Tavan aşılamazsa ne yapılabilir
Mayıs ayında Başkan Biden ve Cumhuriyetçi siyasetçilerinin yolu sadece bir hafta kesiştiğinden dolayı borç limiti konusu piyasaları ürkütmeye devam ediyor. Biden limit konusunun bütçeden bağımsız değerlendirilmesini isterken karşı taraf harcama kısıntılarına gidilmesin şart koşuyor. Borç tavanı anlaşmazlığı gerçek bir konu olmasa da piyasaları bozma potansiyeline sahip. Bozulmadan sadece hisse endekslerinin düşmesini kastetmiyorum. Konuya para piyasası fonları üzerinden gitmek en doğru yaklaşım olabilir. Zira banka krizi ile ciddi bir para girişi söz konusu oldu. Bu fonlar mevduata alternatif bir yatırım aracı ve fon değeri 1 doların altına düşemez. Tabii bu teoride, nitekim 2008 krizi sırasında "breaking the buck" tabir edilen durum, yani net varlık değerinin 1 doların altına gerilemesi durumu, gerçeklemişti. Bunun önüne geçilmesi için para piyasası fonlarının yatırım yapabileceği menkul kıymet yelpazesi büyük oranda daraltıldı ve ağırlıklı kamu kağıtları haline getirildi. Peki PPF’unun tuttuğu bir aylık bir bono default ederse ne olacak? Teorik olarak hiç bir şey. Zira borç tavanı yükseltildiğinde, ki bir notada bu kesin, ödeme yeniden yapılacak. Ancak sorun şu ki ödeme yapılana kadar fondan para çıkışı olmayacağını var sayıyoruz. Olduğu anda işler değişir.
Fed 2013’te acil bir toplantı ile konuyu ve alınabilecek aksiyonları detaylı tartıştı. Bu krizde ise böyle bir toplantı, şimdiye kadar, yapılmamış olmasını ellerinde zaten bir oyun planı olmasına bağlıyorum. Fed borçlanma tavanı kaynaklı piyasaları bozucu bir kriz yaşanırsa ne yapabilir? 50 sayfalık tutanaklarda konu çok detayı tartışılmış. Ben olası adımları paylaşıyorum. Bu dönemde Fed üyesi olarak görev yapan Powell hem bir üye hem de avukat kökenli bir isim olarak bazı alternatifleri “nahoş” olarak değerlendiriyor. İlk 5 opsiyon Fed’in cari yetkileri kapsamında. 6. ve 7. opsiyonlar piyasa faizlerini kontrol altında tutmak için. 8 ve 9 operasyonel önlemler olsa da para politikasını da etkiliyor ve bazı üyeler para politikası ile hazine yönetimi arasında ilişki kurulmasından rahatsız.
1- Ödemesi gelen ancak default nedeni ile ödenmeyecek olan tahvilleri varlık alımları sırasında satın alabilir (elbette komplikasyonlar var ve şu anda uygulanan bilanço küçültülmesinin durdurulması demek)
2- Benzer bir yöntemin rolloverlar için kullanılması
3- Faizler hedef seviyenin üstüne yükselirse sisteme rezerv eklenebilir
4- Söz konusu sorunlu hazine varlıklarını teminat olarak kabul edebilir
5- Iskonto penceresi benzer varlıkları teminat olarak kabul edebilir (buna ek olarak son banka krizine yönelik pencere de devreye alınabilir)
6- Ters repo ile piyasaya sorunsuz hazine tahvilleri verilir
7- Repo ihaleleri açılabilir
8- Doğrudan sorunlu tahvil almak
9- Cusip swap (yani default etmemişlerle- uzun vadeli tahvil- default edenleri -kısa vadeli tahvil-) takas edebilir.
Ancak işin hiç Fed müdahalesine kalmadan çözülmesi de söz konusu. Çözümsüzlük durumunda hükümet ödemelerini önceliklendirebilir ve kamu harcamalarından kısarak, bu elbette politik bir tercih ve tepkiler olacaktır, faiz ödemelerini yapabilir. En riskli opsiyon ise Başkan Biden’ın konu ile doğrudan ilgisi olmayan bir kanun maddesini (14. Madde) bahane ederek Senatoyu by-pass etmesi. Bu hükümete sınırsız harcama yetkisi vereceğinden cari enflasyonist ortamda piyasaların hiç hoşuna gitmeyecektir.