Şimşek çaktı, ÖTV’siz araç satışlarına yıldırım düştü!

Murat BİRİNCİ

E. Vergi Müfettişi

27 Aralık 2024 tarih ve 32765 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7537 sayılı Kanun’un 12 nci maddesi ile halk arasında ve sektörde “ÖTV muaf” araç satışı olarak bilinen ÖTV istisnalı motorlu taşıt satışına ilişkin şartlarda değişikliğe gidildi. Değişikliğe göre, 27 Aralık 2024 tarihinden itibaren bir aracın bu kapsamda satışa konu edilebilmesi için yerlilik oranının en az %20 (Cumhurbaşkanı Kararı ile %40) olması gerekiyor. Öte yandan, hak sahibine önceki uygulamada her 5 senede bir bu istisnadan faydalanma imkanı tanınırken, değişiklik ile bu süre de 10 yıla çıkarıldı.

Düzenlemenin kapsamı nedir?

ÖTV Kanunu’nun 7 nci maddesinde malûl ve engellilere yapılan pozitif ayrımcılık kapsamında, engellilik oranı %90’ı aşanların 87.03 (binek otomobilleri), 87.04 (eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar) ve 87.11 (motosikletler) G.T.İ.P. numaralarında yer alan motorlu taşıtları belli şartlar altında ÖTV ödemeden satın almasına olanak sağlanmaktadır.

Düzenlemenin kapsamına, sanılanın aksine sadece engelliliğe uygun hareket ettirici özel tertibat yaptırılan araçlar değil, standart binek otomobiller de girmektedir. Düzenlemeye göre;

1- Vergiler dahil satış fiyatı 1.591.200-TL’nin altında olan standart araçlar,

2- Araçları bizzat kullanamayacak ve sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanmalarını gerektirecek, tekerlekli sandalye veya sedye ile binilmesine ve seyahat edilmesine uygun tertibat yaptırılan araçlar,

3- Vergiler dahil satış fiyatı 1.591.200-TL’nin altında olan bizzat kullanma amacıyla engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibat yaptırılan araçlar,

ÖTV’den istisna olarak satışa konu edilebilmektedir. 1.591.200-TL’lik sınır 1 ve 3 üncü sıradaki binek otomobiller için öngörülmüş olup 2 ve 3 üncü sıra kapsamında olan motorlu taşıtlar için motor hacmi, yük taşıma kapasitesi gibi konularda sınırlamalar mevcuttur.

Engelli ne demektir?

Türk Dil Kurumuna göre engelli, doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal veya sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmiş, toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri çeken kimsedir.

Vücutta eksiklik veya kusurun ötesinde, kapsamı çok geniş olan engellilik durumunun tespiti, Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilen hastanelerden birinden alınmış “engellilik sağlık raporu” ile mümkündür. Engellilere sağlanan indirim, istisna gibi kolaylıklardan faydalanılması için ayrıca Gelir İdaresi tarafından engellilik tespit ve derecelendirme işlemlerinin yapılması gerekir.

ÖTV’siz araç satışının kapsamı

ÖTV Kanunu 2002 yılında ilk defa yürürlüğe girdiği zaman “münhasıran aracı sakatlığına uygun hareket ettirici özel tertibatı bulunanların malûl ve sakatlar tarafından beş yılda bir defaya mahsus olarak bizzat kullanılmak üzere ilk iktisabı” ÖTV’den istisna tutulmuştu. 2004 yılında yapılan değişiklik ile motor hacmi ve %90 engellilik sınırlaması getirilerek standart araçların da ÖTV’siz şekilde satın alınmasına olanak tanındı. Bu sayede motor hacmi sınırlarına uyan ve lüks sınıfta bulunan araçlar dahi ÖTV’siz olarak satın alınabiliyordu. Ta ki 2018 yılına kadar…

7061 sayılı Kanun ile 2018 yılbaşından itibaren “hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 200.000 TL’yi aşanların” dışında kalan araçlar istisnaya konu edilebildi. Böylelikle kapsam son derece kısıtlandı. Hatta otomotiv sektörünün hareketli olduğu bazı dönemlerde sadece birkaç marka ve modelde istisnaya uygun araçlar bulunabiliyordu. İstisna şartlarını sağlayabilmek üzere araç bedeli düşük tutulup yüksek fiyatla ayrıca aksesuar satışı yapılarak düzenleme delinmeye çalışılsa da vergi incelemeleri neticesinde otomotiv bayilerine tabiri caizse göz açtırılmadı.

Belirlenen 200.000.-TL’lik limitin yeniden değerleme oranında artırılmasıyla özellikle 2024 yılında ÖTV istisnalı araç satışlarında deyim yerindeyse patlama yaşandı. Otomotiv yazarı Emre Özpeynirci’nin 300 binli sayılar ifade ederek gündeme getirdiği araç satışları için Gelir İdaresi tarafından açıklama yapıldı ve sayının 2024 yılının ilk on ayı için 166 bin olduğu belirtildi. Bu miktar o tarih itibariyle 750 bin adet olan sıfır otomobil satışının yüzde 22'sine denk gelmekteydi. Fatih Altaylı’nın da konuyu YouTube kanalında dile getirmesi ile ilgili merciler konuyu gündemine aldı…

Son olarak 27 Aralık 2024 tarihinde yürürlüğe giren 7537 sayılı Kanun ile istisna kapsamında satılabilecek tüm motorlu araçlar için %20 yerlilik oranı şartı getirildi. Aynı gün Cumhurbaşkanı Kararı ile yerlilik oranı %40 olarak belirlendi. Kapsam iyiden iyiye daraldı.

Yeni durumda ne olacak?

Bugünden itibaren hiçbir ithal araç satışında ÖTV istisnası uygulanamayacak, yalnızca yerlilik oranı şartını sağlayan araç satışlarında istisna uygulanabilecektir.

Yeni yıl plan ve programlarını 2024 yılındaki yüksek performansa ve yeniden değerleme sonucunda 2.2 milyon liraya varacak üst sınıra göre yapan ithal otomobil satıcısı otomotiv firmalarını zor günlerin beklediğini söylemek mümkün. Türkiye’de kurulu fabrikalarda üretim yapan ve yerlilik oranı şartlarını sağlayan otomobil satıcısı firmalar ise yoğun talebi karşılamak üzere fazla mesai yapacak gibi duruyor…