Stratejik finansal yönetimin şirket verimliliğine etkileri

Gökhan TAŞPINAR

I- Stratejik finansal yönetimin tanımı, kapsamı ve finansal planlamadan farkı

Dünya Bankası tarafından yapılan araştırmaya göre ülkemizdeki şirketlerin %96’sı 10 yılı görmeden iflas etmektedir. Bu çarpıcı sonuçlar dikkate alındığında; şirket iflaslarının birçok sebebi olduğu görülmekle birlikte bu iflasların en önemli sebeplerinin başında kötü finans yönetimi gelmektedir. İşte bu noktada, stratejik finansal yönetim, şirketlerin finans yönetimine katkı sağlayarak, orta ve uzun vadeli stratejilerinin sağlıklı bir şekilde yaşama geçirilmesinde ve şirketin karşılaşabileceği muhtemel finansal risklerden korunmasında son derece etkili olmaktadır.

Stratejik finansal yönetim, bir kurumun menfaatlerine ve kurumun yapısına en uygun şekilde proses edilmiş orta ve uzun vadeli finansal planlamaları da kapsayan etkin finansal yönetim sisteminin uygulanmasıdır. Bütçe oluşturulması, varlık ve kaynakların yönetilmesi, finansal ve operasyonel riskler ile sızıntıların minimize edilmesi ve buna ilişkin düzeltici ve önleyici faaliyetlerin planlanması, finans kaynaklarından optimal şekilde yararlanılması, stratejik finansal yönetimin uygulama esasları arasında yer almaktadır. Öncelikle şirketin mevcut ve konjonktürel şartlara göre değişen finansal durumuna ilişkin karşılaştırmalı finansal analiz yapılmakta, sonrasında ise muhtemel risklerin önlenmesine ilişkin proaktif şekilde finansal planlamaktadır. Son aşamada ise finansal kaynakların kurumsal verimliliğe en uygun şekilde kullanılması suretiyle stratejik finansal yönetime ilişkin kurumsal çözümler uygulanmaktadır. Stratejik finansal yönetimin etkin şekilde uygulanması, şirketin finansal kaynaklarının yatırım potansiyelinden en iyi şekilde faydalanmasını sağlarken aynı zamanda, şirketin net işletme sermayesi için yeterli likiditeye sahip olmasına da destek vermektedir.

Finansal planlama, bir şirketin hedeflerine ulaşması için ihtiyacı olan kaynakların, optimal şekilde ne zaman ve nasıl kullanılacağına ilişkin belirlenen bir iş planı sürecidir. Araştırma, mevcut durumun analiz edilmesi, yol haritasının hazırlanması ve bunların bütününe ilişkin şirketin maksimum verimliliğine uygun uygulamalara ilişkin aşamaları oluşturur ve hedefe ulaşıldığı zaman finansal planlama fonksiyonunu yerine getirmiş olur. Oysaki Stratejik finansal yönetim, finansal planlamayı da kapsayan şirketin orta ve uzun vadeli hedeflerinin, vizyonunun gerçekleştirilmesine katkı sağlayan uygulamalar bütünüdür. Finansal planlama, şirketin o zamanki mevcut durumuna göre çözümler üretirken, stratejik finansal yönetim, şirketin sadece mevcut finansal durumuna uygun çözümler değil, ileriye yönelik şirketin orta ve uzun vadede karşılaşabileceği muhtemel finansal risklerine yönelik, değişen şartlara ve konjonktüre uygun proaktif finansal çözümler üretir. Bu anlamda stratejik finansal yönetim, süreç yönetimini gerektiren fonksiyonel ve kurumsal çözümleri beraberinde getirir.

Şirketlerin finansal yönetime ilişkin en çok karşılaştıkları sorunların kaynağını oluşturan hatalı uygulamalar

Şirketlerin iflasın eşiğine gelmelerinin altında yatan en önemli nedenlerden birisi finans yönetimindeki yanlış uygulamalardır. Yapılan araştırmalara göre; iflas eden firmaların %77’si finansal kötü yönetim sebebiyle batmıştır. Kötü finans yönetimine kaynak oluşturan hatalı uygulamalar ise aşağıdaki gibi sıralanabilir.

- Şirketin nakit akışının iyi yönetilememesi,

- Stok yönetimine ilişkin sorunlar,

- Net işletme sermayesine ilişkin sorunlar,

- Ödeme-kazanç dengesinin kurulamaması,

- Alacak ve borç vadelerinin uyumsuzluğu,

- Özkaynak yetersizliği,

- Krediyle finanse edilen yatırımların getirileriyle ilgili gerçek dışı beklentilere kapılmak suretiyle yatırımın getirisinin, kredi geri ödemelerini taksit ve vade yönünden karşılayamaması,

- Genelde KOBİ’lerde şirket sahibinin ve şirket yöneticisinin; aynı zamanda yönetim, finansman, muhasebe, personel yönetimi, üretim ve pazarlama gibi tüm temel fonksiyonlar için tek karar alıcı mekanizmaya sahip olması, şirketin iş akışında tıkanıklıklara sebebiyet vermektedir. Bunun sonucunda ise şirketle ilgili orta ve uzun vadeli alınan hatalı kararlar sebebiyle şirket perfonmansını aşağıya çeken negatif bir süreç yaşanmaktadır.

