Son 3 aylık bütçe açığı, ilk 9 ayı 9’a katlayacak

Erdoğan yönetimi 2023 yılı bütçe teklifini Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sundu. Bugün 2023 bütçesi üzerinde değil, 2023 bütçe teklifinin 2022’nin son üç ayında bütçede neler olacağına dair verdiği işaretler üzerine duracağız.

2023 bütçe teklifi, doğal olarak 2022 yılı bütçesine ilişkin gerçekleşme tahminlerini de içeriyor. Buradan hareketle, yılın son üç ayına ilişkin maliye politikasının nasıl olacağını değerlendirebiliriz:

- Yıl ortasında çıkartılan ek bütçeye göre 2022 yılında bütçe harcamaları 2.83 trilyon TL, bütçe gelirleri 2.55 trilyon TL, bütçe açığı ise 278.4 milyar TL olacaktı. Buna göre bütçe 51.4 milyar TL faiz dışı bütçe fazlası da verecekti. Ek bütçenin çıkmasından sadece üç ay sonra hazırlanan yeni bütçede ise 2022 yılı bütçe harcamalarının 3.13 trilyon TL’yi, bütçe açığının ise 461.2 milyar TL’ye tırmanacağı tahmin ediliyor. Faiz dışı fazlanın ise 131.4 milyar TL açığa dönüşeceği hesaplanıyor.

- Üç ay içinde gelir hesaplarında 302 milyar TL, bütçe açığında ise 182.8 milyar TL yani yüzde 66’yı bulan bir olumsuz sapma ortaya çıkmış durumda.

- Yılın ilk 9 ayında bütçe harcamaları 2.02 trilyon TL olmuştu. Bu yılın son üç ayında 1.11 trilyon TL daha bütçe harcaması yapılacak demek. Yani 9 ayda yapılan harcamanın yarıdan fazlası, yüzde 55’i kadar harcama bu 3 ay içinde gerçekleşecek. Son üç ayda aylık ortalama harcama miktarı, ilk 9 ay ortalamasının 1.65 katını bulacak.

- Hükümet, ilk 9 ayda yaptığı toplam tüketim harcamasının yüzde 73’ü kadar yeni harcamayı 3 ay içinde yapacak. Son çeyrekteki aylık ortalama tüketim harcaması miktarı ilk 9 ayın ortalamasının 2.2 katını bulacak.

- Son çeyrekteki aylık ortalama transfer harcaması miktarı ilk 9 ay ortalamasının 1.43 katına çıkacak. Alt kalemler içinde en yüksek artış “diğer cari transferler” kaleminde. Bu kalemde son çeyrekteki ortalama aylık harcama miktarı, ilk 9 ay ortalamasının 2.17 katını buluyor. Hazine’den yapılan kur korumalı mevduat faizi ödemeleri ile hane halklarına yapılan çeşitli transferler ve teşvik ödemeleri bu kalem altında yer alıyor.

- Yatırım harcamalarındaki hızlanma daha da yüksek. Son 3 ayda ilk 9 ay toplamından yüzde 17 daha fazla yatırım harcaması olacak. Son çeyrekteki aylık ortalama harcama, ilk 9 ayın 3.52 katını bulacak.

- Faiz giderleri de hızlanıyor. Son 3 ayda ilk 9 ayın yüzde 59’u kadar faiz ödemesi yapılacak. Aylık ortalama, ilk 9 ayın 1.78 katını bulacak.

- Asıl dramatik sonuç ise bütçe açığında. Yılın ilk 9 ayında toplam 45.5 milyar TL bütçe açığı verilmişti. Son 3 aydaki bütçe açığı ise 415.69 milyar TL. Yani son 3 ayda verilen açık, ilk 9 ayın 9.13 katını bulacak. Son çeyrekteki aylık ortalama bütçe açığı, ilk 9 ay ortalamasının tam 27.41 katına fırlayacak.

- 2023 bütçe teklifinde yer alan verilerden çıkan bu sonuçlar, Erdoğan yönetiminin görülmemiş dozda bir seçim ekonomisine giriştiğini ortaya koyuyor.

Bu kadar kısa samanda böylesine aşırı doz bir harcama ve bütçe açığı artışı, ekonomiyi enflasyon, cari açık, ödemeler dengesi ve kurlar cephesinde sarsıcı sonuçlara açık hale getiriyor.