Taşhoran Kilisesi için ne kadar para lazım sen onu söyle

MALATYA Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan’ın 31 Mart seçimleri sonrası göreve başladığı ilk günlerde gündemine aldığı işler arasında bir kilise restorasyonu da vardı:

-        Çavuşoğlu Mahallesi’ndeki Taşhoran Ermeni Kilisesi’nin restorasyonunu gerçekleştireceğiz.

Gürkan, kilise restorasyonunu gündemine alırken, bazı radikal kesimlerden yönelebilecek sert eleştirileri düşündü. Konuyu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a açmayı kararlaştırdı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’la bir görüşme sırasında konuyu açtı:

-        Sayın Cumhurbaşkanım, Malatya’da bir Ermeni Kilisesi’nin restore etmeyi gündemimize aldık. Yalnız, bazı radikal kesimlerden tepki alabiliriz. Nasıl yol alalım?

Erdoğan, Gürkan’ı destekledi:

-        İyi düşünmüşsünüz. Restorasyon işine en kısa sürede başlayın. Restorasyon için bütçen var mı? Ne kadar kaynak lazım olacak, sen onu söyle.

Gürkan, o günlerdeki hesaplamalarından ihtiyaçlarını aktardı:

-        Kilise ana binasının restorasyonu için 4 milyon liraya ihtiyaç var Sayın Cumhurbaşkanım.

Prof. Emre Alkin’in İcra Kurulu Başkanlığını yürüttüğü Yapılarda Enerji Verimliliği Derneği (VERİMDER) toplantısı için perşembe sabahı Malatya’ya gittiğimde önce Organize Sanayi Bölgesi’nde (OSB) Mustafa Paşahan’ın Zevigas gömlek fabrikasını gezdim.

Zevigas turu sonrasında Selahattin Gürkan aradı:

-        Malatya Büyükşehir Belediyesi’ne bekliyorum.

Belediye binasının Başkanlık katındaki toplantı odasında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan Arslantepe Höyüğü Kazı Heyeti Başkanı Prof. Marcella Frangipane, Malatya Emniyet Müdürü Ercan Dağdeviren,  Malatyalı Hayırsever Ermeniler Derneği (MalatyaHAYDer) önceki Başkanı Hosrof Köletavitoğlu, Derneğin Malatya Temsilcisi Serdar Boyacı vardı.

Köletavitoğlu’na Başkan Gürkan’la buluşma nedenlerini sordum, yanıtladı:

-        Malatya Büyükşehir Belediyesi, Taşhoran Kilisemizin restorasyonunu tamamladı. 28 Ağustos 2021 Cumartesi günü açılışı var. Onun için buradayım.

Gürkan, kısa sohbetin ardından salondakileri kilise turuna davet etti:

-        Birlikte gidip kilisedeki son hazırlıkları yerinde görelim.

Gürkan, tur sırasında restorasyon süreciyle ilgili bilgi verdi:

-        Göreve geldikten sonra Sivas Koruma Kurulu’ndan nihai kararı alarak Taşhoran Kilisesi röleve ve projelerini onaylattık. 2020’de ihale sürecini başlattık. Restorasyon yaklaşık 1.5 yılda tamamlandı.

Kilisenin adının “Taşhoran Kilisesi Kültür Merkezi” olduğunu görünce HAYDer Malatya Temsilcisi Serdar Boyacı’ya sordum:

-        Kilisede ayin de yapabilecek misiniz?

Yanıtladı:

-        Elbette. İçişleri Bakanlığı’ndan izin alarak zaman zaman ayinlerimizi yapacağız.

Malatya’daki Ermeni cemaati nüfusunu merak ettim, paylaştı:

-        Kilisemizde ayine gelebilecek 60 kişi var.

Hosrof Köletavitoğlu araya girdi:

-        Burada düğün de yapılabilecek. Gençlerimizi burada düğün yapıp geleneklerimizi yaşatmaya teşvik edeceğiz.

Gürkan, bilgi vermeyi sürdürdü:

-        Kültür merkezi olarak açacağımız kilise, turistik amaçlı ziyarete açık olacak. Ayrıca kilise içindeki kütüphaneden vatandaşlarımız istediği gibi yararlanacak. Ermeni vatandaşlarımız zaman zaman ayinlerini de gerçekleştirecek.

Kilisenin restorasyon maliyetini merak ettim, Gürkan net bilgi için Malatya Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Latif Okyay’a sözü bıraktı:

• Restorasyon yapım bedeli 4 milyon lira artı KDV
• Çevre ve cephe onarımları 2 milyon lira artı KDV
• Peyzaj düzenlemesi, sosyal tesis ve park işleri 3 milyon lira artı KDV

Gürkan, toparladı:

-        Kısacası 10 milyon lira dolayında harcama yapmış olduk. 4 milyon lirası Sayın Cumhurbaşkanımızın desteği ile Kültür ve Turizm Bakanlığımızdan karşılandı.

UNESCO’nun Arslantepe Höyüğü’nün DünyaMirası Listesi’ne girmesi, kültür turizminde dikkatleri Malatya’ya çekti.

Taşhoran Ermeni Kilisesi’nin açılması, dünyanın farklı noktalarındaki Malatyalı Ermenileri kente yönlendirecek gibi görünüyor.

128 yıllık kilisede restorasyon ağır aksak yürüyordu

MALATYAHAYDer önceki Başkanı Hosrof Köletavitoğlu, Taşhoran Ermeni Kilisesi’nin tarihçesini şöyle özetledi:

• Salköprü ve Çavuşoğlu mahallelerinin birleştiği yerdeki kilisenin yapımına 1878 yılında Rum bir mimar ve Ermeni taş ustaları tarafından başlanmış, 1893’te tamamlanmıştır.
• Aynı yıl yaşanan büyük depremde hasar gören kubbesi 1905-1907 yılında ardıç kerestesi ile yeniden inşa edilmiş, üzeri taş dolgu ve kurşun levha ile kapatılmıştır.
• 1335 metrekare alanda kurulu olan kilisenin içi sıvanmamış, taban döşemesi yapılmamıştır. Dikdörtgen bazilika planlı 27m x 17m ebadında olan yapının taşıyıcı elemanları kesme taştan, dolgu duvarları ise moloz taştan yapılmıştır.
• Ahşap kubbesi 17m çapındadır. Mihrabın sağ ve solundan çıkıldığında kilisenin kutsal eşyaları ve kitaplarının muhafaza edildiği papaz odaları var. Kilisenin zamanla yıkılan kubbesinin içindeki Meryem Ana ile Hz. İsa’nın işlenmiş resimleri son zamanlara kadar belirgindi.

Köletavitoğlu, 7-8 yıl önceki bir açıklamasını paylaştı:

-        Kültür Bakanlığı ve KUDEB tarafından onarılmaya başlanan Çavuşoğlu-Surp Yerortutyun Kilisesi ve Venk-Surp Kirkor Lusavoriç Vankı Şapelinde yapılan çalışmalar bütçe yetersizliği nedeniyle ağır aksak ilerliyor.

Ardından ekledi:

-        Bu açıklamamdan 6 yıl sonra Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan Taşhoran Ermeni Kilisesi restorasyonu konusunda adımları hızlandırdı.

Sonra şu mesajı verdi:

-        Artık bu yapının iki görevi var. Kültür merkezi olarak donanımlı bireylerin yetişmesine ev sahipliği yapmak, ortak kültürümüz tanımalarına vesile olmak. Kilise olarak da Malatya Ermenilerinin dünyanın her yerinden gelerek inançlarını ifa etmelerine hizmet verecek.