Tahsilat oranı KDV’de %64’e toplam vergide 81’e geriledi
Ekonomideki daralma, vergi tahsilatını da aşağı çekiyor. Toplam vergilerde tahsilatın tahakkuka oranı, geçen yıl yüzde 81’e geriledi. Diğer bir ifadeyle 2019 yılında tahakkuk eden her 100 liralık verginin ancak 81 liralık bölümü tahsil edilebildi. Bu oran, tahsilatta tarihi düşük seviyeye işaret ediyor. 1994 krizi ve ilişkili yıllarda yüzde 90’ların altına inen tahsilat/tahakkuk oranları 1997 ve 1998’de yeniden bu oranın üstüne çıkmış 1999 deprem yılı hariç olmak üzere, 2007 yılına kadar yüzde 90 bandının üzerinde kalmıştı. 2008’le birlikte yeniden yüzde 90 seviyesinin altına gelen söz konusu oran, bu tarihten itibaren küçük dalgalanmalarla birlikte son 10 yılda aşağı yönlü bir seyir izledi. Tahsilat oranının, 2016’dan bu yana ise yüzde 80 bandının hemen üzerinde tutunmaya çalıştığı görülüyor.
Geçen yıl tahsilatın tahakkuka oranı, gelir vergisinde yüzde 81,7 oldu. Olağan yıllar ortalamasına göre düşük seviyede bulunmasına karşın bu oran, son dört yılda oldukça sınırlı bir dalgalanma gösteriyor. Zira, gelir vergisinin önemli bir bölümü kaynağında kesiliyor. Asıl büyük düşüş ise, KDV ile kurumlar vergisinde… İlk kez 1985 yılında uygulanmaya başlanan KDV, bu tarihten itibaren en düşük tahsilat oranını yüzde 63,6- 63,7 oranlarıyla 2018 ve 2019’da gördü. Bunda, bazı tüketim ürünlerinde KDV’nin indirilmesi de etkili olmakla birlikte, tahsilat oranı son dört yılda yüzde 65 bandının altında seyrediyor. Bu tablo önemli ölçüde, işletmelerin Maliye’ye aktarmak üzere nihai alıcıdan tahsil ettiği vergiyi, finansman ihtiyacı ya da diğer zorunlu giderleri için kullandığına işaret ediyor.
Kurumlar vergisinin tahsilatı da yüzde 76,1 ile en düşük oranını 2016 yılında görmüştü. Bu kalemde tahsilat/tahakkuk oranı 2001 krizi ve izleyen birkaç yılda bile yüzde 90’lar seviyesinde buluyordu. Tahsilat oranının en düşük seviyeye indiği vergi türü motorlu taşıtlar vergisi oldu. Olağan yıllarda yüzde 70-80 aralığında seyreden tahsilat/tahakkuk oranı, 2019’da yüzde 54 ile en düşük düzeyine geriledi. Gümrük vergisi ve ithalde alınan KDV gibi dış ticaretten alınan vergilerde ise tahsilat sorunu bulunmuyor. Dış ticarete konu mallar, ancak vergisi ödendikten sonra yurda sokulabildiği için bu kaynaktan tahakkuk ettirilen vergilerde tahsilat oranı yüzde 100 seviyesini koruyor.
