Spor kulüplerine gelir vergisi stopaj iadesi ve amatör spor faaliyeti sorunu!

RECEP ÇETİN - Yeminli Mali Müşavir

Spor kulüpleri tarafından yürütülen amatör spor faaliyetlerinin desteklenmesi amacıyla 3289 sayılı Gençlik ve Spor Hizmetleri Kanunu’na “Amatör sporun ve altyapı spor eğitim tesislerinin desteklenmesi” başlıklı Ek-12. madde ihdas edilmiştir.

Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri tarafından sporcu ücretlerinden tevkif edilerek ödenen gelir vergisinin iadesine ilişkin usul ve esasların düzenlendiği Yönetmelik 22.07.2023 tarih ve 32256 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Düzenlemenin eksik kısımlarını bir yana koyarsak spor kulüpleri için can suyu niteliğinde olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

Öngörülen destek uygulamasından amatör spor dallarında faaliyet gösteren; Gençlik ve Spor Bakanlığına tescil edilmiş olan spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri faydalanabilecektir. Öte yandan Yönetmeliğin Geçici 2. maddesi uyarınca, 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanununun yürürlüğe girmesinden önce kurulan ve spor faaliyetlerinde bulunan anonim şirketlerden Gençlik ve Spor Bakanlığı nezdindeki spor anonim şirketi tescil süreci devam edenler de iade uygulamasından yararlanabileceklerdir.

Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri tarafından Türkiye’de kurulu kamu bankalarında ihtiyaca göre bir ya da birden fazla açılan özel hesaba aktarılacak olan tutarın belirlenmesinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 72. maddesinin birinci fıkrası kapsamında sadece sporculara ödenen ücretler üzerinden tevkif edilen ve süresinde beyan edilerek vergi dairesine vadesinde ödenen gelir vergisi tutarları dikkate alınacaktır. Sporcular dışındaki diğer spor elemanları, çalıştırıcı personel ile idari hizmetler, destek hizmetleri ve diğer görevlerde çalışan personelin ücretlerinden tevkif edilen vergiler iade edilemeyecektir. Sporcu ücretleri üzerinden tevkif edilen ve beyan edilmesi gereken vergilere ilişkin kanuni süresinde verilen düzeltme beyannameleri hariç, pişmanlıkla verilen beyannameler de dahil olmak üzere kanuni süresinden sonra verilen beyannameler üzerinden tarh edilen gelir vergisi iade edilmeyecektir.

Yukarıda ifade edildiği üzere kulüpler tarafından kanun hükümlerinden yararlanmak için beyannamelerin süresinde verilmesi ve yasal vadelerinde ödenmiş olması zorunluluğu bulunmaktadır. Ancak, uygulamada birçok spor kulübü tahakkuk eden gelir vergisi stopaj tutarlarını yasal vadelerinde ödeyememekte, 6183 sayılı Kanun ile genel yapılandırma kanunları çerçevesinde taksitlendirerek uzunca bir vadeye yayabilmektedir. Bu açıdan, teşvik hükümlerinden faydalanılabilmesi için tahakkuk eden vergilerin yasal vadelerinde ödenme şartının esnetilerek, taksitlendirilen/yapılandırılan vergilerin de ödendiği dönemde iadeye konu edilebilmesi amatör spor branşlarının desteklenmesi açısından önemlidir.

Spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri tarafından yasal sürede beyan edilerek vadesinde ödenen sporcu gelir vergisi stopaj tutarları ilgili vergi dairesi tarafından ödemeyi takip eden beş iş günü içerisinde özel hesaplara iade edilecektir. İade tutarı, Yönetmeliğin 10. maddesi kapsamındaki alacaklar hariç olmak üzere, spor kulübü ve spor anonim şirketinin vadesi geçmiş borçlarına mahsup edilmeyecektir.

Sporculara, aylık ücret, başarı primi, maç başı ücreti, imza parası, imaj hakkı ve sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler, 193 sayılı Kanun’un 61. maddesine göre ücret kapsamında değerlendirildiği için sayılan ödemelerden kesilen gelir vergileri iadeye konu edilebilmektedir. Ayrıca özel hesaplara aktarılan tutarlar için alınan faiz gelirleri de özel hesabın kaynağı olarak nitelendirilmiştir.

Sporculara ödenen ücretler üzerinden tevkif edilen vergilere ilişkin olarak Yönetmelik ekinde yer alan bildirimin, elektronik ortamda doldurulması ve ilgili aylarda verilecek muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin eki olarak gönderilmesi zorunludur. Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce verilmiş olan bildirimler de geçerlidir.

