Tarımda 2020'de neler olacak?

Bir yılın daha sonuna geldik. Tarım sektörü için 2019 zor bir yıl oldu. Geçen hafta tarımda 2019'da neler olduğunu ana hatlarıyla paylaştık. Bu yazıda 2020'de tarımda neler olabileceğini mevcut bilgiler ışığında deneyimlerimiz ve tahminlerimiz çerçevesinde değerlendireceğiz.

1- Cumhurbaşkanlığı 2020 Programı verilerine göre, 2019 yılında 16 milyar 974 milyon lira olan tarımsal destekler yüzde 29.4 oranında artışla 21 milyar 968 milyon liraya çıkacak. 2020 yılı bütçesinde de tarımsal desteklemelere ayrılan kaynak 22 milyar lira olarak belirlenmişti. Tarımsal desteklerle ilgili ayrıntılara bakıldığında en yüksek destek yine hayvancılığa verilecek. 2019 yılında 4 milyar 693 milyon lira olan hayvancılık destekleri 2020'de 6 milyar 602 milyon lira olacak. Artış oranı yüzde 40.7 olacak. Hububat, bakliyat, yağlı tohumlar, çay ve diğer fark ödemesi yapılan ürünlere yönelik desteklerde ise yüzde 27.3 oranında artışla 4 milyar 590 milyon liradan 5 milyar 842 milyon liraya yükselecek. Gübre, mazot, fındık, organik tarım, iyi tarım, toprak analizi gibi desteklerin yer aldığı alan bazlı tarımsal destekleme ödemeleri 4 milyar 439 milyon liradan yüzde 24.9 artışla 2020'de 5 milyar 546 milyon lira ödeme yapılacak. Destek miktarı azalan tek ürün grubu organik tarım olacak. 2019'da 369 milyon lira olan organik tarım desteği yüzde 37.2 azalma ile 232 milyon liraya düşecek.

2- Kırsal kalkınma destekleri kapsamında, tarım, hayvancılık, ormancılık, gıda ve su ürünleri alanlarında eğitim veren meslek yüksekokulu veya üniversite mezunu girişimcilere 100 bin liraya kadar hibe desteği sağlanacak. Hibe desteği pilot uygulama ile Amasya, Düzce, İzmir ve Mardin'de uygulanacak.

İklim ve ithalat ve girdiler çok konuşulacak

3- İklim değişikliğinin etkileri 2020 yılında da artarak devam edecek. Özellikle sonbaharda yaşanan şiddetli kuraklığın üretimi olumsuz etkilemesi bekleniyor. Sadece kuraklık değil, aşırı yağış, fırtına, hortum, sel, dolu, aşırı sıcak ve benzeri iklim olaylarının tarımsal üretimi olumsuz etkileyeceği bir yıl olması bekleniyor.

4- İthalat yine ana gündem konularından birisi olacak. Toprak Mahsulleri Ofisi'ne her yıl olduğu gibi verilecek ithalat yetkisi ile sıfır gümrükle buğday arpa, mısır, hububat ve bakliyat ürünleri ithal edilecek. 2019'un sonunda durdurulan besilik hayvan ve kırmızı et ithalatının 2020'de yeniden açılması gündeme gelebilir. Hayvancılık sektörü açısından zor bir yıl olacak.

5- Çiftçi için yüksek girdi fiyatları nedeniyle üretim yapmak zor olacak. Üretici yüksek maliyetle ürettiği ürünü satamamaktan, tüketici fiyatların yüksek olmasından şikayet edecek ve gıda fiyatları yine ana gündem konularından birisi olacak.

6- Sulama amaçlı kullanılan elektriğin fiyatındaki artış nedeniyle üreticiyi en çok zorlayacak girdilerden birisi olacak. Elektrik zamları 2019'da olduğu gibi devam ederse üretici sulu tarım yerine kuru tarıma yönelecek. Ayrıca su sorunu nedeniyle üretim deseninde değişiklikler beklenebilir.

