Türkiye Futbol Federasyonu, Süper Lig’de yer alan kulüplerin sürdürülebilir finansal yapıya ulaşmaları için; aşağıda belirlenen esaslar dahilinde takım harcama limitini belirleyerek, kulüplerin, profesyonel futbolcu ücret giderleri, A Takım teknik kadro ücret giderleri, transfer harcamaları, menajer ücret giderlerinin belirlenen limitler dahilinde kalmasını sağlamaya yönelik kontrol mekanizması oluşturmayı hedeflemektedir.

Takım harcama limitine;
- Profesyonel futbolcu ücret giderleri,
- A Takım teknik kadro ücret giderleri (A Takım teknik sorumlusu ve antrenörleri),
- Menajer ücret giderleri dahildir… [5]

Kulüpler, belirlenen takım harcama limitlerini aşacak şekilde profesyonel futbolcu sözleşmeleri yapacak olurlarsa, bu sözleşmeler TFF tarafından tescil edilmeyecektir.

Kulüplerin, T+1 sezonundan itibaren bankalar ile yapılmış herhangi bir yapılandırma ve/veya kredi anapara ödemesi var ise bu anapara ödemeleri de takım harcama limitinden düşülecektir.

Hangi gelirler, harcama limitlerinin hesaplanmasında dikkate alınacak?

TFF’nin Kulüp Lisans ve Finansal Fair Play Talimatı’nın “Takım Harcama Limitine Esas Gelir ve Gider Kalemlerinin Hesaplanması” başlıklı bölümünde, hangi gelirlerin harcama gelirlerinin hesaplanmasında dikkate alınacağı belirtiliyor. [6]

Takım harcama limitinde dikkate alınacak gelirler

Takım harcama limitinde kulüplerin ana faaliyetlerinden doğan asıl gelirleri hesaplamaya temel alınıyor. Faaliyet dışı ya da arızi olarak elde olunan gelirler, bu hesaplamaya dahil edilmiyor. Buna göre, hesaplamada dikkate alınacak gelirler aşağıdaki gibidir.
1- Gişe gelirleri
2- Sponsorluk ve reklam gelirleri
3- Yayın gelirleri
4- Ticari faaliyet gelirleri

Hangi gelirler dikkate alınmayacaktır?

- UEFA gelirleri

Kulüplerin UEFA müsabakalarından elde ettikleri yayın, katılım payı vb. gelirleri T+1 sezonundaki takım harcama limiti belirlenirken dikkate alınmayacaktır. Kulüplerin Takım Harcama Limitleri, kulüplerin UEFA müsabakaları grup aşamalarına katılımları kesinleştiği durumlarda arttırılabilecektir. UEFA müsabakalarında grup aşamasına katılım hakkı kazanan kulüplerin takım harcama limitleri, UEFA maçlarından gelecek yaklaşık sportif performans gelirlerinin 1/3’ü takım harcama limitlerini arttırmada kullanılabilecektir. Kulüp Lisans Kurulu, kulübün talebine bağlı olmaksızın bu artırımı gerçekleştirecektir.

Borcu olmayan kulüpler de yine, UEFA karşılaşmalarından kazanılacak yaklaşık bedellerin tamamını takım harcama limitlerinin artırımında kullanabileceklerdir.

- Diğer faaliyet gelirleri

Kulüplerin diğer faaliyet gelirleri T+1 sezonundaki takım harcama limiti belirlenirken dikkate alınmayacaktır.

- Transfer gelirleri

Kulüplerin, T+1 sezonu için TFF’ye sunulacak bütçelerinde herhangi bir transfer gelirine yer verilmeyecektir. Kulüplerin T+1 sezonunda yapacakları transfer işlemlerinde elde edecekleri transfer bedellerinden, ödeyecekleri transfer bedelinin düşülmesiyle bulunacak tutar pozitif ise, TFF tarafından kulüplere ilave harcama limitleri tanımlanacaktır.

- Duran varlık satış kârı

Geçmiş sezonlarda elde ettikleri duran varlık satış karları, T+1 sezonu takım harcama limiti belirlenirken dikkate alınmayacaktır.

- Duran varlık değerleme farkları

Geçmiş sezonlarda elde ettikleri duran varlık değerleme farkları T+1 sezonu takım harcama limiti belirlenirken dikkate alınmayacaktır.

Hangi gider ve maliyetler dikkate alınmayacaktır?

Giderler ve maliyetlerin hesaplanmasında aşağıdaki gider ve maliyet kalemleri harcama limitlerinin dışında tutulmuştur.

- Ürün satış maliyetleri

T+1 sezonundaki takım harcama limiti belirlenirken dikkate alınacak Ürün Satış Maliyetleri, T-2, T-1 ve T sezonlarında gerçekleşen tutarların enflasyona göre değerlenerek, ortalaması alınması suretiyle hesaplanacaktır.