İlgili spor kulübü ve spor anonim şirketinin özel hesabında yer alan tutarlar, 10. maddede belirtilen amaç dışı kullanıma yönelik tarhiyatlar kapsamındaki alacaklar hariç, rehnedilemeyecek ve haczedilemeyecektir.

Özel hesaba aktarılan tutarlar spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin amatör spor faaliyetlerine ilişkin yapacakları harcamalarda kullanılabilecektir. Yönetmelikte “amatör spor faaliyetleri”;

• Türkiye Futbol Federasyonu tarafından düzenlenen süper lig, birinci lig, ikinci lig, üçüncü lig ve profesyonel olarak belirlenecek diğer futbol ligleri dışındaki futbol ligleri kapsamında bulunan futbol faaliyetleri ile diğer spor federasyonlarının bünyesinde yer alan profesyonel şube dışındaki spor dallarına ilişkin spor faaliyetleri,

• Türkiye Futbol Federasyonu tarafından futbol spor dalında düzenlenen süper lig, birinci lig, ikinci lig ve üçüncü ligin altyapı takımlarına ilişkin faaliyetler,

olarak tanımlanmıştır.

Özel hesaba aktarılan tutarlar;

Ø   Amatör spor faaliyetleri ile altyapı spor eğitim tesislerinde sportif faaliyet gösteren,

• Sporculara,
• Bunların çalıştırıcılarına (Teknik direktör, antrenörve sportif direktör gibi takımın teknik sorumluları ve yardımcıları)
• Diğer spor elemanlarına (Fizyoterapist, kondisyoner, spor hekimi, spor analizcisi, diyetisyen, spor psikoloğu, spor masörü-masözü, engelli spor branşlarında refakatçi, menajer ve sporculara sportif açıdan destek olan diğer personeli)

yapılan ücret ve ücret sayılan brüt ödemeler ile sportif faaliyetlerine ilişkin iaşe, ibate, seyahat, sağlık, eğitim-öğretim harcamaları ile amatör ve altyapı faaliyetlerine ilişkin hazırlık kampları, müsabaka, malzeme ve ekipman, federasyon vize, lisans, tescil ve katılım harcamaları,

Ø   Amatör spor faaliyetlerinin gelişimi ile sporcuların yetiştirilmesi ve eğitimi için spor kulüpleri ve spor anonim şirketleri tarafından kurulan veya kurulacak altyapı spor eğitim tesislerin inşası ile bu tesislerde görevli personel ücretleri dahil bu tesislerin işletilmesi ve idamesi için yapılan harcamalar,

için kullanılacaktır.

Bu kapsamda yeni düzenleme ile özel hesaba aktarılan tutarların, amatör spor faaliyetleri ile sporcuların yetiştirilmesi ve eğitimi için spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerinin altyapı spor eğitim tesislerin inşası ve bu tesislerde görevli personel ücretleri dahil bu tesislerin işletilmesi ve idamesi için yapılan elektrik, su, doğalgaz vs. harcamalar için de kullanılabilecektir.

Özel hesaba aktarılan tutarların, amatör spor dallarında sportif faaliyet gösteren sporculara, bunların çalıştırıcılarına ve diğer spor elemanlarına yapılan ücret ve ücret sayılan brüt ödemeler ile burada sayılanların sportif faaliyetleri kapsamında yapılan seyahat (dışarıdan sağlanan ulaşım hizmetleri ile işletmenin kendi araçlarıyla sağlanan ulaşım hizmetlerinde yakıt gideri, yol geçiş ve park ücretleri gibi giderlerin) sağlık, eğitim-öğretim harcamaları ile amatör spor dallarına ilişkin hazırlık kampları, müsabaka, malzeme ve ekipman, federasyon vize, tescil ve katılım harcamalarında kullanılması mümkün bulunmaktadır.

Öte yandan, şehir içi ve şehirlerarası ulaşım için otobüs, midibüs ve binek aracı satın alınması için yapılan ödemeler, ulaşım gideri kapsamına girmediğinden, bu ödemelerin özel hesaptan karşılanması mümkün değildir. (Konya Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 12.08.2020 Tarih ve 31435689-120[E.451539]-63882 Sayılı Özelgesi)

Amatör spor faaliyetleri ile altyapı spor eğitim tesislerinde sportif faaliyet gösteren sporculara, bunların çalıştırıcılarına ve diğer spor elemanlarına yapılan ücret ve ücret sayılan ödemeler, her bir sporcu, çalıştırıcı ve diğer spor elemanları için, yıllık olarak 193 sayılı Kanun’un 103. maddesinde yazılı tarifenin üçüncü gelir diliminde yer alan ve ilgili yılda ücretler için geçerli olan tutarın üç katını aşamayacaktır.

