Sorunlu krediler yüzde 1,71’e çıktı
Yüksek kredi faizi, düşen iç ve dış talep ve iş gücü maliyetlerindeki artış şirketlerin ve bireylerin dengesini bozdu. Haziran 2024’te NPL ( sorunlu kredi oranı) yüzde 1,53 iken 7 hafta içinde hızlı artarak yüzde 1,71 oldu. Bankaların kredi giderleri 2024 yılında en az 150 milyar TL artacak. NPL’de hızlanma Haziran 2024’ten sonra oldu ve haftalık büyüme yüzde 2,4. Kredi kartlarında ise haftalık büyüme yüzde 4,1 olup genel trendin iki katıdır. Geçen yıl ilk altı ayda 379 bin kişi kredi kartından dolayı sorun yaşar iken bu yılın ilk altı ayında sayı 645 bine çıkmıştır.
Yazın getirdiği mobilite ve hareketliliğin eylül ayı ile bitmesinden sonra tahminimiz NPL’de artış hızlanacaktır. Yukarıda da söylediğim üzere gerçek bozulma Temmuz 2024’te hızlanarak devam etmektedir. Daha önce yazdığım öncü göstergeler zayıflıyor yazısında altını çizdiğimiz İSO PMI endeksi, ödenmeyen çek ve senetler, konkordato talepleri hızlanır iken talep yetersizliği, maliyet artışı ve yüksek faiz nedeniyle BİST’de işlem gören şirketlerin önemli bir kısmında karlılıklar düşmeye başlamıştır. Artan iş gücü maliyeti ve faiz giderlerindeki artışa talep yetersizliği eklendiğinde işler daha da zorlaşacaktır. Bizim yılsonu NPL tahminimiz 392 milyar TL. 16 Ağustos 2024 haftasında bu tutar 249.3 milyar TL ve 2024 başında ise 191.4 milyar TL’dir. Aylık yüzde 2 kredi büyümesi dikkate aldığımızda yılsonunda krediler 15 trilyon 488 milyar TL olacaktır. NPL+Kredi toplamı 15 trilyon 880 milyar TL ve NPL rasyosu yüzde 2,5 olacaktır. 30 Haziran itibariyle yüzde 1,53 olan oran yüzde 2,5’a gelerek önemli bir artış sağlayacaktır. Bankaların gider yazacağı kredi maliyetinin 150 milyar TL civarında olacağını tahmin ediyoruz. Bu tutar aşağı yukarı bankaların iki aylık karlarına denk gelmektedir. Bankalar burada yapmış olduğumuz tahminlere dayalı hem NPL hem de krediler ile başa çıkabilirler. Biz geçmişte çok daha yüksek oranları görmüştük. Örneğin 2001 yılında NPL yüzde 30’a çıkmıştı. Ancak kabul etmek lazım bu yılsonundaki tahminimiz olan yüzde 2,5 ise son üç yılın en yüksek oranı olacaktır.
22-24 Ağustos 2024 tarihinde Kansas City FED tarafından her yıl düzenlenen Jackson Hole toplantısında konuşmacı olan Powell 23 Ağustos’ta yaptığı konuşmasının ana fikri yeni bir para politikasına ihtiyaç olduğu ve faiz indiriminin 18 Eylül’de yapılacak FED toplantısında neredeyse kesinleşmesine neden olmuştur ve faiz yüzde 5 – 5,25 bandına çekilmesi kesindir. 12 Eylül’de ECB’den de faiz indirimi gelme olasılığı yüksektir. Yüzde 3,75 olan oran yüzde 3,5’a inmesi olasıdır. Geçen hafta zaten İngiltere Merkez bankası 25 baz puan indirim yapmıştı. Şimdi gözler TCMB da. Başkan da Jackson Hole toplantısına geçen hafta katılmıştı. Bizim tahminimiz ağustos ayı enflasyonu yüzde 50,47 olacaktır. Aralık ayı enflasyonu yüzde 41,4. TCMB’nin yılsonuna kadar dört toplantısı var. Bu dört toplantıda bizim tahminimiz en az 500 baz puan indirim yapılacaktır. Aralık 2024 için bir yıl sonraki enflasyon tahmini yüzde 17,2’dir. Bu kadar yüksek reel faiz birey ve şirketlerin nakit akışını ve dengesini bozdu.
Sonuç olarak, kredibilite ile ilgili ekonomideki öncü göstergeler gittikçe zayıflıyor. TCMB güçlü döviz rezervlerine sahip 153 milyar dolar. Bu seferki reel sektörün sorunu olacak görünüyor. Şirketlerin istihdamda daralması şu anda kredi kartı ve bireysel kredilerle uğraşan bireylerin işini biraz daha zorlaştıracaktır. NPL tarihi dip noktasında sonra yılsonunda yüzde 2,5’a ulaşarak son üç yılın tepe noktasına çıkmış olacaktır. Bankalar yönetebilir ancak yüzde 1,5’a ulaşacak kredi maliyeti zaten karlılık açısından zor bir yılda işleri hem bankalar hem de reel sektör açısından biraz daha zorlaştıracaktır.