- Futbolcu/teknik kadro/menajer ücret giderleri

Futbolcu, teknik kadro a takım teknik sorumlusu ve antrenörleri ve menajer ücret giderleri, T+1 sezonu takım harcama limiti belirlenirken dikkate alınmayacaktır.

- Diğer faaliyet giderleri

T+1 sezonundaki Takım Harcama Limiti belirlenirken dikkate alınacak diğer faaliyet giderleri (bu başlık altında değerlendiriliyorsa menajer ücret giderleri hariç olmak üzere), T-2, T-1 ve T sezonlarında gerçekleşen tutarların enflasyona göre değerlenerek, ortalaması alınması suretiyle hesaplanacaktır.

- Transferlere ilişkin giderler

Kulüplerin, T+1 sezonu için TFF’ye sunulacak bütçelerinde herhangi bir transfer harcamasına yer verilmeyecektir. Kulüplerin T+1 sezonunda yapacakları transfer işlemlerinde elde edecekleri transfer bedelinden, ödeyecekleri transfer bedelinin düşülmesiyle bulunacak tutar negatif ise bu tutar takım harcama limitinden düşülecektir.

- Finansman giderleri

T+1 sezonundaki takım harcama limiti belirlenirken dikkate alınacak finansman giderleri, kulüplerin T sezonunda bilançolarında görünen finansal borçlarının, bilançonun kapandığı son aya ilişkin TL Libor + 5 faiz oranıyla hesaplanacak tutarıdır.

Transferde ödenen bonservisler harcama limitine dahil değil!

En çok merak edilen konulardan birisi de, transferde ödenen bonservis bedellerinin harcama limitlerini etkileyip etkilemeyeceği konusuydu. Bu uygulamayla, Harcama Limitleri kulüplerin transferde aldığı ve sattığı oyuncular arasındaki farka göre belirleniyor. Transferde gelir-gider tablosunda toplamda daha çok harcama yapan kulüpler için limit düşük tutulurken, gelir-gider tablosunda artıda olan kulüplerin limitleri yüksek tutuldu. Özetle, ödenen bonservisler Harcama Limitine dahil edilmedi. Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere, Harcama Limitlerinin belirlenmesinde kulüplerin transferdeki gelir-gider tablosu dikkate alınıyor.

Hangi hallerde takım harcama limiti artabilecek?

Kulüpler için belirlenen takım harcama limitleri aşağıda belirtilen gerekçe ve yöntemlerle, en geç 15 Aralık tarihine kadar kulüpler tarafından yapılacak başvurular üzerine (UEFA gelirleri hariç olmak üzere), TFF Kulüp Lisans Kurulu’nun onayı ile ikinci transfer ve tescil dönemi başlamadan artırılabilecektir.

1. Hedeflenen gelir artışlarında…

Harcama limiti artırımı, bütçe kalemleri içerisinde T-2, T-1 ve T sezonlarında ortalama değerler üzerinden artış hedefleyen kulüpler, beklenen gelir artışının 3’te 1’i yeni harcama limiti olarak belirlenebilecektir.

2. Sermaye artışı yapılmasıyla…

Sermaye artış yöntemi ile öz kaynaklarını ve finansal yapılarını güçlendiren kulüplerin sermaye artış işlemi sonrasında sermaye artış bedelinin 3’te 1’ini, denk hesap açığına bakılmaksızın Takım Harcama Limitlerini artırmak için kullanabileceklerdir.

3. UEFA Karşılaşmalarına katılan kulüplerin gruplara kalmalarının kesinleştiği durumlarda…

UEFA müsabakalarının grup aşamasına katılım hakkı kazanan kulüpler, UEFA müsabakalarında kazanılacak tahmini bedellerin 3’te 1’ini takım harcama limitlerinin artırımında kullanılabilecektir. Borcu olmayan kulüpler ise, UEFA müsabakalarında kazandıkları bedellerin tamamını takım harcama limitlerini arttırmak için kullanabileceklerdir.

4. Transfer faaliyetlerinde gelir fazlası sağlama durumunda…

Kulüplerin T+1 sezonunda oyuncu satışından elde ettiği net transfer gelir fazlasının 3’te 1’i, takım harcama limitlerini arttırmak için kullanılabilecektir.

Takım harcama limitinin belirlenmesi

Kulüplerin takım harcama limitleri, TFF’ye sunulacak finansal tablolar doğrultusunda gelir, gider ve maliyet esasları dahilinde oluşturulan Yeni Sezon Bütçesi baz alınarak aşağıdaki iki yöntem ile hesaplanıyor:

1. Yöntem: Gelir Gider farkı üzerinden hesaplama yöntemi,
2.Yöntem: Net Borç / Net Faaliyet Gelir Rasyosu üzerinden hesaplama yöntemi
2019/2020 Sezonu’nda takım harcama limiti bu iki hesaplama yöntemi kullanılarak bulunacak tutarların ortalaması alınmak sureti ile hesaplanacaktır.