Spor kulüpleri ve spor anonim şirketlerine iade edilerek özel hesaba alınan ve harcanamayan tutarlardan spor kulübü ve bu spor kulübünün bağlı ortaklığı veya iştiraki olarak kurulan spor anonim şirketleri, kendi aralarında aynı amaçla harcanmak üzere aktarım yapabilecektir.

Yukarıda belirtilen harcamalar kapsamında olmak kaydıyla, spor kulüpleri ile spor anonim şirketlerince iade alınmadan önce yapılan harcamalar daha sonra özel hesaba aktarılan tutardan karşılanabilecektir. Bu noktada, söz konusu harcamalar için kullanılan kredilerin ve kredi faizlerinin özel hesaptan ödenip ödenmeyeceği net olmamakla birlikte Yönetmeliğin lafzından mümkün olduğunu söyleyebiliriz.  

Özel hesaba aktarılan tutarlar ile bu hesaptan yapılan harcamalar, gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gelir, gider, indirim veya maliyet olarak dikkate alınmayacaktır.

Özel hesaba aktarılan tutarların, nemalandırılması, harcanması ve bunlara ilişkin her türlü kayıt ve muhasebe işlemleri, ilgili spor kulübü veya spor anonim şirketinin kayıt ve muhasebe işlemleri içerisinde ayrıca izlenmesine imkan sağlanacak şekilde tutulacaktır.

Özel hesaptan amaç dışı kullanılan vergi iadeleri, amaç dışı kullanıldığı vergilendirme dönemine ilişkin gelir (stopaj) vergisi olarak özel hesap açan spor kulübü veya spor anonim şirketi adına 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’ndaki esaslara göre vergi ziyaı cezası kesilerek tarh edilir ve gecikme cezası hesaplanır.

Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanı, iade edilecek tutarı % 50’sine kadar azaltmaya veya kanuni seviyesine getirmeye yetkili kılınmıştır.

Özel hesaba ilişkin bir yıl içerisinde yapılan tüm işlemler, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından belirlenecek komisyon veya komisyonlar tarafından yılda en az bir kez denetlenir. Söz konusu denetimlerin izleyen yılın sonuna kadar bitirilmesi esastır. Denetim raporu, Hazine ve Maliye Bakanlığı (Muhasebat Genel Müdürlüğü) ile Gençlik ve Spor Bakanlığına sunulur.

Yönetmelikte “Amatör spor faaliyeti” tanımlaması sorunlu görünüyor!

7405 sayılı Kanun yürürlüğe girmeden önce Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün 28.11.2006 tarih ve 3962 ve 05.12.2006 tarih ve 1351 sayılı yazılarında yer verildiği biçimde; Genel Müdürlüğe (GSB’ye) bağlı bütün branşlar amatör statüde sayılmıştır. TFF tarafından sevk ve idare edilen futbol faaliyetlerinden Türkiye Süper Ligi, Birinci, İkinci ve Üçüncü Liglerin profesyonel, diğer/daha alt düzeyde yapılan futbol faaliyetlerinin ise amatör olarak kabul edileceği değerlendirilmiştir.

Bu resmi görüş üzerinden de anlaşılacağı üzere ayrım, özel kanunla kurulmuş TFF yönetim ve denetimindeki futbolu profesyonel, neredeyse tamamı özerk (özel bütçesi, yönetim ve denetim özerkliği bulunan) statüde olmakla beraber GSB teşkilatına bağlı bulunan diğer federasyonların organizasyonlarını ve bu federasyonlara lisans, tescil ve vize işlemleri yaptıran spor kulübü ve sporcuları, amatör statüde kabul etmektedir.

Konu ile ilgili Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 27.08.2012 Tarih ve B.07.1.GİB.4.06.18.02-32229-7761-862 Sayılı Özelge ile;

“...... Gençlik ve Spor Kulübü, bilardo, güreş, hentbol, işitme engelliler, masa tenisi, satranç, taekwon-do, voleybol branşlarında faaliyetlerini sürdürmekte olup, profesyonel bir branşı bulunmamaktadır. Bu nedenle ... Gençlik ve Spor Kulübü profesyonel spor kulübü değildir.” yönünde görüş bildirilmiştir.

Bilindiği üzere, 3289 sayılı Spor Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanunu’nda profesyonellik ve amatörlük ayrımının yapıldığı 18. ve 24. maddeleri 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu ile yürürlükten kaldırılmıştır.

