Sermaye artırım zorunluluğu
Her yıl Eylül veya Ekim yazılarımdan birinde “sermayeyi gözden geçirme gereği” gibi başlıklarla, izleyen yıl vergi planlaması açısından mevcut sermayenin gözden geçirilmesini ve gerekiyorsa sermaye artırımı yapılmasını hatırlatan yazılar yayınlamaktayım. Bahsettiğim sermaye artırımları ise, şirketlerin ihtiyari olarak yapacakları sermaye artırımları. Ancak bu yazımda söz edeceğim sermaye artırımı, bazı şirketler için yasal zorunluluk olarak yapılması gereken sermaye artırımı. Gelelim bu zorunluğu açıklamaya.
Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) anonim şirketler için asgari esas sermaye miktarı 50 bin TL (kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan şirketler için 100 bin TL) (md. 332), limitet şirketler için asgari esas sermaye 10.000 TL olarak belirlenmişti (md. 580). Kanun ayrıca Cumhurbaşkanı’na bu asgari tutarları anonim şirketler için sınırsız, limitet şirketler için on katına kadar artırma yetkisi de vermiştir.
Nihayet Cumhurbaşkanı bu yetkisini 24.11.2023 tarih ve 7887 sayılı Kararı ile kullanmıştı. 25 Kasım 2023 günlü Resmi Gazete’de yayımlanan söz konusu kararname ile anonim şirketler için asgari esas sermaye miktarı 250 bin TL (kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan şirketler için 500 bin TL), limitet şirketler için asgari esas sermaye 50 bin TL olarak belirlenmişti. Cumhurbaşkanı’nın Kararı’nda, kararın yürürlük tarihi 1.1.2024 olarak belirlenmişti. (Karar metninde yürürlük tarihi 1.10.2024 olarak yazılmışsa da ertesi günlü Resmi Gazete’de yayımlanan düzeltme metni ile yürürlük tarihi 1.1.2024 olarak düzeltilmiştir).
Kanunda mevcut şirketlerin artırılan yeni tutarlara uyumunu zorunlu kılan bir düzenleme olmadığından, Cumhurbaşkanı Kararı ile belirlenen yeni asgari sermaye tutarları ancak Kararın yürürlüğe girdiği tarihten sonra (1.1.2024) kurulacak şirketler için anlam ifade edebilmiştir. Cumhurbaşkanı Kararı’ndan önce veya kararın yayım tarihi (25.11.2023) ila 1.1.2024 tarihi arasında kurulan şirketler için Kanunda yazılı eski asgari sermaye tutarları geçerli idi.
29 Mayıs 2024 günlü Resmi Gazete’de yayımlanan 7511 sayılı “Türk Ticaret Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 1.1.2024’ten önce kurulmuş ve sermayesi Cumhurbaşkanı’nca belirlenen tutarın altında kalmış olan sermaye şirketlerine, sermayelerini 31.12.2026 tarihine kadar yeni asgari sermaye tutarlarına yükseltme yükümlülüğü getirilmiştir. Böylece asgari sermayesi Kanuna veya Cumhurbaşkanı Kararına bağlı şirketler ayırımı da ortadan kaldırılmaktadır.
Ticaret Bakanlığı’na da bu süreyi iki defa birer yıl uzatma yetkisi de verilmiştir. 31.12.2026 tarihine (Bakanlıkça süre uzatımı halinde uzatılan sürenin sonuna) kadar sermaye artımının yapılmaması halinde şirket, yasal düzenleme gereği infisah etmiş kabul edilecektir. Bu durumdaki şirketlerin ise ehliyetleri kısıtlanmış olacak, unvanlarını “tasfiye halinde” ibaresi ile kullanmaları zorunluluğu söz konusu olacak ve tasfiye sürecini yönetmek üzere tasfiye memuru atamaları gerekecektir.
Şirketlerin bu sermaye artırımını kolaylıkla yapabilmeleri için 7511 sayılı Kanun’la şirketlere bazı kolaylıklarda sağlanmıştır. Bu kolaylıklardan birincisi şirketlerin bu maksatla yapılacak genel kurul toplantılarında toplantı nisabının aranmayacak olmasıdır. Öte yandan bu toplantılarda kararların toplantıya katılanların oy çokluğuyla alınacağı da kanunda hükme bağlanmıştır.
Bu kolaylıklar sadece kanuna uyum maksadı ile yapılacak genel kurul toplantıları için geçerlidir. Eğer genel kurul toplantı gündeminde başkaca maddeler varsa, o maddeler için geçerli toplantı ve karar nisapları aynen uygulanacaktır.
Öte yandan 7511 sayılı Kanun’la getirilen bu zorunluluğun yaşama geçirilmesi için ana sözleşmenin sermaye maddesinde yapılacak değişiklik için imtiyazlı pay sahipleri kurulunun onayının alınması zorunluluğu da kaldırılmıştır. Bu da bir diğer kolaylıktır.
Burada karşılaşılabilecek bir sorun, daha önce sermayesi Cumhurbaşkanı Kararı ile belirlenmiş tutarın altında kalan bir şirketin sermayesini yeni belirlenen asgari tutarlara yükseltmenin ötesinde çok daha fazla bir tutara yükseltmek isterse, yapacağı sermaye artırımında da bu kolaylıkların uygulanıp uygulanamayacağıdır. Örneğin sermayesi 100 bin lira olan bir anonim şirketin, sermayesi yeni asgari tutarın altında kalması dolayısıyla yapacağı genel kurul toplantısında sermayesinin 1 milyon liraya yükseltmek istemesi halinde, 7511 sayılı Kanun’la sağlanan bu kolaylıklar uygulanacak mıdır. Kanaatimizce bu kolaylıklar (toplantı nisabının aranmaması, katılanların çoğunluğu ile karar alınması, imtiyazlı pay sahipleri kurulunun toplanmaması) uygulanamayacaktır. Zira 7511 sayılı Kanun’la Ticaret Kanunu’na eklenen geçici 15. maddede “öngörülen tutarlara yükseltilmesi için yapılacak genel kurul toplantılarında” söz edilmiştir. Oysa örneğimizdeki gibi bir durumda sermaye “öngörülen tutarlara yükseltilme”nin ötesinde yükseltilmektedir.
Kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş şirketlerin çıkarılmış sermayelerinin yeni asgari sermaye tutarının (250 bin TL) üzerinde olması koşulu ile kayıtlı başlangıç sermayeleri ile çıkarılmış sermayelerini 500 bin TL’ye yükseltmedikleri takdirde infisah etmiş sayılmayacaklar, sadece kayıtlı sermaye sisteminden çıkmış kabul edileceklerdir. Örneğin başlangıç sermayesi 100 bin lira olan, kayıtlı sermaye tavanı 400 bin lira olan bir anonim şirkette çıkartılmış sermayenin 300 bin lira olması halinde, şirket sermaye artırımı yapmasa dahi infisah etmiş kabul edilmeyecek, sadece kayıtlı sermaye sisteminden çıkmış kabul edilecektir.