Silah sektöründe satışlar artıyor
Dünya ekonomisi enflasyonist bir krizin içinde ancak stagflasyonda (durgunluk içinde enflasyon) kapının eşiğinde bekliyor. Tedarik zincirindeki aksaklıklar devam ederken küresel ekonomi aynı zamanda Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle uğraşıyor. Emtia fiyatlarındaki artış bir taraftan üretim yapmayı maliyetli hala getirirken diğer yandan da efektif talebin azalmasına neden oluyor. Nitekim birçok ülkede yılın üçüncü çeyrek büyümesi yavaşlamaya başladı.
Pandemi sonrası az sayıda talep artışı yaşayan sektörlerin başında silah sektörü gelmekte. Silah endüstrisi, 2021'de küresel taşımacılıktaki gecikmeler ve ara malı kaynaklı tedarik zincirinde sorunlar yaşasa da satışlarını artırmayı başardı. Nitekim Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) hafta başında yayınladığı verilere göre silah sektördeki en büyük 100 şirketin silah ve askeri hizmet satışları 2021 yılında reel olarak 2020'ye göre yüzde 1,9’luk artışla 592 milyar dolara ulaştı. Aslında sektördeki üreticiler daha fazla satış yapmayı bekliyorlardı. Ancak Rusya’nın sektörde önemli bir hammadde tedarikçisi olması nedeniyle, silah şirketleri için tedarik zinciri zorlukları arttı.
Türkiye silah ihracatında büyüyor
2021 yılında da her zaman olduğu üzere silah satışında lider ülke ABD. En fazla satış yapan 100 şirketin ilk 10’u arasında ilk 5 şirket ABD kökenli. İlk 100 şirketin 40’ı da ABD’li. Bu şirketlerin 2021 yılı satış toplamları 299 milyar dolar. İlk 100’de merkezi Avrupa'da bulunan 27 şirket var. Bu şirketlerin satışları 2020 yılına göre yüzde 4,2 artarak 123 milyar dolar oldu. İlk 10 şirketten biri İngiltere’ye, 4’ü Çin’e ait. İlk 100 silah şirketi arasında 2 de Türk şirketi bulunmakta. ASELSAN 2 milyar 160 milyon dolarla 56. sırada, Türkiye Uçak ve Uzay Sanayi (Turkish Aerospace) 1 milyar 200 milyon dolarla 84. sırada yer almakta.
Çinli şirketlerin özellikle Asya ülkelerindeki silah satışları hızlı büyüyor. İlk 100'de yer alan Asya ve Okyanusya'daki 21 şirketin toplam silah satışı, 2021'de 136 milyar dolara ulaştı. 2021'de Çin'in iki şirketi 11,1 milyar dolarlık silah satışıyla dünyanın en büyük askeri gemi üreticisi haline geldi. İlk 100'deki 4 Güney Koreli şirketin toplam silah satışları, 2020'ye göre yüzde 3,6 artarak 7,2 milyar dolara ulaştı. Altı Rus şirketi 2021'in ilk 100'ü arasında yer alıyor. Bu şirketlerin silah satışı, 2020'ye göre yalnızca yüzde 0,4'lük bir artışla 17,8 milyar dolar oldu.
Dünya silah ithalatında ilk üç sırayı Suudi Arabistan, Hindistan ve Mısır almakta. Türkiye bu sıralamada 19. sırada. İlginç olan veri 2017-2021 döneminde dünya da silah satışında en yüksek büyümeyi yüzde 177 ile Güney Kore ve yüzde 31 ile Türkiye elde etmesi. Dünya silah ihracatında birinci sırada olan ABD silah sektöründeki büyüme bu dönemde yüzde 14 kaldı.
Silah harcamalarındaki artışlar ülkelerin refahını artırmaz. Ancak barışı öğrenemeyen siyasetçiler ve halklar çatışmalarla kendilerini besledikleri gibi, silah üreticilerini de büyütmekteler. Türkiye son yıllarda yaptığı atakla bu pastadan pay kapmaya çalışmakta. Bundan dolayı da askeri harcamaların cari açık üzerindeki baskısı azalmakta. Hükümetin açıkladığı projeler hayata geçirilirse önümüzdeki yıllarda bu eğiliminin daha da güçleneceğini söylenebilir. Ancak yine de tank yerine tereyağı üretmeyi daha çok isterim.
Okuma Önerisi: Vural Fuat Savaş, İstiklal Savaşının Finansmanı.
