Tembeli değil, gayreti destekle
Teşvik, gelişme sürecinin vazgeçilmezidir. Sorun, kime verileceğini doğru belirlemektir. Tembeli mi gayretliyi mi desteklemeli? Tabii ki gayret edeni. Hele ki gayretli; üretmek için çabalıyorsa... Tembeli desteklemek, hantalı beslemek, ilkelliğe can suyu vermek, kaynak heba ettiği gibi üretene zulümdür.
Bahsettiğim, işleri yolunda gitmeyince “destek peşinde” koşanlar... Misal geçen yıllarda turizmciler çıkan sorunu anında “kendi sorumluluk alanlarının dışına” ötelemişlerdi. “Rusya’da uçak krizi var, terör algısı arttı, jeopolitik riskler fazla” deyip, gelmeyen turistin parasını bakanlıktan talep etmişlerdi.
BENİM TEŞVİKİM NEREDE?
Bana göre kötülerin, verimsizlerin, üretimsizlerin, lümpenlerin, kısaca; tembellerin sistemden çıkabilmesine izin verilmeli. Hükümetin her yeni düzenlemesinde “benim teşvikim nerede?” diye arayışa girenleri dinlememeli. Zira teşvikle beslenip üretimden vazgeçen yığınca zombi şirket var.
Gayretlilere gelince... Turizm gibi ülkemiz için son derece hayati sektörde, gelecek vizyonuna sahip, cennet vatanın potansiyelini, yerli-yabancı turiste açma “gayreti” olanlar desteklenmeli... Zira onlar ve ihracatçılar; verilen desteği dövize çevirme kabiliyetinin adresidirler.
İKİ SORU İKİ CEVAP / Gayrete Dair...
Desteklenesi gayreti nasıl ayırt ederiz?
Bulanık suda balık avlayanlarla derinlikten feyz alanları, çok kolay karıştırırız birbirine...
Her gayret eden, desteklenesi değildir. Kamunun destek niceliği konusunda fazlaca sorunu yok. Ancak desteğin niteliğini, gayretin niteliği belirliyor. Kaz gelen yerden tavuk esirgenmez ama tilkiler de beslenmesin.
Verilen teşvik sonrasında nasıl izlenmeli?
Eğer takip etmezsen teşviklerin çok kolay amacı dışında kullanıldığına tanık olursunuz. Üstelik bu durum sadece bizim ülke ve insanımıza has bir olgu değildir. Teşvik mekanizmalarının vazgeçilmez parçası, proje fizibilitesinden önce nasıl izleneceği, etkinlik analizinin nasıl ölçüleceğine dair olandır.
NOT / KIRKINDA ÖLMÜŞ AMA SEKSENİNDE GÖMÜLECEKLERE TEŞVİK GETİRME...
Bu önerimin ekonomik mantığını bilişimden örnek vererek açıklayayım; eğer siz değer üretmeyen süreci bilgisayar ile donatırsanız, “daha donanımlı ilkellik” inşa edersiniz. Oysa değer üreten fakat “zayıf” sisteme vereceğiniz destek, tembellikleri, vasatlıkları ortadan kaldırır, akıllı süreçleri inşa eder.
Elimizde zaten kıt olan kaynakları (zaman, insan, para) üretken ama destek gerektiren gayretli ama zayıflara aktarmamız şart. Bunu yaparken; “fiyatımı indirmem, dar gelirliye ucuz tatil yaptırmam” diyen tembellere desteği kesmeli. Sanayi teşviklerinde durum, turizmden pek farklı değil aslında... Tembeli desteklemek, zihniyle çoktan morga kalkmış ölüye serum takmaya benzer. İyileşme umudu olan ve desteği hak eden gayretlilere yapılabilecek en büyük haksızlıktır bu... Şirkete bakıyorsun, sürekli teşvikle besleniyor. Bu teşvik-obur yapılar, kamu kaynaklarının süne zararlıları gibi davranır.
Kırsalda ağıl için aldığı teşviki, dört tarafı briketle çevrili bir arsa gösterip cebine atar. Sonra onunla ne et-süt ne de değer üretmeden yenisini talep için soluğu Ankara’da siyasi yakınlığı olanlarda alır. Aldığı teşvik, Ankara’da 4X4 otomobile, İstanbul’da lüks düğüne, Bodrum’da villaya dönüşüvermiştir.
Bu yüzden üretmeden tüketen yapılardan uzak durmak, değer üretmeyeni desteklememek, zombi şirketlere kaynak aktarmamak, zaten morgdaki firmalara kamu serumu bağlamamak gerekiyor.