2020/2021 Sezonundan itibaren ise, takım harcama limiti bu iki hesaplama yöntemi kullanılarak bulunacak tutarlardan düşük olanın alınması sureti ile hesaplanacaktır.
Takım harcama limitleri tüm kulüpler için TL cinsinden belirlenecektir.

1. Gelir gider farkı üzerinden hesaplama yöntemi

Kulüplerin yukarıda belirtilen hesaplama yöntemleri ile bulunacak gelirlerinden, yine yukarıda belirtilen giderlerinin düşülmesi suretiyle bulunacak tutar, Gelir Gider Farkı Üzerinden Hesaplanan Harcama Limitini oluşturuyor.

2. Net borç / net faaliyet gelir rasyosu üzerinden hesaplama yöntemi:

Net Borç / Net Faaliyet Geliri rasyosu üzerinden takım harcama limitinin hesaplanmasında ise, dernek yapısındaki kulübün derneğe bağlı tüm iştirakleri ile bağlı ortaklıkların ve spor ile iştigal eden Anonim Şirketi’nin tüm iştirakleri ve bağlı ortaklıkların konsolide edilmiş finansal rakamlarıdikkate alınacaktır. Konsolidasyon kapsamı dahilinde denetimden geçmiş, son konsolide Uluslararası Finansal Raporlama Sistemi’ne (UFRS) uygun mali tablolarında yer alan Net Borç, Net Faaliyet Gelirleri aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır.

Net Borç = Toplam Yükümlülükler – Dönen Varlıklar – Sportif Tesis Yatırımları Net Defter Değeri
Net Faaliyet Geliri = Satış Gelirleri – Transfer Gelirleri – UEFA Gelirleri

Net borcun, Net faaliyet gelirlerine bölünmesiyle bulunacak rasyo doğrultusunda, yukarıda yer alan yöntemlerle hesaplanmış Toplam Faaliyet Gelirinin yüzde kaçının takım harcama limiti olarak belirleneceğini ise, aşağıdaki tablo bize gösteriyor.

Hesaplanan rasyoya karşılık gelecek olan değerin, kulübün toplam faaliyet geliri ile çarpılması sonucunda takım harcama limiti belirleniyor.

Takım harcama limiti, bu iki hesaplama yöntemi kullanılarak bulunacak tutarların ortalaması alınmak sureti ile hesaplanıyor. Burada dikkat edilmesi gereken bir noktayı sizinle paylaşmak isterim.

Örnek: 1’de yer alan toplam gelir 192 milyon TL olarak görünmesine karşın, konsolide gelirinin 185 milyon TL olduğunu varsayalım. Buna göre, (Konsolide Net Borç/Konsolide Cari Yıl Faaliyet Geliri) oranından hareketle, Net Borç Rasyosunu (508 M/185M)= 2.7459 olarak hesaplarız. Bu oranı 2.75 olarak kabul ettiğimizde, %275’lik net borç rasyosuna ulaşırız. Bu oranın Tablo:1’de yer alan, hesaplanmış toplam faaliyet gelirinin yüzde kaçına karşılık geldiğine baktığımızda ise, bu rasyonun %251 ile %300 arasında yer aldığını ve bu değerin karşısında da %50 takım harcama limiti olduğunu görürüz. Bu durumda, Toplam faaliyet gelirinin 192 milyon TL olduğu dikkate alındığında, bu tutarın yüzde 50’si olan 96 milyon TL’yi ‘’Kullanılabilir Takım Harcama Limiti’’ olarak hesaplamış oluruz.

Hesaplamamız henüz bitmedi, devam ediyor. Aşağıdaki Örnek:3’ten de görüleceği üzere, iki yönteme göre hesapladığımız değerlerin ortalamasını almamız gerekiyor.

Takım harcama limitindeki kabul edilebilir sapma miktarı

Kulüplerin, 2019-2020 Sezonunda takım harcama limitini %30’una kadar aşmalarına izin verilmiştir. Bu oran 2020-2021 sezonu için %15’e düşecek olup izleyen sezonlarda ise kulüplerin takım harcama limiti dahilinde kalmaları bir zorunluluk olarak kulüplerin önüne konmuştur.[8]

________________________________________
[1] www.tff.org.tr/default.aspx?pageID=687&ftxtID=31889
[2] Türkiye Futbol Federasyonu, Kulüp Lisans ve Finansal Fair Play Talimatı, Haziran 2019, sh.113, http://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/TALIMATLAR/KL-talimati.pdf
[3] Türkiye Futbol Federasyonu, Kulüp Lisans ve Finansal Fair Play Talimatı, Haziran 2019, sh.59, http://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/TALIMATLAR/KL-talimati.pdf
[4] Adı Geçen Talimat (a.g.t)., sh. 57.
[5] A.g.t., EK XII- Kulüplerin Takım Harcama Limitlerinin Hesaplanması, sh.102.
[6] A.g.t., sh. 102.
[7] A.g.t.sh.112
[8] http://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/TALIMATLAR/KL-talimati.pdf. Sh.112.