Sevk İrsaliyesi Uygulaması
Ticari yaşamda mal hareketlerinin elektronik ortamda düzenli bir şekilde izlenebilmesi amacıyla Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 230’uncu maddesinin birinci fıkrasının beşinci bendine göre hali hazırda kağıt ortamında düzenlenmekte olan “sevk irsaliyesi” belgesinin, elektronik belge olarak elektronik ortamda düzenlenmesi, alıcısına elektronik ortamda iletilmesi ve elektronik ortamda muhafaza ve ibraz edilmesine ilişkin hukuki düzenlemeler önem arz etmektedir. Şöyle ki;
“Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası; malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı ve taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlemesi ve taşıtta bulundurması şarttır (zorunludur).”
Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de malın gönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gereklidir (VUK md: 230/5).
Mal hareketlerinin elektronik ortamda düzenli bir şekilde izlenebilmesi amacıyla Vergi Usul Kanunu’nun 230’uncu maddesinde öngörülen düzenleme mal hareketlerini koruyucu nitelikte olup, irsaliyede bulunması gereken bilgiler “Elektronik Defter ve Belge Uygulamalarına İlişkin Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ” Taslağı’nda da yer almıştır.
e-İrsaliyede Bulunması Gereken Bilgiler;
a) e-İrsaliyenin düzenlenme tarihi ve belge numarası,
b) e-İrsaliyeyi düzenleyenin adı, ticaret unvanı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası,
c) Müşterinin adı, ticaret unvanı varsa vergi dairesi ve hesap numarası, işyeri adresi ve farklı ise teslimat adresi,
ç) Taşınan malın nevi, miktarı,
d) Fiili sevk tarihi ile saat ve dakika olarak fiili sevk zamanı, olarak belirlenmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) ihtiyaç duyulması halinde söz konusu bilgilere ilave bilgilerin de e-irsaliye belgesinde bulunması mükelleflere gerekli duyuruları www.efatura. gov.tr internet adresinde yaparak isteyebileceklerini duyurmuştur. Ayrıca mükelleflerde e-irsaliye üzerinde zorunlu bilgilere ilave olarak ihtiyaçları doğrultusunda farklı bilgilere de yer verebileceklerdir. Kendilerine irsaliye düzenlenen mükellefler, istemeleri halinde, e-irsaliye belgesine konu mallara ilişkin olarak ne kadarlık kısmının teslim alındığını/kabul edildiğini, teslim alınmayan mallara ilişkin olarak, kabul edilmeyen miktarını ve nedenini uygulama üzerinden e-İrsaliye Yanıtı ile e-irsaliye belgesini düzenleyene iletebileceklerdir. E-İrsaliye yanıtı ile yapılan kısmi kabul durumlarında, kabul edilmeyen malların satıcısına geri gönderimi için, alıcının e-İrsaliye Uygulamasına kayıtlı kullanıcı olması durumunda e-İrsaliyenin, uygulamaya kayıtlı kullanıcı olmaması durumunda ise matbu kağıt sevk irsaliyesinin ayrıca düzenlenmesi gerekmektedir.
Bununla birlikte düzenlenen e-İrsaliyenin alıcısının ya da muhteviyatındaki malların tamamının hatalı olması halinde, alıcısı tarafından e-İrsaliye Yanıtı ile ret edilmesi mümkündür. Ancak ret işleminin malın fiili sevkinden önce yapılması gerekmektedir. Malın fiili sevkinden sonra gönderilecek ret e-İrsaliye Yanıtları hükümsüz olup, bu durumda malı taşıyan/taşıttıran tarafından yeni bir e-irsaliye düzenlenmesi gerekecektir.
e-İrsaliye uygulamasına dahil olma izni alan mükellefler, oluşturdukları e-irsaliyelerini ve e-irsaliye yanıtlarını birbirleriyle ilişkili şekilde, vergi kanunları ve diğer kanuni düzenlemelerin öngörmüş olduğu süreler dahilinde muhafaza ve istenildiğinde ibraz etmekte yükümlüdür.
Aşağıda belirtilen mükelleflerin e-irsaliye uygulamasına dahil olmaları ve düzenleyecekleri sevk irsaliyelerini e-İrsaliye Uygulaması kapsamında “e-irsaliye” olarak düzenlemeleri ve uygulama kapsamındaki mükelleflerden e-İrsaliye olarak almaları zorunludur.
1) Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli (I) sayılı listedeki malların imali, ithali, teslimi vb. faaliyetleri nedeniyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EP DK) lisans (bayilik lisansı dahil) alan mükellefler,
2) Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli (III) sayılı listedeki malların imal, inşa, ithali ve ana bayi/ distribütör şeklinde pazarlamasını gerçekleştiren mükellefler,
3) Maden Kanunu kapsamında düzenlenen işletme ruhsatı/sertifikası sahipleri ve işletme ruhsatı/ sertifikası sahipleri ile yaptıkları sözleşmeye istinaden maden üretim faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişi mükellefler,
4) Şeker Kanunu’nun 2’nci maddesinin (e) bendinde tanımına yer verilen şekerin imalini gerçekleştiren mükellefler,
5) e-Fatura uygulamasına kayıtlı bulunan mükelleflerden demir ve çelik (GTİP 72) ile demir veya çelikten eşyaların (GTİP 73) imali, ithal ve ihracı faaliyetinde bulunanlar,
6) Tarım ve Orman Bakanlığı’nca gübre üretim ve tüketiminin kayıt altına alınmasına yönelik oluşturulan Gübre Takip Sistemine kayıtlı kullanıcılar,
7) e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan 2018 veya daha sonraki hesap dönemleri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) 25 (yirmi beş) milyon TL ve üzeri mükellefler.