Siyah kuğunun ağababası

Avustralya’nın keşfinden önce, Eski Dünya’da, bütün kuğuların beyaz olduğuna inanılırmış. Görünüşe göre bu şüphe götürmez kanının dayanağı gözlemsel delillerdi. Oysa bir siyah kuğu, milyonlarca beyaz kuğunun binlerce yıldır teyit etmiş olduğu genel bir kanıyı geçersiz kılabilir. Bunun için tek bir siyah kuğu yeterlidir. Büyük finansçı Taleb’in, ‘‘Siyah Kuğu-Olasılıksız Görünenin Etkisi’’ adlı kitabı böyle başlıyor. Siyah kuğu; kimsenin tahmin etmediği, olasılıklar arasında düşünülmeyen, ama sonuçta gerçekleşen olaylar için kullanılan bir ifadedir.

Pandemi dünyayı kasıp kavururken, 20 Nisan 2020’deki çarpıcı başlık, ‘‘Talebin çökmesiyle petrol fiyatı negatif oldu’’ idi. Bu haftaki şok başlık, ‘‘Ukrayna-Rusya savaşının arz sıkıntısı yaratacağı beklentisiyle petrol fiyatı 14 yılın zirvesine yükseldi’’ oldu. Aradan iki yıl bile geçmedi. İnanılmaz bir zaman diliminde yaşıyoruz. Taleb’den esinlenerek, arka arkaya yaşanan pandemi ve Avrupa’daki savaş, siyah kuğunun ağababalarıdır.

Farklı piyasa göstergeleri, stagflasyon ve finansal istikrar riskini fiyatlıyor. Yükselen emtia fiyatlarının önümüzdeki aylarda yaratacağı enflasyon şoku, sonrasında bunun getireceği ekonomik yavaşlama, temel motiflerdir.  Avrupa’da 10 yıllık reel faiz rekor düşük seviyede bulunuyor. Amerikan 10 yıllık tahvil faizi ile 2 yıllık tahvil faizinin farkı, pandemi başladığında gördüğü seviyelerde. Savaş başlamadan önce, piyasalar açısından 2022’nin kritik konusu Fed politikasıydı. Yukarıda yazdığım, 10 yıllık ile 2 yıllık faizlerin farkı, resesyonun ve likidite riskinin fiyatlamasıdır. Fed, ‘‘Ne faizi artırıyorum, ne de tahvil alımlarını bitiriyorum’’ diyebilir mi, merak ediyorum.