Tek kelimeyle "iyi", iki kelimeyle "iyi değil"

Ekonominin durumu iki kelimeyle “iyi değil” ve bu durum rakamlara da yansıyor. “Meseleleri mesele etmezseniz ortada mesele kalmaz,” demişti rahmetli Demirel. Bizde uzun bir süre meseleleri mesele etmedik ve ortada mesele kalmadığını sandık. Oysa meseleler orada duruyorlardı. Çözüm için meseleleri mesele etmemiz lazım.

Yukarıdaki başlık bana ait değil. Yaklaşık 11 yıl önce Taner Berksoy’un bir yazısında görmüştüm bu başlığı. Taner hoca 2012 yılı Haziran ayındaki bir köşe yazısında “Başlıktaki söylemin sayın Süleyman Demirel'e ait olduğu söyleniyor. Kendisinin bunu söylediğine doğrudan tanık olmadım. Osman Arolat'ın yalancısıyım. Bana aktaran o” demişti.

Dokuzuncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in bu sözünü başka kaynaklardan da duydum. Söylendiğine göre rahmetli Demirel bir toplantı çıkışında kendisine “Türkiye ekonomisinin bugünkü durumunu tek kelimeyle nasıl ifade ederdiniz?” diye soran gazete muhabirine “İyi” yanıtını vermiş. Muhabir beklediği cevap bu olmadığı için şaşırınca Demirel “Eğer bana durumu iki kelimeyle ifade et demiş olsaydınız: “İyi değil” derdim” diye eklemiş.

Demirel, kendisine atfedilen bu sözü gerçekten söylemiş mi bilmiyoruz. Ama söylenmemişse bile bu söz ekonominin bugün içinde bulunduğu duruma tam oturuyor.

Ekonomi yönetimini dinlediğimizde 2022 yılında uygulanmaya başlanılan Yeni Ekonomi Modeli sayesinde ekonomide durum iyi. Ama sonuçlara baktığınızda durumun iyi olmadığı görülüyor.

- Hafta başında ödemeler dengesi açıklandı. 12 aylık cari açık 55,4 milyar dolar 2012 yılı Ağustos ayından bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Ocak ayındaki aylık 9.85 milyar dolarlık açık ise ekonomi tarihindeki en yüksek aylık cari işlemler açığı olarak kayda geçti.

- Ekonomi geçen yıl büyüdü büyümesine ama görünen o ki yeterince istihdam yaratamadı. Ocak ayında tek haneye inen işsizlik rakamı Şubatta yeniden çift haneye yükseldi. Geniş tanımlı işsizlik ise yüzde 23.4 ile 2021 yılından bu yana en yüksek değerinde seyrediyor. Sanayi üretiminde Şubat ayında yaşanan sert düşüş de büyüme tarafında da çok rahat olmadığımızı gösteriyor.

- Enflasyon resmi rakamlarla yıllık bazda 55’ten 50’ye geriledi ama hala dünyanın en yüksek enflasyonuna sahip altı ülkesinden biriyiz. Daha önemlisi hem Merkez Bankası hedefinin hem de tahminin çok ötesindeyiz. 

Bütçeyi geçen yıl rakamsal olarak çok açılmadan kapatmıştık. Ama Ocak’tan itibaren gördük ki, orada da işin aslı farklıymış. GSYH’nın yüzde 6’sına doğru giden bir açık tablosu var önümüzde. Hazine'nin nakit açığı Şubat'ta 171,5 milyar TL ile rekor seviyeye çıktı; Ocak-Şubat nakit dengesi 225,8 milyar TL açığa ulaştı.  Oysa nakit dengesi 2022 yılının  ilk iki ayında 17.5 milyar TL fazla vermişti.

Kısacası ekonominin durumu iki kelimeyle “iyi değil” ve bu durum rakamlara da yansıyor.

Peki, ne yapılmalı?

Cevabı yine Demirel’in bir sözü ile verelim. “Meseleleri mesele etmezseniz ortada mesele kalmaz,” demişti rahmetli Demirel. Bizde uzun bir süre meseleleri mesele etmedik ve ortada mesele kalmadığını sandık. Oysa meseleler orada duruyorlardı. Çözüm için meseleleri mesele etmemiz lazım.