Sözleşmeli üretim yaygınlaşacak

7- Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'nin daha önce bize yaptığı açıklamada ifade ettiğine göre, tarımının ana sorunları olarak,planlama, girdiler, örgütlenme, finansman, gıda güvenliği, ulaşılabilir fiyatlar ve ürünün pazarlanması konuları öne çıkıyor. Bu sorunlara çözüm üretmek için 2020'de üretici örgütleri aracılığıyla sözleşmeli üretim modeli yaygınlaştırılacak. Öngörülen modele göre; çiftçi ortağı olduğu kooperatif veya üretici örgütüyle sözleşme yapacak. Örgüt, hasat vadeli sıfır faizle çiftçiye girdi temin edecek. Çiftçinin ürettiği ürünü pazarlayacak. Tarım ve Orman Bakanlığı sözleşmeli üretim yapan üretici örgütlerini destekleyecek. Sözleşmeli üretim yapan çiftçi tohum, gübre, ilaç vb. girdileri kooperatifinden, üretici örgütünden para vermeden alacak, tarımsal üretimi yapacak ve hasatta faiz yansıtılmadan mahsup edilecek.

8- Seracılık faaliyetleri yaygınlaşacak. Ziraat Bankası'nın 2019'da başlattığı seracılık kredi paketi ve Tarım Kredi Kooperatifleri bünyesinde kurulan Sera AŞ'nin üreticiden tüketiciye olan zincirde sözleşmeli üretimle aktif rol alması ile 2020'de seracılık ön planda olacak.

Kooperatifçiliğin yılı olacak

9- Cumhuriyetin ilk yıllarında özellikle Atatürk döneminde kooperatifçilik konusunda önemli adımlar attı. Tarım Satış Kooperatifleri ve Tarım Kredi Kooperatifleri Yasası 1935'te çıkarıldı. Kooperatifçilik konusunda iyi bir altyapı oluşturuldu. Fakat sonraki yıllarda bu sürdürülemedi. Kooperatifçilik göz ardı edildi. Son yıllarda İzmir'de Aziz Kocaoğlu'nun başlattığı "Yerelde Kalkınma Modeli" ile kooperatifçilik yeniden ülke gündemine girdi. Merkezi hükümet de nihayet kooperatifçiliğin önemini anladı. Tarım Bakanı Pakdemirli, 2020'de kooperatifçiliğe destek verileceğini söylüyor. Ayrıca yerel yönetimlerin de bu konudaki duyarlılığı artıyor. Dolayısıyla, "2020 kooperatifçiliğin yılı olacak" diyebiliriz. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2020 yılında Tarım Kredi Kooperatifleri'nin 500 kooperatif marketi ile gıda ürünlerini daha uygun fiyata satışa sunacağını açıklamıştı. Tire Süt Kooperatifi Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Eskiyörük'ün gündeme getirdiği her belediye bir kooperatif mağazası açsın talebi yerine getirilirse çok önemli bir adım atılmış olacak.

10- Atıl tarım arazilerinin üretime kazandırılması amacıyla 2020 yılında arazi bankacılığı uygulaması yaygın olarak uygulanacak. Arazi bankacılığı uygulaması ile 3.2 milyon hektar atıl tarım arazisinin üretime kazandırılması hedefleniyor.

11- Yasal değişiklik yapılarak gıdada taklit ve tağşişle daha etkin mücadele edilecek. Cezalar caydırıcı hale getirilecek.

12- Tarımda teknoloji kullanımının artacağı, akıllı tarım, yapay zeka, sensör gibi kavramları daha yaygın kullanılacağı bir yıl olması bekleniyor.

Özetle, tarımda yine zor bir yıl bizi bekliyor. Türkiye'nin tarımsal potansiyeli dikkate alındığında her zaman ifade ettiğimiz gibi üretim merkezli bir politika ile tarımda sorun değil değer üreten bir ülke olabiliriz. "Çiftçinin karnını yarmışlar kırk tane gelecek yıl çıkmış" diye atasözü olan bir ülkenin geleceğe ilişkin karamsar olması mümkün mü?

Bereket, sağlık, barış ve mutluluk getirmesi dileği ile yeni yılınız kutlu olsun.