Sosyal Güvenlik Sistemi’ne büyük darbe!..
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) uygulamasının çözümüne ilişkin yapılan açıklamalardan sonra konu hakkındaki beklentiler had safhaya ulaşmış durumda. Tabi bu durum beraberinde birçok sorunu da beraberinde getirmektedir.
Yapılan açıklamalardan anlaşıldığı üzere yaklaşık 1.5 milyon kişi EYT imkanından faydalanmak üzere beklemektedir ve yine yaklaşık bunun %87’si 4A kapsamında çalışma hayatına devam etmektedir. (Yani 1 milyon 305 bin kişi) Şu an Türkiye’den 13 milyon 722 bin kişinin emeklilik hakkından faydalandığı düşünülecek olursa EYT’liler, mevcut emeklilerin yaklaşık %10’una isabet etmektedir. Bu oran oldukça yüksektir ve sosyal güvenlik sistemini birçok konuda zaafa uğratacak bir büyüktedir. EYT’nin ekonomik sistemde yaratacağı sorunları aşağıdaki başlıklar halinde sıralayabilir;
1) SGK’nın yükü ciddi oranda artmaktadır. Söz konusu kanun 01.01.2023 tarihinden itibaren uygulanacağını ve en düşük emekli maaşında 3 bin 500 TL’den 5 bin TL’ye çıktığını düşünecek olursak aylık 7,5 milyar yıllık ise 90 milyar SGK sistemine yük gelmektedir. Mevcut bu yükün sistem tarafından karşılanması mümkün gözükmemektedir.
2) İşverenleri büyük bir tazminat yükü beklemektedir. EYT’lerin %87’sinin çalıştığı ve hepsinin emeklilik talebinin olduğu düşünülecek olursa işverenler için yaklaşık 2 milyon 650 bin ABD Doları kıdem tazminatı yükü getirmektedir. (Bu hesaplama 01.01.2023 tarihi itibarıyla brüt asgari ücretin 12 bin 500 TL olduğu ve emekli olacak kişilerin 3 yıl süre ile çalıştığı varsayımıyla yapılmıştır.)
3)Bu kişilerin hep birlikte emekli olması ciddi bir işgücü kaybına neden olacaktır. Yetişmiş ve tecrübeli bir iş kaybı yaşanacaktır.
4) Yine SGK’nın emekliler için katlanmış olduğu sağlık ve ilaç maliyetleri ciddi oranda artacaktır. Çünkü çalışanlar için yapılacak %20 sağlık ve ilaç kesintisi emekliler için % 10 a düşmektedir.
5) SGK’nın yıllık aylık bağlama sayısının 300-350 bin kişi olduğu düşünülecek olursa 1 milyon 500 binkişinin emeklilik işlemlerinin gerçekleştirilmesi SGK’nın mevcut altyapı ve personel mevcudu ile çok zor olacağı net ve açıktır.
6) EYT’li olup çıkması düşünülen söz konusu kanun hükümlerinden faydalanmadan emekli olan SGK’lılar için dava hakkı oluşmaktadır. Çünkü bu işlemin bir tarafında söz konusu uygulamalar nedeniyle emekli olamayan 1.5 milyon kişi bulunmakta iken, diğer taraftan ise kademeli olarak emeklilik hakkını elde etmiş ve emekli olmuş yine EYT’liler bulunmaktadır. Bu nedenle daha önce yine aynı kanuna tabi olmuş ama emekli olmak için belli bir süre beklemek zorunda kalmış kişiler için dava hakkı doğacaktır.
Bu durum idare kişiler arasında gereksiz ihtilaflara neden olacaktır.
Dolayısıyla bu kadar çelişki ve sorunla birlikte EYT uygulamasının nasıl meclise geleceği ve nasıl yasallaşacağı merak ile beklenilmektedir.