7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu’nun “profesyonel faaliyet” başlıklı 23. maddesinde;

“Spor federasyonunun üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar tarafından profesyonel olarak kabul edilen ve mevzuata göre profesyonel faaliyette bulunulmasına izin verilen spor dallarında, bir spor kulübü veya spor anonim şirketine sözleşme ilişkisi ile bağlı biçimde profesyonel olarak spor faaliyetinde bulunulabilir....”

hükmü ile profesyonel faaliyetin tanımı yapılmamakla birlikte, profesyonel faaliyetin uluslararası kuruluşlar ve yasal mevzuat ile belirlenen faaliyetler olacağı hüküm altına alınmıştır.

Diğer taraftan Kanun’un “Spor dallarının tespiti” başlıklı 45. maddesinde;

“……Bir spor dalının profesyonel olarak belirlenmesine, ilgili spor federasyonunun görüşü alınarak Bakanlık tarafından karar verilir.” hükmü ile profesyonel spor dalını belirleme usulü açıklanmıştır.

Yukarıda yer alan düzenlemeler ışığında, 7405 sayılı Kanun’un 45. maddesi gereğince amatör-profesyonel spor dalları ile ilgili belirleme yapılıncaya kadar Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün 28.11.2006 tarih ve 3962 ve 05.12.2006 tarih ve 1351 sayılı yazılarındaki amatör-profesyonel spor dalı belirlemesi geçerli olacaktır.

Sporcu Ücretlerinden Tevkif Yoluyla Alınan Gelir Vergisinin İadesi Hakkında Yönetmeliğin 4/a. bendinde “amatör spor faaliyetleri”, Türkiye Futbol Federasyonu tarafından düzenlenen süper lig, birinci lig, ikinci lig, üçüncü lig ve profesyonel olarak belirlenecek diğer futbol ligleri dışındaki futbol ligleri kapsamında bulunan futbol faaliyetleri ile diğer spor federasyonlarının bünyesinde yer alan profesyonel şube dışındaki spor dallarına ilişkin spor faaliyetleri olarak tanımlanmıştır.

Yönetmelikte yer alan “amatör spor faaliyeti” tanımında, 7405 sayılı Kanun’un 45. maddesine uygun olarak sadece TFF’ye profesyonel faaliyeti belirleme yetkisi verilirken diğer federasyonlara böyle bir yetki verilmemiştir.  

Yönetmelikte, TFF dışındaki diğer federasyonların bünyesinde yer alan profesyonel şube dışındaki spor dallarının amatör statüde olduğu kabul edilmekle birlikte, bu belirlemenin nasıl yapıldığı ya da yapılacağı ile ilgili henüz bir karar ya da düzenleme bulunmamaktadır. Çünkü 7405 sayılı Kanun’un 45. maddesinde Bir spor dalının profesyonel olarak belirlenmesine, ilgili spor federasyonunun görüşü alınarak Bakanlık tarafından karar verilir.” hükmü yer almakta olup, işbu tarih itibariyle bu konuda alınmış bir karar bulunmamaktadır. Dolayısıyla amatör-profesyonel spor dalı ile ilgili belirleme yapılıncaya kadar TFF tarafından sevk ve idare edilen futbol faaliyetlerinden Türkiye Süper Ligi, Birinci, İkinci ve Üçüncü Liglerin profesyonel, diğer/daha alt düzeyde yapılan futbol faaliyetleri ile diğer federasyonlar tarafından organize edilen tüm branşlar amatör statüde kabul edilmelidir.

Kaldı ki uygulamada farklı sorunlarla karşılaşma ihtimali de yüksek görünüyor. Örneğin, Türkiye Basketbol Federasyonu tarafından organize edilen en üst ligde faaliyet gösteren Anadolu Efes Basketbol Takımı mevcut düzenlemelerde amatör statüde kabul edilmektedir. Ancak Yönetmelikte profesyonel şube olarak sınıflandırılmaktadır. Dolayısıyla, iade edilen gelir vergisi stopajlarının takım oyuncularına ücret olarak ödenmesinde sorun olabilecektir. Bunun ötesinde vergi ziyaı cezalı tarhiyatlara da muhatap olma ihtimali yüksektir.  

Yukarıda açıklanan nedenlerle Yönetmeliğin 4/a. bendinde yer alan “Amatör spor faaliyetleri”, f. bendinde yer alan “Profesyonel spor faaliyetleri” tanımının, 3289 sayılı Kanun’un Ek-12. maddesi ile 7405 sayılı Kanun’un 23. ve 45. maddelerine aykırı olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

Bu noktada 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu’nun 23. ve 45. maddesi gereğince her bir spor dalı itibariyle “profesyonel faaliyet” in belirlenmesi vergi hukuku açısından hayati öneme haizdir.