- Şirketin cirosundan daha yüksek düzeyde borçlanmaya girilmesi,

- Özellikle KOBİ’lerde günlük hasılatın işletme sahibi tarafından günlük kar olarak görülerek harcanması,

- İşletme ölçeğine göre çok daha yüksek özel harcamalar (ev, araba vb) yapılması ya da bunlara yönelik yüksek montanlı kredi kullanılması,

- Finansal okur-yazarlık düzeyinin çok düşük olması,

- Hesapsızca fizibilite yapılmadan yeni yatırımlar yapılması,

- Küresel ya da ülke ekonomisindeki ciddi dalgalanmalar karşısında şirketin iyi yönetilmemesi sonucunda hazırlıksız yakalanması,

- Şirketin finans-muhasebe-tedarik yönetiminin yetkin olmayan kişilere bırakılması,

- Vergi yönetimi ve planlamasının yapılmaması/eksik yapılması,

- İhtiyaç olduğu bilinmesine rağmen profesyonel danışmanlık hizmetinin alınmaması

2022 yılı Ocak-Eylül döneminde 15.247 şirket kapandı

TOBB verilerine göre ülkemizde, ekonomik dalgalanmalar ve son yıllarda yaşadığımız pandeminin de etkisiyle iflaslar hız kazanarak 2022 yılı Ocak-Eylül döneminde 15.247 şirket kapanmıştır. Ekonomik kalkınmanın, yatırım ve istihdam artışının önündeki önemli engellerden birisi olan bu olumsuz sürecin önüne geçmek ve şirket iflaslarının önlenmesine yönelik olarak şirketlerde stratejik finansal yönetimin uygulanması suretiyle şirketlerin verimliliğine katkı sağlayacağı konulara aşağıda yer verilmiştir.

- Stratejik finansal yönetim sayesinde, finans yönetiminin yetkin yöneticiler tarafından yürütülmesi suretiyle, nakit yönetimini de kapsayacak şekilde orta ve uzun vadeli stratejik finansal planlamanın yapılması, erken uyarı sinyallerin dikkate alınarak buna uygun şekilde tavizsiz şekilde finansal süreçlerin yürütülmesi, şirketin zarar ve kayıplarını ciddi şekilde azaltacaktır.

- Stratejik finansal yönetimin etkin ve disiplinli şekilde uygulanması sonucunda; şirket sahipleri şirketi kasası gibi görmeyecek, şirketin stratejik projeksiyonuna katkı sağlamayan özel harcamalar yapmaktan kaçınacak, dolayısıyla şirket, zarar ve kayıplardan korunacaktır.

- Ekonomik dalgalanmalara ve piyasa riskine karşı daha korunaklı bir yapıya sahip olacaktır.

- Şirket sahipleri ve ortaklarının keyfi harcamalarına karşı daha rasyonel ve stratejik bir bütçeleme sistemi ile şirket, korunmuş olacaktır.

- Fizibilitesi olmayan yatırımların borçla finanse edilmesinin önüne geçilmesi suretiyle, şirket, risk yönetimi konusunda daha sağlıklı bir yapıya kavuşacaktır.

- Şirketin stratejik inisiyatiflerinin belirlenmesine katkı sağlayacak ve bu şekilde yetki delegasyonlarının rasyonel şekilde yapılması sonucunda şirketin bütün departmanları artık tek elden yönetilmeyecek dolayısıyla; şirketin vizyonu ve uzun vadeli stratejilerinin yaşama geçirilmesi daha da kolay olacaktır.

- Şirketin şeffaf bir yönetim anlayışına sahip olmasına destek verecektir.

- Maliyet-fayda analizi yapılması dolayısıyla kaynak verimliliğinin optimum düzeye çıkmasına ve bu suretle şirket karlılığının arttırılmasına önemli katkı sağlayacaktır.

- Stratejik finansal yönetime ilişkin hedeflerin ve planların yaşama geçirilmesi ile şirketlerde değer temelli yönetimin etkin şekilde uygulanarak kurum kültürü ve kurumsal yapının güçlendirilmesine önemli katkı sağlayacaktır.

- Sonuç olarak stratejik finansal yönetim, şirketin sağlıklı ve sürdürülebilir bir büyüme ivmesi yakalamasına önemli katkı sağlayacaktır.

KAYNAKLAR

1.Helpleft,“Stratejik Finansal Yönetim Nedir”, 15.04.2022
2.ÖZSOY, M. Kobilife, “Stratejik Finansal Yönetim Nedir”
3- Prof. Dr. SAYILGAN,G, “Finansal Başarısızlık ve İflas”
4-TAŞPINAR,G. “Şirket İflaslarının Altında Yatan Sebepler Ve Bunun Önlenmesine İlişkin Kurumsal Çözümler” 31.07.2021 tarihli Dünya Gazetesi,
5- KARYAĞDI,N; SELÇUK M.; ATAY,Ö. “Yeni Ekonomide ve Ağdaş Toplumunda Değer Temelli Yönetim” 2021
6-YAVUZTÜRK,E. “Stratejik Finansal Yönetim Uygulamalarının Hizmet İşletmelerinin Finansal Performansına Etkilerinin Ölçülmesi”, 2018, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi
7-KARADAĞ,H., “KOBİ’lerde Stratejik Finansal Yönetim Uygulamaları, Büyüme ve Rekabetçilik: Bir Literatür İncelemesi”, Temmuz/2014 tarihli Muhasebe-Finans Dergisi
8. https://www.tobb.org.tr/BilgiErisimMudurlugu/Sayfalar/KurulanKapananSirketistatistikleri.php